Ryōji Noyori

Ryoji Noyori

Ryōji Noyori (japaansch: 野依 良治}}, Noyori Ryōji; * 3. September 1938 in Kōbe, Japan) is en japaansch Chemiker. 2001 kreeg he den Nobelpries för Chemie.

Leven

Ryōji Noyori wurr in Kōbe as Sohn vun Kaneshi un Suzuko Noyori geboren, wo he de de Universität Kōbe angleedert Grundschool besöcht hett. Dornah is he to de Nada-Middel- un Böverschool wesselt. Sien Vader, dör den he all fröh mit de Chemie in Berühren keem, weer Forschensdirekter in de Chemischen Industrie.

Mit 18 Jahren fung Noyori sien Studium an de Universität Kyōto an, tonächst mit Swoorpunkt Organische Chemie bi Keiiti Sisido (ok Keiichi Shishido), dat he 1963 mit en Mastergrad afsluuten dee. Dornah hett he in de Arbeitsgrupp vun Hotosi Nozaki bit to sien Ernennung to’n Perfesser an de Universität Nagoya arbeit. Noyori kehr nah en Postdoc bi Elias Corey in Harvard, wo he ünner annern Karl Barry Sharpless, en anner Postdoc vun Corey, kennen lehrt hett, nah Nagoya torüch. Dör sien Forschungsthema bi Corey, de selektiven Hydreeren vun en Düppelbinnen bi de Synthese vun Prostaglandin, keem he in Kuntakt mit John Osborn, de in Harvard bi Geoffrey Wilkinson Erfohrung mit de Rhodium-katalyseert Hydreeren sammelt harr. Anreegt dör de eersten Verapenlichungen vun Knowles un Horner up dat Rebeet vun de asymmetrischen Hydreeren wurr dit för mehrere Johrteihnten Swoorpunkt vun sien wetenschaplich Arbeit.

Nah sien Rückkehr nah Japan 1970 an de Universität Nagoya hett he 1972 en Lehrstohl övernommen.

Asymmetrische Hydreeren nah Noyori

De asymmetrische Hydreeren vun β-Keto-Estern mit chiralen Ruthenium-BINAP-Komplexen weer en vun de entscheeden Opdecken, för de hüm 2001 de Nobelpries tospraaken wurr.

Ehrungen

Noyori kreeg tallriek Ehrungen un Utteknungen.

• 1985 Pries vun de Chemical Society of Japan
• 1989 Fluka-Pries för dat „Reagent of the Year“.
• 1990 Centenary Medal vun de Royal Chemical Society
• 1991 J. G. Kirkwood Pries vun de Yale University
• 1993 Tetrahedron-Pries
• 1995 Japan Academy Pries
• 1997 Arthur C. Cope Award
• 1999 König-Faisal-Pries
• 2000 Kulturorden vun den japaanschen Kaiser
• 2001 Wolf-Pries in Chemie
• 2001 Roger Adams Award in Organic Chemistry vun de American Chemical Society
• 2009 Lomonossow-Goldmedaille vun de Russisch Akademie vun de Wetenschapen
• 2001 Nobelpries för Chemie för sien Arbeiten över chiral katalyseerte Hydreerensreaktschonen, tosommen mit de Amerikanern William Standish Knowles un Karl Barry Sharpless.
• 2010 Sir Derek H. Barton Gold Medal

Buterdem wurr he mit de Ehrendokterwürde vun de TU München, de Universität Rennes un de RWTH Aken uttekent.

Noyori hull tallriek Ämter in verscheeden wetenschaplich Organisatschonen. So weer he Präsident vun de Society of Synthetic Organic Chemistry un de Chemical Society of Japan.

He is Honorarperfesser vun dat Shanghai Institute of Organic Chemistry un Liddmaat vun tallriek wetenschaplich Vereenigungen.

Noyori hett över 400 Bidrääg in wetenschaplich Tietschriften verfaat un hollt över 160 Patente.

Hüm to Ehren is de Ryōji-Noyori-Pries benömmt.

Seit 2001 ist Noyori Mitglied der American Academy of Arts and Sciences.

Schriften

• Asymmetric Catalysis in Organic Synthesis. John Wiley & Sons, New York, 1994.
• mit H. Nozaki, S. Moriuti, H. Takaya: Asymmetric Induction in Carbenoid Reaction by Means of a Dissymmetric Copper Chelate. Tetrahedron Letters, 1966, 5239
• mit T. Ohkuma: Asymmetric Catalysis by Architectural and Functional Molecular Engineering: Practical Chemo- and Stereoselective Hydrogenation of Ketones, Angewandte Chemie, International Edition, Band 40, 2001, S. 40

Privates

1972 hett he Hiroko Oshima heiraadt, mit de he twee Söhns hett.

Weblenken

Ryōji Noyori. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Ryōji Noyori up de Sieden vun den Nobelpries (engelsch)