James Edward Keeler

James Edward Keeler

James Edward Keeler (* 10. September 1857 in La Salle, Illinois (USA); † 12. August 1900 in San Francisco) weer en US-amerikaansche Astrophysiker, de sik sünners mit dat beobachten vun Planeten un mit de Spektroskopie befaat hett.

Leven un Wark

Twüschen sien twölft un twingst Levensjohr is Keeler nich na School gahn, man hett sik sülvst wieterbillt. Vun 1877 an hett he mit Hülp vun en Ünnerstütter an de Johns-Hopkins-Universität in Baltimore studeert, woneem he 1881 sien Afsluss maakt hett. He is dorna Hülpsmann vun Samuel Pierpoint Langley an de Allegheny Steernwacht in Pennsylvania worrn. Dor is he bit 1886 bleven. Sien Arbeit füng he mit en Expeditschoon in de Rocky Mountains an, üm de Infrarootstrahlen vun de Sünn to meten. Twüschendör hett he sik 1883 un 1884 to wietere Studien in Heidelbarg un Berlin ophollen.

1886 is he an de Lick-Steernwacht op’n Mount Hamilton wesselt, dat aver eerst 1888 fardigstellt weer. Dor weer he denn as Astronom anstellt. An’n 1. Juni 1891 is he Direkter vun de Alleghenny-Steernwacht worrn un weer gliektietig as Professer för Astrophysik an de Western University of Pennsylvania angestellt. 1898 is he as Direkter an de Lick-Steernwacht torüchgahn

Keeler sien Hööftfeld weer de Spektroskopie. Sien fröhe Arbeiten hebbt sik mit de spektroskoopschen Liekheit twüschen de Steernspektrums un den Orion-Nevel befaat. 1894 könn he spektroskoopsch de Radialsnelligkeit vun planetaarsche Nevels nawiesen mit Hülp vun de Root- oder Blauverschuven. Sien Spood harr sünners ok mit sien Instrumenten to doon: he künn op en Gidderspektroskop togriepen, dat he mit den 91-cm-Refrakter vun de Lick-Steernwacht kombineert hett.

Man, Keeler hett ok Planeten beobacht, so as Mars. Dorbi hett he ünner annern de Beobachten vun Schiaparelli nich navulltehn künnt, wat de Marskanaals angüng, över de Enn vun’t 19. Johrhunnert veel spekuleert worrn is. 1895 hett he de Saturnringen mit Hülp vun spektroskoopsche Verfohren ünnersöcht, üm jemehr Ümlooptiet ruttofinnen. Dorbi hett he faststellt, dat de Ringen nich eenheitlich roteert un dormit nich ut faste Materie bestahn künnen. Dormit hett he de Annahm vun James Clerk Maxwell ünnerstütt, dat de Ringen ut Stoff un Meteoriten bestaht. Bito weer he de eerste, de in’n Januar 1888 de Encke-Deelen beobacht hett. 1899 hett he den Asteroid (452) Hamiltonia opdeckt.

Blangen sien Beobachten hett he sik ok mit de Konstrukschoon un verbetern vun Instrumente ut’neensett. So hett he en beteren Spektrograaf boet, mit den he fotograafsche Opnahmen vun stellare Spektrallienen ok bi swacke Helligkeit maken künn. Opletzt hett he ok faststellt, dat de meisten Galaxien de Form vun en Spiralnevel opwiest.

Sien Arbeiten weern mit tallrieke Utteken ehrt. So weer he Liddmaat vun verschedene beropene Institutschonen: 1892 is he in de American Academy of Arts and Sciences wählt worrn, 1898 weer he Maat vun de Royal Astronomical Society in London. 1900 is he in de National Academy of Sciences vun de USA wählt worrn. Na Keeler is en Krater op’n Mars nöömt as ok de Asteroid (2261) Keeler.

James Edward Keeler is unvermodens an’n 12. August 1900 in San Francisco doodbleven.

Weblenken

• Publikatschonen vun J. E. Keeler in’t Astrophysics Data System
• Naropen op J. E. Keeler in’t Astrophysics Data System