Karl VI. (HRR)
Karl VI. Franz Joseph Wenzel Balthasar Johann Anton Ignaz[1] (* 1. Oktober 1685 in Wien; † 20. Oktober 1740 ok dor) weer vun 1711 bit 1740 Kaiser vun dat Hillge Röömsche Riek un Erzhartog vun Öösterriek. Bovendem weer he Souverän vun de Habsborgschen Arvlannen: As Karl III. (ungaarsch III. Károly) weer he König vun Ungarn un Kroatien, as Karl II. (tschechisch Karel II.) König vun Böhmen, as Karl III. (spaansch Carlos III.) weer he utsocht for den Throon vun Spanien un, dör den Freden vun Utrecht weer he vun 1713 bit 1720 unner den Naam vun Karl III. (italieensch Carlo III.) ok König vun dat Königriek Sardinien un vun 1720 af an as Karl IV. (italieensch Carlo IV.) König vun Sizilien. He hett sik in den Krieg um de Spaansche Kroon nich dörsetten konnt. Man en groten Deel vun de spaanschen Gemarken in de Nedderlannen un in Italien sünd denn doch an Öösterriek kamen.
He höör to dat Huus Habsborg. In siene Tied as Kaiser is de Pragmaatsche Sanktschoon upstellt wurrn. Dor is in fast leggt wurrn, dat de Habsborger Länner un Kronen „up ewig ungedeelt“ blieven schollen un dat ok Froenslüde den Throon kamen dröffen. Bovendem is dor de Idee vun en Union vun all Habsborger Länner in unnerstreken wurrn. So hett se tolest dor mit to hulpen, dat en Grootmacht Öösterriek tostanne keem, as en egen Imperium gegen dat Hillige Röömsche Riek over. Na den Sieg in den Veneziaansch-Öösterriekschen Törkenkrieg gegen dat Osmaansche Riek sund de Habsborger Länner utbreedt wurrn. Man 1739 sünd düsse Landwinnsten na den Russ’sch-Öösterriekschen Törkenkrieg to’n Deel wedder verlaren gahn. En groten Deel vun de Tied vun siene Regeerung hett he dor mit tobrocht, de Pragmaatsche Sanktschoon in de Länner dör to setten, wo he dat Seggen in harr. Ok dat de annern Mächte in Europa tostimmen döen, dor klemm he sik achter. De Kaiser hett in siene egenen Länner in den Geist vun den Merkantilismus tokeken, dat dat mit de Weertschop Barg rop gung. Vunwegen dat de Pragmaatsche Sanktschoon dör to setten weer, hett he avers en wichtig Projekt wedder up geven, dat weer de Oostenner Kompanie. De Reform vun Verwaltung un Militär hett he ok nich anpackt. He is de leste Kaiser ween, de nich bloß versocht hett, Habsborg siene Intressen dör to setten, man de ok aktive Riekspolitik bedreven hett. Man to siene Tied hett de Idee vun dat Hillige Riek bannig veel Kraft verlaren. Kunst un Kultur hett he up allerhand Aart anschaven. De Kultur vun dat Barock hett he up de Hööchde brocht. Bowarke ut düsse Tied präägt bit up den hüdigen Dag Öösterriek un de vörmoligen Habsborgerstaten. Mit Karl sien Dood gung de Lien vun dat Huus Habsborg in’n Mannstamm toenne.
Wo he vun afstammen dö un wat for’n Familie he harrt hett
[ännern | Bornkood ännern]Karl (döfft as Carolus Franciscus Josephus Wenceslaus Balthasar Johannes Antonius Ignatius[2]) weer en Söhn vun Kaiser Leopold I. un den siene Fro Eleonore vun Palz-Neeborg. Sien Broder weer Joseph I., sien Vorweser as Kaiser vun dat Hillge Riek. Uptagen wurrn is he unner Upsicht vun Först Anton Florian vun Liechtenstein. Wo dat bi sien Lehren um gung, dat hefft sunnerlich Jesuiten em bipuuhlt. Een vun jem weer Andreas Braun. De Geschicht vun dat Huus Habsborg speel en wichtige Rull un he hett sik ok mit de Döögden befaat, de na de Traditschoon bi en Herrscher to finnen weern. Ut Karl siene Kinnerdage gifft dat twee Handschriften, wo he sik over de Döögden vun siene Vorwesers in utlaten hett. .[3] As jedeen Habsborger möss he en Handwark lehren. He hett sik dor den Büssenmaker utsocht un sik dor to utbillen laten.[4] In de Tied vun siene Utbillen hett Karl mit 16 Johren en Falkaunen-Rohr mit’e Fedder tekent. Dat warrt hüdigendags in de Duerutstellen vun dat Museum for Heeresgeschicht in Wien wiest. Up de Achtersiet hett he de Teeknung egenhännig unnerschreven („Carl Erzh. zu Oesterr.“).[5]
An’n 1. August 1708 hett he in Barcelona Prinzess Elisabeth Christine vun Bruunswiek-Wulfenbüddel freet. Se weer den Hartog Ludwig Rudolf un den siene Fro Prinzess Christine Luise vun Öttingen ehre Dochter. De beiden hefft düsse Kinner mit’nanner harrt:
- Leopold Johann (*/† 1716), Erzhartog
- Maria Theresia (1717–1780) ∞ 1736 in Wien Franz I. Stephan vun Lothringen
- Maria Anna (1718–1744) ∞ 1744 Hartog Karl Alexander vun Lothringen
- Maria Amalia (1724–1730), Erzhartogsche
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Bernd Rill: Karl VI. Habsburg als barocke Großmacht. Graz 1992, ISBN 3-222-12148-6
- Hans Schmidt: Karl VI. 1711–1740. In: Die Kaiser der Neuzeit 1519–1918. Heiliges römisches Reich, Österreich, Deutschland. Beck, München 1990, ISBN 3-406-34395-3, S. 200–214
- Stefan Seitschek, Herbert Hutterer, Gerald Theimer (Rutg.): 300 Jahre Karl VI. 1711-1740. Spuren der Herrschaft des „letzten“ Habsburgers. Begleitband zur Ausstellung. Österreichisches Staatsarchiv, Wien 2011 (online)
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]Belege
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Rill, Bernd, Karl VI. Habsburg als barocke Großmacht, Graz 1992, ISBN 3-222-12148-6
- ↑ Matsche, Franz, Die Kunst im Dienste der Staatsidee Kaiser Karls VI. Ikonographie, Ikonologie und Programmatik des "Kaiserstils", 1. Halbbd., Berlin, New York 1981, S. 201, ISBN 3-11-008143-1
- ↑ Janos Kalmar: Ahnen als Vorbilder. Der vom späteren Kaiser Karl VI. in seinen Jugendjahren verfasste Kanon der Herrschertugenden Onlinefassung
- ↑ Johann Christoph Allmayer-Beck: Das Heeresgeschichtliche Museum Wien. Saal II - Das 18. Jahrhundert bis 1790, Salzburg 1983 S. 74.
- ↑ Johann Christoph Allmayer-Beck: Das Heeresgeschichtliche Museum Wien. Saal II - Das 18. Jahrhundert bis 1790, Salzburg 1983 S. 74.
| Vörgänger | Amt | Nafolger |
| Joseph I. | Röömsch-düütschen Kaiser 1711-1740 |
Karl VII. |
Maximilian I. | Karl V. | Ferdinand I. | Maximilian II. | Rudolf II. | Matthias | Ferdinand II. | Ferdinand III. | Leopold I. | Joseph I. | Karl VI. | Karl VII. | Franz I. Stephan | Joseph II. | Leopold II. | Franz II.