Pergi ke kandungan

Hak asasi manusia di Malaysia

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Keadaan hak asasi manusia di Malaysia adalah kontroversi kerana terdapat banyak tuduhan penyalahgunaan hak asasi manusia di negara ini. Kumpulan hak asasi manusia dan kerajaan asing pada umumnya kritikal terhadap kerajaan Malaysia dan Polis Diraja Malaysia. Undang-undang penahanan pencegahan seperti Akta Keselamatan Dalam Negeri dan Ordinan Darurat (Ketenteraman Awam dan Pencegahan Jenayah) 1969 membenarkan penahanan tanpa perbicaraan atau pertuduhan dan oleh itu adalah sumber kebimbangan untuk manusia organisasi hak seperti SUARAM.[1]

Perundangan

[sunting | sunting sumber]

Beberapa undang-undang Malaysia digunakan untuk menyekat hak asasi manusia asas. Perubahan baru-baru ini dalam undang-undang ini telah diterangkan oleh kerajaan sebagai pembaharuan hak asasi manusia, tetapi menurut pengkritik, sesungguhnya, dalam beberapa hal, membuat sekatan lebih ketat.

Kementerian Luar Negeri negara mempertahankan kawalannya yang ketat terhadap hak asasi manusia dengan penjelasan bahawa negara itu "mengambil pendekatan holistik terhadap hak asasi manusia di mana ia memandang semua hak sebagai tidak dapat dipisahkan dan saling bergantung. Di Malaysia, hak setiap warganegara dilindungi oleh peruntukan undang-undang dalam Perlembagaan Persekutuan....Tetapi hak-hak ini tidak mutlak dan tertakluk, antara lain, ketenteraman awam, moral dan keselamatan negara." Oleh itu, sambil mendakwa "menegakkan...prinsip sejagat hak asasi manusia," Malaysia mendapati penting untuk "mengambil kira sejarah negara serta kepelbagaian agama, sosial dan budaya masyarakatnya. Ini untuk memastikan penghormatan terhadap harmoni sosial dipelihara dan dilindungi. Amalan hak asasi manusia di Malaysia adalah pantulan sistem nilai Asia yang lebih luas di mana kebajikan dan kesejahteraan kolektif komuniti lebih penting berbanding hak individu."[2]

Negara ini amat terkenal kerana menangkap orang tanpa waran dan menahan mereka tanpa batas masa percubaan, dan meletakkan batasan ketat pada kebebasan bersuara, akhbar, perhimpunan, dan persatuan atas nama tatanan sosial. Antara masalah lain yang disebut dalam laporan Jabatan Negara Amerika Syarikat pada tahun 2011 adalah penyalahgunaan dan juga kematian orang yang dipegang oleh polis; hukuman melalui pencabutan; pemerdagangan manusia; rasmi sistematik untuk menjaga kepentingan orang-orang etnik Melayu yang telah dipinggirkan secara ekonomi dan demografis melebihi bilangan orang bukan Melayu sejak kejatuhan Melaka ke orang Portugis dan Singapura ke orang Cina luar negeri.

Peraturan perundangan tradisional

[sunting | sunting sumber]

Terdapat beberapa undang-undang yang kuat dan luas yang telah lama digunakan oleh Malaysia untuk menyekat hak asasi individu dan dengan itu memelihara, menurut pandangannya, tatanan sosial. Pada tahun 2008 Amnesty International menyimpulkan keadaan hak asasi manusia di Malaysia, sebahagiannya, dengan menyatakan bahawa kerajaan telah "mengetatkan kawalan perbezaan pendapat dan membatasi hak kebebasan bersuara dan agama," menangkap blogger di bawah Akta Hasutan , menggunakan Akta Pencetakan dan Penerbitan Percetakan (PPPA) untuk mengawal kandungan akhbar, dan sewenang-wenang menangkap beberapa individu di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri (ISA).[3] Pada tahun 2012 terdapat perubahan besar dalam beberapa undang-undang ini yang secara rasmi digambarkan sebagai pembaharuan hak asasi manusia tetapi telah dikritik secara meluas sama ada kerana tidak cukup jauh atau, sebenarnya, terus menyekat hak asasi manusia.

Akta Keselamatan Dalam Negeri

[sunting | sunting sumber]

Mungkin yang paling terkenal undang-undang ini adalah Akta Keselamatan Dalam Negeri, yang diluluskan pada tahun 1960, tiga tahun selepas negara mendapat kemerdekaan dari United Kingdom. Secara meluas dilihat sebagai kejam, ia membenarkan penahanan jangka panjang tanpa perbicaraan, dan selama beberapa dekad telah digunakan secara sistematik terhadap individu yang telah dilihat, atas pelbagai sebab, sebagai ancaman kepada kerajaan Malaysia atau kepada "tatanan sosial."[4]

Akta Hasutan

[sunting | sunting sumber]

Satu lagi undang-undang yang kuat dan digunakan secara meluas, yang bermula pada tahun 1948, ketika Malaysia masih menjadi jajahan British, adalah Akta Hasutan, yang menjejaskan ucapan atau tulisan yang dianggap menghasut. Ramai pengkritik dan penentang politik rejim Malaysia telah ditangkap dan dipertanggungjawabkan di bawah Akta Hasutan, kesannya untuk mengehadkan kebebasan bersuara di Malaysia.

Percetakan Akta Penerbitan dan Penerbitan

[sunting | sunting sumber]

Lulus pada tahun 1984, Akta Pencetakan dan Penerbitan, yang menjadikannya jenayah untuk menerbitkan apa-apa tanpa lesen kerajaan yang mesti diperbaharui setiap tahun oleh Menteri Dalam Negeri, telah digunakan untuk membungkam pengkritik kerajaan dan mengharamkan pelbagai penerbitan untuk pelbagai sebab. Seperti Akta Hasutan, kesan praktikal Akta Mesin Cetak dan Penerbitan telah menyekat kebebasan bersuara di Malaysia. Sementara itu, di Malaysia Timur (Sabah dan Sarawak), akhbar lebih bebas kerana terdapat kekhawatiran kontroversi yang berlaku di sana.

Akta Polis

[sunting | sunting sumber]

Akta Polis 1967 membenarkan polis Malaysia menahan orang tanpa waran, dan telah digunakan terutamanya untuk menyekat kebebasan berhimpun. Di bawah Akta Polis, sehingga baru-baru ini, permit polis diperlukan untuk perhimpunan lebih empat orang, selain serangan,

Perubahan dalam undang-undang yang ketat

[sunting | sunting sumber]

Pada 15 September 2011, Perdana Menteri Datuk Seri Najib Razak mengumumkan bahawa ISA akan dimansuhkan sepenuhnya dan "digantikan oleh undang-undang baru yang menggabungkan lebih banyak pengawasan kehakiman dan menghadkan kuasa polis untuk menahan suspek atas alasan pencegahan." Kerajaan juga komited untuk memansuhkan beberapa instrumen hukum terbaik yang lain untuk menyekat hak asasi manusia, termasuk Akta Hasutan dan Deklarasi Darurat dan Akta Buang Darurat. Di samping itu, kerajaan bersetuju mengkaji beberapa undang-undang, termasuk Seksyen 27 Akta Polis, Akta Mesin Cetak dan Penerbitan dan Akta Rahsia Rasmi.

Akta Kesalahan Keselamatan (Langkah Khas)

[sunting | sunting sumber]

Dalam artikel Jun 2012 yang diterbitkan di Pusat East-West di Asia Pacific Bulletin dan dicetak semula di Bangkok Post dan laman web Human Rights Watch, penulis Mickey Spiegel menyatakan pada April 2012, parlimen Malaysia telah meluluskan penggantian ISA , yang dipanggil Akta Kesalahan Keselamatan (Langkah Khas) 2012 Akta (SOSMA). Spiegel mengadu bahawa SOSMA "tidak cukup jauh untuk melindungi hak asasi dan kebebasan rakyat Malaysia." Sebenarnya, Spiegel menegaskan, SOSMA "sebenarnya lebih menindas dan mundur" daripada ISA dalam beberapa cara, satu petunjuk bahawa kerajaan "memainkan 'umpan dan menukar' dengan hak asasi manusia."

Sebagai contoh, "ditambah pula dengan pindaan kepada undang-undang lain," SOSMA "mengetatkan sekatan atau menghalang aktiviti yang telah dilarang dihadapan, menambahkan had ke atas aktiviti yang tidak terhad sebelumnya, dan memperluaskan kebimbangan dan pengawasan polis dalam cara yang baru dan inovatif." Di samping itu, ia "semakin menghancurkan perlindungan individu rakyat, contohnya dengan menyerahkan kepada polis dan bukan hakim untuk memintas komunikasi."

Akta Perhimpunan Aman

[sunting | sunting sumber]

Akta Perhimpunan Aman (PAA) menggantikan Seksyen 27 Akta Polis, yang memerlukan permit polis untuk perhimpunan besar. Di bawah akta baru, permit tersebut tidak diperlukan. Sebaliknya, pihak penganjur harus memberikan notis 10 hari polis mengenai apa-apa perhimpunan yang dirancang, selepas itu pihak polis akan menjawab, menggariskan apa-apa sekatan yang mereka mahu letakkan di perhimpunan tersebut.[5] Akta baru melarang protes jalanan,[6] melarang orang di bawah 15 daripada mengambil bahagian dalam perhimpunan,[7] prohibits persons under 21 from organising them,[5] dan menghalang mereka daripada berlaku berhampiran sekolah, masjid, lapangan terbang, stesen keretapi, dan tempat-tempat lain yang ditetapkan.[5] Walaupun disebut-sebut sebagai pembaharuan Seksyen 27 Akta Polis, PAA telah dikritik hebat oleh pihak lawan kerajaan dan oleh orang lain sebagai lebih ketat daripada undang-undang yang digantikannya, dengan seorang pemimpin pembangkang mengatakan bahawa PAA memberikan "kuasa mutlak kepada polis . "[8]

Pengisytiharan hak asasi manusia ASEAN

[sunting | sunting sumber]

Pada bulan November 2012, Perdana Menteri Datuk Seri Najib Tun Razak menandatangani perisytiharan hak asasi manusia pertama oleh negara-negara ASEAN, tindakan yang secara rasmi komited negara "untuk konvensyen asing pertama untuk mempromosikan perlakuan adil kepada setiap individu tanpa mengira kaum, agama dan politik pendapat." Penandatanganan ini, telah diperhatikan, berlaku pada masa Malaysia "berada di bawah pengawasan antarabangsa yang rapat dengan dakwaan salah laku beberapa isu hak asasi manusia baru-baru ini," termasuk tindakan keras terhadap dua protes pro-demokrasi utama pada bulan Julai 2011 dan April 2012.[9] Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Malaysia menyatakan kekecewaannya bahawa perisytiharan tersebut membenarkan "sekatan yang dibuat berdasarkan alasan yang lebih luas daripada apa yang diterima di peringkat antarabangsa, "dan menunjuk terutamanya kepada Prinsip Umum 7," yang menyatakan di satu pihak, bahawa semua hak asasi manusia adalah universal, tidak dapat dipisahkan, saling bergantung dan saling berkaitan, mengiktiraf yang lain, bahawa Negara Anggota mungkin mengambil kira latar belakang politik, ekonomi, undang-undang, sosio-kultural, dan sejarah mereka dalam merealisasikan hak asasi manusia di negara mereka."[10]

Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Malaysia

[sunting | sunting sumber]

Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Malaysia (SUHAKAM), adalah agensi utama negara untuk menangani isu hak asasi manusia.

Kumpulan hak asasi manusia

[sunting | sunting sumber]

Organisasi hak asasi manusia terkemuka di Malaysia ialah Suara Rakyat Malaysia (SUARAM). Pada 17 September 2012, beberapa kumpulan hak asasi manusia antarabangsa telah mengeluarkan satu siaran akhbar bersama yang membuktikan apa yang mereka nyatakan sebagai "gangguan berterusan kerajaan Malaysia" SUARAM.[11]

Perlembagaan melarang diskriminasi terhadap warganegara berdasarkan jantina, agama, dan kaum, tetapi juga sesuai dengan "kedudukan khas" dalam artikel 153 perlembagaan, kepada Bumiputera, orang-orang asli Malaysia yang terpakai kepada orang-orang etnis dan ahli-ahli puak yang adalah asli kepada negeri-negeri Sabah dan Sarawak di Malaysia timur. Mereka yang bukan anggota majoriti etnik Melayu diperlakukan menurut artikel 153 Perlembagaan Persekutuan Malaysia di mana pendirian khas untuk Melayu etnik dan penduduk bumiputera Sabah dan Sarawak diberikan dalam pendidikan, pekerjaan, dan bidang lain.[12]

Kebebasan bersuara

[sunting | sunting sumber]

Kebebasan bersuara di Malaysia telah banyak dipertikaikan apabila banyak perhimpunan dan protes termasuk "bersih telah dilihat mempunyai ahli-ahlinya ditangkap tanpa waran.

Kebebasan berhimpun dan pergerakan

[sunting | sunting sumber]

Walaupun rakyat secara teknikal menikmati hak untuk berhimpun, perhimpunan awam tertakluk kepada kelulusan polis. Akta Pertubuhan memerlukan pertubuhan tujuh atau lebih orang mendaftar, dengan kerajaan menafikan pendaftaran kepada kumpulan tertentu, termasuk organisasi hak asasi manusia, dan Akta Universiti dan Kolej Universiti mengehadkan pembentukan kumpulan pelajar. Walaupun rakyat Malaysia pada umumnya menikmati kebebasan untuk melancong di dalam negara dan di luar negara, dan beralih ke luar negara dan kembali ke Malaysia, penduduk di semenanjung Malaysia memerlukan pasport atau ID kebangsaan untuk memasuki negeri Sabah dan Sarawak, dan rakyat tidak boleh melakukan perjalanan ke Israel tanpa izin rasmi.

Kebebasan beragama

[sunting | sunting sumber]

Perlembagaan menjamin kebebasan beragama, tetapi juga menggambarkan Islam sebagai agama rasmi. Antara cuti rasmi di Malaysia (berbeza mengikut kawasan) adalah hari-hari suci umat Islam, Buddha, Hindu, dan Kristian. Perkahwinan antara orang Islam dan bukan Islam adalah tidak diiktiraf;[12] ethnic Malays are considered Muslim by law.[13] Non-Sunni interpretations of Islam are illegal.[13] Mahkamah syariah menguatkuasakan undang-undang syariah dalam bidang tanggungjawab tertentu.[13] Dalam amalan, orang bukan Islam menghadapi diskriminasi agama, termasuk hak untuk memiliki tanah.[13] Tambahan pula di beberapa negeri, kemurtadan oleh umat Islam boleh dihukum oleh kematian. Malaysia juga tidak akan mendaftar perkahwinan antara agama dengan umat Islam.

Kebebasan politik

[sunting | sunting sumber]

Walaupun Malaysia adalah pemerintahan beraja berperlembagaan berbilang parti, parti yang sama telah memegang kuasa sejak 1957 dan parti pembangkang tidak bersaing pada tahap bermain. Namun, parti itu telah dibatalkan daripada jawatan pada tahun 2018, menamatkan pemerintahan mereka selama 61 tahun. Selama bertahun-tahun, kuasa perdana menteri telah meningkat dan parlimen telah menurun. Satu-satunya pegawai yang dipilih adalah anggota dewan negara dan parlimen persekutuan. Sejak 1969, pegawai perbandaran dan lain-lain telah dilantik.[12]

Hak kanak-kanak

[sunting | sunting sumber]

Rakyat Malaysia mewarisi kewarganegaraan dari ibu bapa mereka. Orang yang tidak dapat membuktikan bahawa ibu bapanya telah berkahwin, atau ibu bapanya adalah agama yang berbeza, ditolak kewarganegaraan dan dianggap tidak mempunyai kewarganegaraan. Kanak-kanak yang kekurangan sijil kelahiran tidak boleh menghadiri sekolah awam atau swasta. Pendidikan rendah adalah wajib, tetapi keperluan ini tidak dikuatkuasakan. Sarang dan lain-lain bentuk eksploitasi seksual kanak-kanak adalah perkara biasa, seperti mutilasi genital gadis. Walaupun rogol berkanun adalah haram, penguatkuasaan adalah rumit oleh hakikat bahawa undang-undang syariah menganggap gadis menstruasi sebagai orang dewasa. Pelacur kanak-kanak sering dirawat bukan sebagai mangsa tetapi sebagai pesalah. Ramai kanak-kanak pendatang tanpa izin tinggal di jalanan dan bekerja di tempat kerja, melakukan jenayah, atau terlibat dalam pelacuran. Malaysia bukanlah satu pihak dalam Konvensyen Hague pada Aspek Sivil Penculikan Kanak-kanak Antarabangsa 1980,,[12] tetapi selepas Tinjauan Berterusan Universal Malaysia pada tahun 2009, kerajaan menarik beberapa tetapi tidak semua tempahannya di bawah Konvensyen Hak Kanak-kanak (CRC) dan menyetujui dua protokol pilihan kepada CRC.[5]

Hak wanita

[sunting | sunting sumber]

Selepas Tinjauan Berkala Sejagat PBB di Malaysia pada tahun 2009, kerajaan telah mengesahkan Konvensyen mengenai Penghapusan semua Bentuk Diskriminasi terhadap Wanita (CEDAW) pada tahun 2010, walaupun dengan tempahan tertentu.[5] Hukuman untuk rogol di Malaysia adalah penjara sehingga 30 tahun, termasuk hukuman penjara dan denda; undang-undang terhadap rogol dikuatkuasakan dengan berkesan.

Terdapat pusat krisis di banyak hospital kerajaan di mana mangsa boleh melaporkan perbuatan rogol dan penderaan domestik, tetapi disebabkan oleh sikap budaya dan faktor lain kira-kira 90 peratus mangsa rogol kekal diam. Kes-kes penderaan domestik sering rumit, lebih-lebih lagi, oleh peruntukan undang-undang syariah yang mengharamkan isteri untuk tidak mematuhi suami mereka, termasuk di tempat tidur. Rawatan perubatan untuk wanita adalah mencukupi, termasuk rawatan pra dan postpartum.

Undang-undang rogol yang kontroversial

[sunting | sunting sumber]

Walaupun penguatkuasaan rogol yang berkesan, bagaimanapun, terdapat juga masalah rumit mengenai cara batas undang-undang, yang banyak merugikan mangsa rogol, yang sebenarnya merupakan rogol. Di bawah Seksyen 375A Kanun Keseksaan, halaman 45, rogol hanya berlaku apabila zakar lelaki memasuki vagina wanita sans terlebih dahulu. Penembusan wanita melalui lubang-lubang lain, dan oleh objek selain daripada zakar, mungkin tidak dianggap sebagai rogol, begitu juga dengan kes pada tahun 2011, di mana seorang lelaki yang telah membesarkan seorang gadis berusia 15 tahun dilepaskan oleh mahkamah tinggi sahaja kerana dia menggunakan jarinya, mendorong bantahan awam dan perhimpunan berikutnya.

Seksyen yang sama di bawah Kanun Keseksaan juga membolehkan lelaki melakukan persetubuhan terhadap pasangan mereka tanpa izin. Perkosaan perkahwinan tidak diiktiraf secara rasminya sebagai jenayah di Malaysia, tetapi sejak tahun 2007 kerajaan telah mengharamkan suami daripada sengaja mencederakan isteri mereka untuk seks. Walaupun begitu, ia masih boleh menjadi masalah kepada mangsa yang tidak mengalami kecederaan.

Menambah isu perkosaan perkahwinan juga adalah hakikat bahawa mahkamah syariah membenarkan pembebasan perogol yang memutuskan untuk berkahwin dengan mangsa mereka sendiri. Satu kes melibatkan seorang lelaki berusia dua puluhan yang menyalahgunakan gadis bawah umur 14 tahun, tetapi dibebaskan oleh mahkamah Borneo kerana telah berkahwin dengannya.[14]

Mahkamah Syariah

[sunting | sunting sumber]

Wanita diskriminasi terhadap mahkamah syariah, terutamanya dalam perkara keluarga-undang-undang. Sharia membolehkan lelaki mempunyai beberapa isteri dan nikmat lelaki dalam kes-kes warisan. Wanita bukan Islam, dan wanita Islam di empat negeri, menikmati hak-hak ibu bapa yang sama. Terdapat diskriminasi pekerjaan terhadap wanita. Di Negeri Kedah, penghibur wanita boleh muncul hanya sebelum penonton wanita.[12]

Keganasan seksual

[sunting | sunting sumber]

Pelecehan seksual adalah perkara biasa, dan sejak tahun 2010 kereta api di Keretapi Malaysia telah memasukkan kereta penumpang wanita yang berwarna merah jambu sebagai cara memotongnya.[15] There are also women-only buses in Kuala Lumpur since 2010.[15] In 2011, the government launched a women-only taxi service in the greater Kuala Lumpur area.[16] Teksi mempunyai pemandu wanita, dan beroperasi secara panggilan.[16]

Hak orang kurang upaya

[sunting | sunting sumber]

Diskriminasi terhadap orang kurang upaya adalah sah, tetapi kerajaan menggalakkan penerimaan dan pengambilan orang tersebut. Walaupun bangunan kerajaan yang baru dirancang dengan orang kurang upaya dalam fikiran, bangunan lama dan kenderaan pengangkutan awam tidak. Duti eksais yang lebih rendah dikenakan ke atas kereta dan motosikal yang direka untuk orang kurang upaya. Kementerian Sumber Manusia ditugaskan untuk melindungi hak orang kurang upaya. Akta Orang Kurang Upaya telah diluluskan pada tahun 2008 tetapi pelanggar tidak dihukum.[12] Berikutan Kajian Berkala Sejagat PBB di Malaysia pada 2009, Malaysia mengesahkan Konvensyen mengenai Hak Orang Kurang Upaya, walaupun dengan tempahan tertentu.[5]

Hak Orang Asli

[sunting | sunting sumber]

Untuk sebahagian besar, orang asli tidak mengambil bahagian dalam keputusan yang mempengaruhi kehidupan mereka, dan hak mereka tidak dilindungi dengan berkesan. Di bawah Akta Orang Asli, anggota kumpulan orang bumiputera tidak mempunyai hak tanah, dan firma pembalakan mencerobohi tanah tradisi mereka. Walaupun untuk orang-orang bumiputera yang lama sering kehilangan tanah mereka tanpa proses yang sewajarnya, keadaan ini bertambah baik pada tahun-tahun kebelakangan ini. Malaysia menandatangani Deklarasi Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu mengenai Hak-hak Orang Asal (UNDRIP), tetapi masih belum mengesahkan Konvensyen ILO 169.

Perjanjian 20 perkara, atau memorandum 20 mata, adalah senarai 20 mata yang disediakan untuk Borneo Utara, mencadangkan syarat untuk pemerbadanannya ke persekutuan baru sebagai Negeri Sabah, semasa rundingan sebelum pembentukan Malaysia pada 16 September 1963. Beberapa daripada dua puluh perkara itu diperbadankan, kepada pelbagai peringkat, ke dalam apa yang menjadi Perlembagaan Malaysia; yang lain diterima secara lisan, sehingga tidak mendapat status hukum. Titik 12: Keistimewaan kaum bumiputera ~ "Pada dasarnya bangsa bumiputera Borneo Utara harus menikmati hak istimewa yang serupa dengan orang Melayu di Tanah Melayu, tetapi formula Malaya sekarang dalam hal ini tidak semestinya berlaku di Borneo Utara"

Pemerdagangan manusia

[sunting | sunting sumber]

Malaysia, menurut Amnesty International, "adalah destinasi dan sedikit demi sedikit, negara sumber dan transit untuk wanita dan kanak-kanak yang diperdagangkan untuk tujuan eksploitasi seksual komersial, dan lelaki, wanita, dan anak-anak untuk kerja paksa....Malaysia bertambah baik dari Tahap 3 ke Senarai Tier 2 Watch untuk tahun 2008 apabila ia menggubal undang-undang anti-pemerdagangan yang komprehensif pada bulan Julai 2007. "[17]

Sehingga 2014, Malaysia disenaraikan sebagai negara peringkat tiga.[18]

Penganiayaan rasmi minoriti

[sunting | sunting sumber]

Undang-undang radikal Islam Bumiputra

[sunting | sunting sumber]

Islam adalah agama rasmi Malaysia. Perlembagaan Malaysia mengisytiharkan bahawa Islam adalah satu-satunya agama orang-orang Melayu sejati dan orang-orang asli dikehendaki menjadi umat Islam.[19] Penukaran dari agama Islam kepada Hindu (atau agama lain) adalah bertentangan dengan undang-undang, tetapi penukaran agama Hindu, Budha dan Kristian kepada Islam secara aktif dijalankan melalui cara-cara yang dilembagakan dan undang-undang anti-bukan muslim yang tidak adil. Kerajaan secara aktif menggalakkan penukaran kepada Islam di negara ini.[20] Undang-undang diskriminasi anti-minoriti menghendaki mana-mana orang bukan Islam (Hindu atau Buddha atau Kristian) yang berkahwin dengan Islam mesti terlebih dahulu menukar agama Islam, jika tidak, perkahwinan itu adalah haram dan tidak sah.[20] Sekiranya salah satu daripada ibu bapa Hindu mengamalkan Islam, kanak-kanak secara paksa dan secara automatik diisytiharkan sebagai orang Islam tanpa persetujuan ibu bapa kedua.[21][22]

Penganiayaan terhadap orang Hindu

[sunting | sunting sumber]

Hak asasi manusia agama dan etnik minoriti di Malaysia, termasuk Buddha, Hindu, Agama Sikh di Malaysia#Sikh, Orang India dan Orang Cina Malaysia, sering secara sistematik, secara rasminya dan secara sah dilanggar secara teratur untuk menyebabkan penukaran agama secara paksa dan pembersihan etnik untuk masyarakat homogen kepada Islam.

Penduduk keturunan orang India menyangkal Keling di Malaysia.[23] Dalam banyak kes moden Keling digunakan sebagai istilah penghinaan, ia digunakan pada tahun 2005 oleh Ahli Parlimen di Malaysia kerana salah tanggapan mengenai etnik India, yang mengakibatkan keriuhan menuduh Ahli Parlimen perkauman.[24]

Terdapat banyak kes di mahkamah Malaysia yang berkaitan dengan penganiayaan rasmi Hindu. Sebagai contoh, pada bulan Ogos 2010, seorang wanita Malaysia bernama Siti Hasnah Banggarma ditolak hak untuk menukar agama Hindu ke mahkamah Malaysia. Banggarma, yang dilahirkan sebagai Hindu, tetapi adalah [[Pertukaran paksa] dengan paksa ditukar] kepada Islam pada usia 7 tahun, dikehendaki untuk kembali kepada Hindu dan merayu kepada mahkamah untuk mengenali pengulangannya. Rayuan itu dinafikan.[25]Pada tahun 2016, satu persatuan lapan NGO Hindu mendapati bahawa kira-kira 7,000 orang Hindu di Malaysia salah didokumentasikan sebagai Muslim. Masalah ini tersebar luas di seluruh Semenanjung Malaysia dan terlibat kebanyakannya mengamalkan Hindu dari golongan berpendapatan rendah yang didokumentasikan sebagai orang Islam.[26]

Pemusnahan kuil-kuil Hindu

[sunting | sunting sumber]

Antara bulan April hingga Mei 2006, beberapa kuil Hindu dihancurkan oleh pihak berkuasa pusat di negara ini, disertai oleh keganasan terhadap umat Hindu.[27] Pada 21 April 2006, Kuil Malaimel Sri Selva Kaliamman di Kuala Lumpur dikosongkan menjadi runtuhan selepas dewan bandar dihantar dalam jentolak.[28] Alasan pihak berkuasa adalah bahawa kuil-kuil ini tidak dilesenkan dan berjongkok di tanah kerajaan, sementara masjid-masjid yang menyembah di tanah kerajaan bukan sahaja dibenarkan tetap tetapi wang pembayar cukai digunakan untuk membina masjid dan institut muslim untuk mempromosikan islam dan memudahkan pemaksaan dipaksa ke Islam melalui undang-undang yang telah diperdebatkan.

Kedua-dua seksyen 377 Kanun Keseksaan serta beberapa undang-undang peringkat negeri membantah homoseksual dan liwat.[29] Undang-undang yang melarang liwat dan hubungan seksual yang tidak wajar sememangnya dikuatkuasakan, dan terdapat prasangka sosial yang besar yang didasarkan pada pandangan Islam mengenai homoseksual,[12] walaupun keadaan dalam hal ini dilaporkan bertambah baik. Gay tidak dibenarkan muncul di media negara,[30] dan tidak boleh digambarkan dalam filem melainkan mereka "bertaubat" atau mati.[31]

Dalam dua ucapan yang diberikan pada bulan Jun dan Julai 2012 kepada kumpulan Islam, Perdana Menteri Datuk Seri Najib Tun Razak menyifatkan gay sebagai "budaya penyisihan" yang tidak mempunyai tempat di Malaysia. Pada bulan Disember tahun itu, Human Rights Watch mengulas kenyataan Najib, dengan mengatakan bahawa "tindakannya terhadap rakyat LGBT adalah satu pertentangan yang tajam terhadap profilnya sendiri sebagai 'pemimpin global'." Tindakan itu termasuk menutup festival perayaan seksual November dan program kerajaan untuk melatih orang untuk "mengubah kaum gay".

Pandangan hak Malaysia terhadap hak LGBT dicerminkan pada 12 September 2012, surat kepada akhbar Malaysia oleh naib presiden Persatuan Peguam Muslim Malaysia, Azril Mohd Amin. Menulis mengenai pengisytiharan hak asasi manusia yang dicadangkan oleh negara-negara ASEAN, Azril, menulis bahawa: "Akan ada usaha oleh LGBT, NGO, dan pelbagai aktivis lain untuk menyertakan hak-hak LGBT dan hak kebebasan mutlak agama dalam deklarasi itu." Tetapi jika hak tersebut dimasukkan dalam perisytiharan itu, "Malaysia sebagai negara majoriti Muslim perlu mengulangi bantahannya yang kuat; sebagai dasar sedemikian jelas bercanggah dengan prinsip-prinsip yang termaktub dalam agama Islam. " Mengikut pengiktirafan sosial kepada orang LGBT "akan membingungkan dan merosakkan perkembangan dan kesaksian anak-anak kita sendiri....orang Malaysia dan mereka yang menentang hak LGBT dengan demikian melindungi umat manusia daripada kejahatan sekular, yang dilakukan oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, bahawa manusia dapat melakukan apa yang mereka suka, dalam apa yang mereka sebut sebagai 'batas kedaulatan' (seperti yang ditetapkan oleh kuasa-kuasa Eropah).[29]

Hak pelarian dan pencari suaka

[sunting | sunting sumber]

Malaysia bukanlah satu pihak kepada Konvensyen PBB 1951 yang berkaitan dengan Status Pelarian dan Protokol 1967, dan ia tidak mempunyai peruntukan bagi pemberian status suaka atau pelarian atau untuk melindungi orang daripada dikembalikan ke negara-negara di mana kehidupan mereka berada dalam bahaya. Walau bagaimanapun, Malaysia bekerjasama dengan UNHCR dengan tidak membuang pelarian berdaftar yang penempatan semula di negara lain sedang diatur. Pendatang tanpa izin dan pencari suaka diadakan di pusat tahanan imigresen (PTI). Sejak tahun 2009, Malaysia tidak mengusulkan orang yang membawa kad pelarian UNHCR. Pelarian boleh bekerja tetapi tidak diberikan akses kepada pendidikan. Pejabat imigresen yang digunakan untuk dituduh melakukan pengedaran IDC yang berpindah pelarian ke Thailand akan dijual kepada perhambaan, tetapi tidak ada tuduhan seperti itu dibuat pada tahun 2010.[12] Menurut Amnesty International, pegawai RELA (Ikatan Relawan Rakyat), sebuah pasukan sukarelawan awam yang diberi kuasa untuk menangkap pendatang dan pelarian, "seringkali memeras wang dari pendatang dan pelarian, dan kadang-kadang memukul mereka."[32]

Hak pekerja

[sunting | sunting sumber]

Kebanyakan pekerja boleh menyertai kesatuan, tetapi hak ini dibatasi oleh Akta Kesatuan Sekerja (TUA) dan Akta Hubungan Perindustrian (IRA), serta undang-undang lain yang membatasi kebebasan bersekutu. Hak untuk menyerang sangat terhad bahawa ketat yang menarik adalah berkesan tetapi mungkin. Pekerja sektor swasta dibenarkan terlibat dalam tawar-menawar kolektif. Malaysia’s minimum wages policy is decided under the National Wages Consultative Council Act 2011 (Act 732). Buruh paksa adalah haram, tetapi berlaku, dengan banyak wanita dan kanak-kanak yang pada dasarnya dipaksa bekerja di rumah tangga, dan kebanyakan mereka menderita penyalahgunaan. Kanak-kanak di bawah umur 14 tahun tidak dibenarkan bekerja tetapi ada pengecualian yang dibenarkan. Akta Pekerjaan mengehadkan jam kerja dan mengenakan sekatan lain, tetapi mereka tidak dikuatkuasakan dengan ketat. Senarai Barangan yang Dihasilkan oleh Buruh Anak atau Buruh Paksa menunjukkan bahawa contoh buruh kanak-kanak dan buruh paksa telah diperhatikan di industri elektronik dan tekstil juga seperti dalam pengeluaran minyak kelapa sawit. Banyak pekerja asing bekerja di bawah keadaan yang tidak adil dan kasar, dengan majikan yang tidak membayar pasport dan menyita pasport. Terdapat Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan, tetapi pekerja yang keluar dari tempat kerja yang berbahaya boleh dikenakan pemecatan.[12]

Hak orang yang ditangkap

[sunting | sunting sumber]

Penangkapan tanpa jaminan tidak dibenarkan, dan suspek boleh diadakan tanpa caj sehingga tiga minggu dengan kebenaran majistret. Suspek kadangkala dibebaskan dan kemudian ditangkap semula, sering dipersoalkan tanpa diberikan representasi undang-undang, dan kadang-kadang menafikan lawatan keluarga. Penahanan saksi-saksi material dalam kes jenayah dibenarkan. Penahanan pra-matang boleh bertahan beberapa tahun. Beberapa undang-undang membenarkan penahanan suspek tanpa semakan kehakiman atau pemfailan tuduhan.[12]

Di bawah ISA, polis dibenarkan untuk menahan dan menahan selama enam puluh hari, tanpa waran atau peguam atau semakan kehakiman, orang yang bertindak "dengan cara yang memudaratkan keselamatan negara atau kehidupan ekonomi Malaysia." ISA tidak membenarkan semakan kehakiman terhadap kebanyakan keputusan ISA, dan Majlis Hak Asasi Manusia PBB menganggap ISA tidak konsisten dengan Deklarasi Hak Asasi Manusia Sejagat. Di bawah SOSMA, "penahanan polis awal dipotong sehingga maksimum 28 hari, dan selepas itu peguam negara mesti memutuskan sama ada untuk mendakwa dan apa cajnya." Tetapi "pengawasan kehakiman adalah tidak hadir semasa 24 jam pertama tahanan polis dan ketiadaan tersebut boleh diperluaskan kepada tempoh penyiasatan selama 28 hari." Walaupun SOSMA "berjanji untuk meringankan tahanan yang tidak munasabah dengan memberi arahan segera kepada waris terdekat dan akses kepada seorang peguam yang dipilih oleh suspek," sebenarnya "akses awal boleh ditangguhkan selama 48 jam sekiranya pegawai polis peringkat tinggi menganggapnya berhemah; satu lagi pelanggaran berat terhadap hak proses hak individu."[33]

Ordinan Darurat (EO) memberi kuasa kepada menteri rumah untuk mengeluarkan perintah untuk menahan orang sehingga dua tahun untuk mengekalkan ketenteraman awam atau mencegah jenayah kekerasan. Pada tahun 2009, 548 orang telah diadakan di bawah EO. Pengedar dadah yang disangka, termasuk yang sudah dibebaskan oleh proses pengadilan biasa, boleh ditangkap dan dipertahankan selama 39 hari tanpa pengadilan atau perintah tahanan, dan setelah itu diadakan tanpa biaya selama-lamanya, dengan penahanan mereka yang diluluskan setiap dua tahun oleh lembaga penasihat. Pada tahun 2009, lebih daripada 1000 orang ditahan dalam fesyen ini. Di bawah Akta Kediaman Terhad, menteri urusan rumah dapat memaksa individu untuk tinggal di tempat tinggal selain rumah mereka dan tetap berada di kawasan kejiranan; perintah sedemikian boleh diperbaharui selama-lamanya oleh pihak berkuasa.

Pada tahun 2009 sahaja, polis membunuh 108 orang semasa tangkapan. Penyeksaan seperti itu tidak menyalahi undang-undang. Pada masa lalu terdapat banyak tuduhan penyalahgunaan di IDC dan orang yang ditahan di bawah ISA, tetapi bilangan tuduhan sedemikian berkurangan pada tahun 2010.[12]

Pada tahun 2017 seorang warganegara Korea Utara bernama Ri Jong Chol yang tinggal di Malaysia ditangkap sebagai suspek pembunuhan. Selepas pelepasannya, Ri berkata kepada berita bahawa semasa ditangkap dia mengancam akan mengakui tuduhan palsu dan bahawa pihak polis mengancam untuk menyakiti isterinya dan dua orang anak.[34]

Hak orang yang sedang dibicarakan

[sunting | sunting sumber]

Perlembagaan itu bertentangan dengan badan kehakiman, di satu sisi menyediakan kebebasannya dan sebaliknya membatasi kemerdekaan itu. Perlembagaan Malaysia memperuntukkan sistem keadilan ganda, di mana undang-undang sekular dan undang-undang syariah (undang-undang syariah) kedua-duanya diiktiraf, dan mahkamah jenayah dan sivil sekular wujud bersama mahkamah syariah. Undang-undang syariah hanya terpakai kepada, dan mahkamah syariah mempunyai bidang kuasa, hanya orang Islam. Di sesetengah negeri, mahkamah syariah semata-mata atau secara asasnya mengadili undang-undang keluarga dan peribadi, manakala di negeri-negeri lain mereka diberi kuasa untuk menghukum perkara jenayah.

Undang-undang sekular Malaysia adalah berdasarkan undang-undang umum Inggeris. Defendan dalam kes jenayah yang serius berhak kepada pengacara yang dibayar oleh kerajaan. Penemuan pretrial dalam kes jenayah adalah terhad. Testimoni oleh saksi kadang-kadang tidak dibenarkan. Terdakwa tidak berhak secara rutin melihat bukti yang dipegang oleh pemerintah. Hak untuk membuat rayuan kadang-kadang terhad.

Hak proses tertentu kadang-kadang dikompromikan. Wanita tidak menikmati rawatan yang sama di mahkamah syariah, terutamanya dalam kes perceraian dan penjagaan.

Hak privasi kadang-kadang dilanggar, dengan pihak berkuasa memantau e-mel yang dihantar ke laman web dan polis dibenarkan untuk mencari rumah, merampas barang-barang, dan membawa orang ke jagaan tanpa waran. Pegawai JAKIM boleh memasuki premis swasta tanpa waran jika mereka percaya bahawa orang Islam adalah perjudian, meminum alkohol, atau melakukan perzinaan. Mesej yang dihantar atau diterima oleh individu yang disyaki rasuah atau keganasan boleh dipintas.

Di bawah undang-undang SOSMA baru, pendakwa di perbicaraan dibenarkan menyimpan rahsia identiti saksi pendakwa, dengan itu menghalang pemeriksaan silang. SOSMA juga menyemak peraturan keterangan, yang membolehkan pendakwa menggunakan maklumat tanpa mendedahkan sumber.[33]

Hak penghuni

[sunting | sunting sumber]

Banduan mengalami kesesakan, makanan miskin, dan bekalan air yang tidak teratur. Penghuni dibenarkan pelawat. Pematuhan keagamaan dibenarkan, dengan syarat agama yang dimaksud bukanlah salah satu dari 56 sekte Islam yang dianggap "menyimpang". Penjagaan perubatan adalah miskin, dengan beratus-ratus mati penyakit berjangkit di PTI, penjara, dan penjara dari tahun 2001-2007. BBK dan media biasanya tidak dibenarkan memantau keadaan di penjara. Penahanan pencegahan dan penyiasatan dibenarkan. Polis diberikan latihan hak asasi manusia. Mengejar adalah hukuman biasa bagi jenayah yang serius; kanak-kanak lelaki lebih dari 10 boleh dihukum dengan apa yang dipanggil rotan ringan.[12]

Di bawah syariah, beberapa kesalahan sedozen seperti minum alkohol dan dekat dengan orang yang bertentangan seks adalah tertakluk kepada hukuman dirotan.[12] Hukuman mati adalah hukuman wajib bagi orang yang didapati bersalah memiliki dadah haram di atas kuantiti tertentu; Pada tahun 2010, 114 orang dijatuhi hukuman gantung.[32]

A 6 December 2010 Amnesty International report entitled A Blow to Humanity criticises the increasing use of judicial canings in Malaysia and concludes the punishment "subjects thousands of people each year to systematic torture and ill-treatment, leaving them with permanent physical and psychological scars". The report describes the abuse: "In Malaysian prisons specially trained caning officers tear into victims’ bodies with a metre-long cane swung with both hands at high speed. The cane rips into the victim’s naked skin, pulps the fatty tissue below, and leaves scars that extend to muscle fibre. The pain is so severe that victims often lose consciousness."[35]

Perselisihan politik

[sunting | sunting sumber]

Terdapat kes pembunuhan di penjara dan mereka disahkan oleh pihak berkuasa.[36]

Pada November 2007, dua perhimpunan politik terbesar sejak 1998 berlaku di Kuala Lumpur mencabar kerajaan Abdullah Badawi. Perhimpunan Bersih tahun 2007 telah diadakan pada 10 November dan perhimpunan Pasukan Tindakan Hak Hindu (HINDRAF) pada 25 November. Perhimpunan Bersih dianjurkan oleh beberapa pertubuhan bukan kerajaan dan parti politik pembangkang untuk menuntut reformasi pilihan raya di Malaysia dan kira-kira 50,000 orang berhimpun di jalan.[37] Perhimpunan itu dihadiri oleh sekurang-kurangnya 10,000 penunjuk perasaan, terutamanya etnik India, menuntut hak sosial dan ekonomi yang sama dari orang Bumiputra.[38] Ahli-ahli politik Tamil di India seperti Karunanidhi keluar untuk menyokong penduduk India yang sebahagian besar Tamil dengan menuntut kerajaan India mengambil perkara mereka dengan rakan-rakan Malaysia mereka.

Dalam surat bertarikh 10 Disember 2007, kementerian keselamatan dalaman melarang bahagian berbahasa Melayu akhbar mingguan Katolik, Catholic Herald kerana penggunaan perkataan Allah,[39] resulting in the Allah Controversy.

Pada 14 Mei 2014, Perdana Menteri negara itu, Najib Razak, dipetik sebagai berkata bahawa Islam dan pengikutnya kini diuji oleh ancaman baru di bawah nama humanisme, sekularisme, liberalisme dan hak asasi manusia,[40] walaupun dia kemudian membalikkan jawatannya tiga hari kemudian selepas mendapat kritikan.[41]

Lihat juga

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ "COUNTRY PROFILE: MALAYSIA" (PDF). Federal Research Division (Library of Congress). Dicapai pada 24 August 2010.
  2. ^ "HUMAN RIGHTS". Ministry of Foreign Affairs, Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 January 2013. Dicapai pada 20 January 2013.
  3. ^ "Malaysia Human Rights". Amnesty International. Dicapai pada 20 January 2013.
  4. ^ "PM announces repeal of ISA, three Emergency proclamations". The Star. Diarkibkan daripada yang asal pada 1 January 2012. Dicapai pada 20 January 2013.
  5. ^ a b c d e f "Bill on constitutional right of citizens to assemble". New Straits Times. Dicapai pada 24 January 2013.
  6. ^ "Malaysia passes street protest ban as lawyers march". BBC News Asia. Dicapai pada 24 January 2013.
  7. ^ "Peaceful Assembly Bill 2011 tabled for first reading". The Borneo Post. Dicapai pada 24 January 2013.
  8. ^ Kamal, Shazwan. "Pakatan wants assembly law withdrawn". The Malaysian Insider. Diarkibkan daripada yang asal pada 24 November 2011. Dicapai pada 24 January 2013.
  9. ^ "Najib signs ASEAN's first human rights convention". The Malaysian Insider. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 November 2012. Dicapai pada 24 January 2013.
  10. ^ "Malaysia: ASEAN Human Rights Declaration falls short of expectation". Asia Pacific Forum. Diarkibkan daripada yang asal pada 31 January 2013. Dicapai pada 24 January 2013.
  11. ^ "Asian and International Human Rights Groups Urge Government to End Harassment against SUARAM". FIDH. Dicapai pada 25 January 2013.
  12. ^ a b c d e f g h i j k l m "2010 Human Rights Report: Malaysia". US Department of State. Dicapai pada 20 January 2013.
  13. ^ a b c d International Religious Freedom Report for 2011: Malaysia – U.S. State Department
  14. ^ "Is marrying the rapist to the victim the Malaysian way?" The Borneo Post, Aug 5 2016.
  15. ^ a b "Women only buses aim to halt sex harassment", MSNBC, 12/2/2010.
  16. ^ a b ""Malaysia launches women-only taxis, hoping to reduce number of rape and robbery cases", Al Arabiya News, Nov 27, 2011". Diarkibkan daripada yang asal pada 4 October 2017. Dicapai pada 16 April 2014.
  17. ^ "Malaysia Human Rights". Amnesty International. Dicapai pada 24 January 2013.
  18. ^ Trafficking in Persons Report 2014 (PDF). State Department. m/s. 260–262. Dicapai pada 15 September 2014.
  19. ^ Sophie Lemiere, apostasy & Islamic Civil society in Malaysia, ISIM Review, Vol. 20, Autumn 2007, pp. 46-47
  20. ^ a b Gill & Gopal, Understanding Indian Religious Practice in Malaysia, J Soc Sci, 25(1-2-3): 135-146 (2010)
  21. ^ 2011 Report on International Religious Freedom - Malaysia U.S. State Department (2012)
  22. ^ Perry Smith (2003), Speak No Evil: Apostasy, Blasphemy, and Heresy in Malaysian Syariah Law, UC Davis Journal Int'l Law & Pol'y, 10, pp. 357-399
  23. ^ M. Veera Pandiyan (10 August 2016). "'Keling' and proud of it". The Star online.
  24. ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 1 November 2005. Dicapai pada 19 Disember 2005.CS1 maint: archived copy as title (link)
  25. ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 6 August 2010. Dicapai pada 29 September 2019.CS1 maint: archived copy as title (link)
  26. ^ https://m.timesofindia.com/world/rest-of-world/7000-Hindus-in-Malaysia-wrongly-documented-as-Muslims-NGOs/articleshow/51109806.cms
  27. ^ Temple row – a dab of sensibility please,malaysiakini.com
  28. ^ "Malaysia demolishes century-old Hindu temple". Daily News and Analysis. Dicapai pada 7 May 2015.
  29. ^ a b "Rethinking Malaysia's sodomy laws". The Nut Graph. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 March 2012. Dicapai pada 11 November 2012.
  30. ^ "Gays are not permitted to appear in the state media". ILGA. Diarkibkan daripada yang asal pada 13 August 2007. Dicapai pada 25 January 2013.
  31. ^ "Malaysia Gay Film Characters OK, If They Go Straight". The Advocate. Dicapai pada 25 January 2013.
  32. ^ a b "Annual Report: Malaysia 2011". Amnesty International. Dicapai pada 25 January 2013.
  33. ^ a b "Smoke and Mirrors: Malaysia's "New" Internal Security Act". Human Rights Watch. Dicapai pada 25 January 2013.
  34. ^ "Malaysia banishes North Korean ambassador amid spat". NBC News (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2019-06-25.
  35. ^ "Everything you need to know about human rights". www.amnesty.org (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2019-06-25.
  36. ^ 'Blut'-Video: Malaysia streitet über Prügelstrafe – Politik – stern.de
  37. ^ "Teargas used on rare Malaysia demo". CNN. 10 November 2007. Dicapai pada 8 December 2007.
  38. ^ Zappei, Julia (26 Disember 2007). "Ethnic Indian protesters clash with Malaysian police". London: The Independent. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 Disember 2007. Dicapai pada 8 Disember 2007.
  39. ^ Company News Story
  40. ^ Islam, Muslims now tested by new threats: Najib Diarkibkan 18 Mei 2014 di Wayback Machine
  41. ^ Najib now says committed to human rights, days after denouncing ‘human rights-ism’ Diarkibkan 18 Mei 2014 di Wayback Machine

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]

{{Navbox | name = Topik Asia | title = Hak asasi manusia di Asia | titlestyle = | state = autocollapse | border = | navbar = | image = | groupstyle = | liststyle = | listclass = hlist

| group1 = Negara berdaulat | list1 =