विनायक दामोदर सावरकर
| विनायक दामोदर सावरकर | |
|---|---|
| किपा:Sawarakar.jpg विनायक दामोदर सावरकर | |
| बूगु | मे २८ सन् १८८३ भागुर, भारत |
| मदूगु | फेब्रुवरी 26, 1966 (आयु 82)
मुंबई, भारत स्व-युथेनेशिया |
| राष्ट्रियता | भारतीय |
| मेमेगु नां | सावरकर |
| प्रसिद्धि | भारतीय स्वतंत्रता आन्दोलन, हिन्दुत्व |
| शिक्षा | कला स्नातक, फार्ग्युसन कलेज, पुणे |
| राजनैतिक खलः | अखिल भारतीय हिन्दू महासभा |
| धर्म | हिन्दू |
| क्वथापासा | यमुनाबाई |
| मचा | पुत्र: प्रभाकर (अल्पायु), विश्वास सावरकर, पुत्री: प्रभात ताई चिपलूनकर (विवाहोपरान्त) |
विनायक दामोदर सावरकर (Vinayak Damodar Savarkar) (मे २८, १८८३ - फेब्रुवरी २६ १९६६) भारतीय स्वतन्त्रता आन्दोलनया छम्ह अग्रिम पंक्तिया सेनानी व प्रखर राष्ट्रवादी नेता ख। वेकयात आपालं वीर सावरकरया नामं सम्बोधित याइ। हिन्दू राष्ट्रया राजनीतिक विचारधारा (हिन्दुत्व)या देकेज्याया निंति छगु तधंगु श्रेय सावरकरयात वनि।
जीवनी
[सम्पादन]विनायक सावरकरया जन्म महाराष्ट्रय् नासिकया नापं भागुर गामे जुगु ख। वय्कया निम्ह दाजुकिजा गणेश (बाबाराव) व नारायण तथा छम्ह केंह नैनाबाई दु। वय्कया मांया नां राधाबाई व अबुया नां दामोदर पन्त सावरकर ख। वय्क गुं दं दुबिले हैजाया महामारी नं वय्कया मां मन्त। थुकिया न्हे दं धुंका सन् १८९९य् प्लेगया महामारीय् वय्कया अबु नं स्वर्गवास जुल।
थ्व धुंका वय्कया दाजु भाई गणेश नं परिवारया पालन-पोषणया कार्य कःघानादिल। दुःख-कष्टया थ्व इले गणेशया व्यक्तित्वया विनायकय् तधंगु प्रभाव दत। यक्व कष्ठ जुसां बाबाराव नं विनायकया उच्च शिक्षाया इच्छायात समर्थन यानादिल। थ्व अवधिय् विनायक नं स्थानीय ल्याम्हतेत संगठित याना मित्र मेलोंया आयोजन यानादिल। याकनं हे थ्व ल्याम्हय् राष्ट्रीयताया भावना नापं क्रान्तिया मी नं छ्वल।
सन् १९०१य् रामचन्द्र त्रयम्बक चिपलूनकरया म्ह्याय् यमुनाबाई नाप वय्कया इहिपा जुल। वय्कया ससुअबु नं वय्कया विश्वविद्यालय या शिक्षाया भार घानादिल। सन् १९०२य् मैट्रिकया पढाई सिधेका वय्कलं पुणेया फर्ग्युसन कलेजय् भर्ना यानादिल। १९०५या बंग -भंग धुंका वय्कलं पुणेय् विदेशी वस्त्रतेत छ्वेकादिल। फग्र्युसन कलेज पुणेय् वय्कलं राष्ट्रभक्तिया भाषण बिगु यानादिल। बालगंगाधर तिलकया अनुशंसाय् १९०६य् वय्कयात श्यामजी कृष्ण वर्मा छात्रवृत्ति लात। ‘इंडियन सोसियोलाजिस्ट’ व "तलवार"य् वय्कलं यक्व च्वसु च्वयादिल। थ्व लिपा कलकत्ताय् ‘युगांतर’य् नं ध्वाय्गु ज्या जुल। वय्क रूसी क्रान्तिकारी नाप सिक्क प्रभावित जुल।
लन्डनय् च्वनादिबिले सावरकरं हरदयाल नापलानादिल। लन्डनय् वेकलं इंडिया हाऊसया देखरेख नं यानादिल। मदनलाल धिंगरायात फांसी बीधुंका वय्कलं ‘लन्डन टाइम्स’य् छगु च्वसु च्वयादिल। वय्कलं धींगरां च्वगु बयानया पर्चा नं इनादिल। सावरकर १९११ निसें १९२१ तक्क अण्डमान जेल (काला पानी या सजायं)य् च्वनादिल। १९२१य् वय्क भारत झाल व लिपा ३ दं जेलय् च्वनादिल। जेलय् ‘हिन्दुत्व’य् शोध ग्रन्थ नं च्वयादिल। वय्कलं च्वयादिगु थ्व सफू हिन्दूत्त्वया जग जुवन। थ्व कथं भारतयात थगु जन्मभूमि व कर्मभूमि हनिपिं सकल मनुत हिन्दू ख। वय्कलं धर्मय् विश्वास याना मदिसां थ्व कथं न्हुगु हिन्दू लहरया पलिस्था यानादिल। १९३७य् वय्कलं हिन्दू महासभाया अध्यक्षय् निर्वाचित जुयादिल। १९४३धुंका वय्क दादर, बंबईय् च्वनादिल।
अक्टोबर ९, १९४२य् भारतया स्वतन्त्रताया निंति चर्चिलयात समुद्री पौ छ्वया दिल। वय्क आजीवन अखण्ड भारतया पक्षधर जुयादिल। लिपा भारत निकु भागय् बाबिलय् वय्कलं उकिया बिरोध यानादिल। लिपा वय्कया छम्ह समर्थकं महात्मा गान्धीयात भारतया बिभाजनया त्व तया स्यानाबिल।
१९०९य् च्वयादिगु सफू ‘द इंडियन वार आफ इंडिपेंडेंस -१८५७’य् सावरकर नं थ्व ल्वापूयात ब्रिटिश सरकारया बिरोधय् स्वतन्त्रताया न्हापांगु लडाई घोषित यानादिल। फेब्रुवरी २६ १९६६ खुनु वय्कया अवसान जुल।