Brontekst bekijken van Norm (standaard)

Een '''norm''' of '''standaard''' is een document met erkende afspraken, specificaties of criteria over een product, een dienst of een methode. Standaarden kunnen vastgelegd worden binnen een bedrijf of organisatie, binnen een consortium van organisaties of door erkende standaardisatieorganisaties. Erkende standaardisatieorganisaties (zowel nationale als internationale) werken volgens een bepaald proces en volgens bepaalde regels voor vertegenwoordiging: 
* in nationale standaardisatieorganisaties zoals NBN (België) en NEN (Nederland) moeten dit personen of organisaties zijn die in het land gevestigd zijn en belang hebben bij het onderwerp van de standaard;<ref>NEN: [https://web.archive.org/web/20071025221512/http://www2.nen.nl/nen/servlet/dispatcher.Dispatcher?id=000125 Normcommissies]. Geraadpleegd 2009-08-25.</ref><ref>Bureau voor Normalisatie (NBN): [https://web.archive.org/web/20110823140900/http://www.nbn.be/NL/BrochureNBN_NL2009.pdf Stand van zaken van de normalisatie in België. Informatiebrochure 2009]. Geraadpleegd 2009-08-25.</ref>
* in sommige Europese en internationale standaardisatieorganisaties, zoals CEN en ISO, kan enkel de meest representatieve standaardisatieorganisatie van een land volwaardig lid zijn;<ref>ISO: [http://www.iso.org/iso/about/iso_members/member_bodies.htm {{lang|en|Member bodies}}]. Geraadpleegd 2009-08-25.</ref>
* in sommige andere Europese en internationale standaardisatieorganisaties, zoals ETSI en ITU, kunnen ook bedrijven normaal lid worden.<ref>{{lang|en|International Telecommunication Union}} (ITU): [http://www.itu.int/members/index.html ITU {{lang|en|Membership}}]. Geraadpleegd 2009-08-25.</ref>

Het standaardisatieproces volgt bepaalde regels.<ref>CEB/BEC: [http://www.ceb-bec.be/nl/ontstaannorm Hoe komt een norm tot stand?]. Geraadpleegd 2009-08-25.</ref><ref>Kamer van Koophandel (Nederland): [http://www.kvk.nl/regio/gooi_eem_flevoland/wettenenregels/300_Verplichtingen_en_vergunningen/normen/hoekomteennormtotstand.asp Hoe komt een norm tot stand?]. Geraadpleegd 2009-08-25.</ref>

Het is ook mogelijk dat een producent zijn standaard (al dan niet opzettelijk) niet heeft beschermd (al dan niet onbedoeld) zodat het alsnog de standaard wordt; we noemen dit een [[de facto]] standaard. Een voorbeeld is de [[Centronics]] printerpoort van Centronics Data Computer Corporation.

== Organisaties ==
Een aantal organisaties in de wereld zijn gespecialiseerd in het ontwikkelen van normen en het controleren op de naleving van die normen. Zo zijn er:
* Wereldwijd:
** [[Ecma International]] - ICT en CE (consumentenelektronica)
** ISO: [[Internationale Organisatie voor Standaardisatie]] - algemeen
** IEC: [[International Electrotechnical Commission]] - elektrotechnisch
** ITU: [[Internationale Telecommunicatie-unie]] - telecommunicatie
* Regionaal (Europa):
** [[CEN]] - [[Europa (continent)|Europese]] norm ([[Europese Norm|EN]])
** [[CENELEC]] - Europa - elektrotechnische standaarden.
** ETSI: [[Europees Telecommunicatie en Standaardisatie Instituut]] - telecommunicatie-industrie
** EUAR: [[Spoorwegbureau van de Europese Unie]] - spoorwegen (voorheen ERA)
* Nationaal:
** ANSI: [[American National Standards Institute]] - [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]]
** AFNOR: [[Association française de normalisation]] - [[Frankrijk]]
** NBN: [[Bureau voor Normalisatie]] - [[België (hoofdbetekenis)|België]], voorheen BIN
** BSI: [[British Standards Institution]] - [[Verenigd Koninkrijk]]
** DIN: [[Deutsches Institut für Normung]] - in [[Duitsland]]
** JIS: [[Japanse Industriële Standaard]] - [[Japan]]
** NEN: [[Nederlands Normalisatie-instituut]] - [[Nederland]] > voor een lijst van in Nederland door het NNI opgestelde normen zie [[Lijst van NEN-Normen]].
** SS: [[Svensk Standard]]  - [[Zweden]]
** SSB: [[Surinaams Standaarden Bureau]] - [[Suriname]]
** [[Standards Australia]] - [[Australië (land)|Australië]]

Voor veel specialistische gebieden worden ook normen onderling afgesproken, zonder tussenkomst van een speciale organisatie. Zo zijn er verschillende bedrijven die een eigen "standaard" hebben voor compressie in {{lang|en|streaming video}}.<ref>Herman van Dompseler & Frans Waard: [http://www.surfnet.nl/Documents/indi-2006-11-047.pdf {{lang|en|Streaming Video}} Formaten]. SURFnet-publicatie INDI-2006-11-047. Geraadpleegd op 2009-08-25.</ref>

* ASCII: {{lang|en|[[American Standard Code for Information Interchange]]}} - een specificatie van ANSI
* IEEE: {{lang|en|[[Institute of Electrical and Electronics Engineers]]}} - Internationaal - elektrotechniek
* AISI: {{lang|en|[[American Iron and Steel Institute]]}}
* MIL-STD: {{lang|en|[[United States Military Standard]]}} - Amerikaanse militaire normen
* CEPT: [[CEPT|{{lang|fr|Conférence européenne des administrations des postes et télécommunications}}]] - als norm voor post en telecom (Europa / Genève)
* BIPT: [[Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie]] - Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie
* ITU-T: [[ITU-T|{{lang|en|International Telecommunication Union - Telecommunications sector}}]] - ontwikkelt de technische standaarden voor telecommunicatie (voorheen CCITT)
* IETF: {{lang|en|[[Internet Engineering Task Force]]}} - op het [[internet]]

==Trivia==
*Citaat van [[Andrew S. Tanenbaum]]: "Het leuke van standaarden is, dat je er zo veel hebt, om uit te kiezen."
*Programmatienorm: het aantal voorzieningen dat gesubsidieerd kunnen worden binnen een bepaald gebied. Deze is afhankelijk van het aantal inwoners of leeftijdsgrens.
*Erkenningsnorm: de voorwaarden waaraan een voorziening moet voldoen om gesubsidieerd te blijven (personeelsnorm + infrastructuur + werking)
*Kwaliteitsnorm: door middel van het kwaliteitsdecreet dat sinds 2003 geldt, voor alle welzijnsvoorzieningen die erkend en gesubsidieerd zijn door de Vlaamse gemeenschap.
*Financieringsnorm: voor personeel, infrastructuur en werking

==Zie ook==
*[[Normen en waarden]]
*[[Normatieve wetenschap]]

{{Appendix}}

[[Categorie:Standaard| ]]
[[Categorie:Statistiek]]