Arsenaat
Het arsenaat ion heeft de chemische formule AsO43−.
Hierin heeft het arseenatoom de valentie 5 en wordt aangeduid als vijfwaardig arseen As[V]. Het molekulair gewicht van dit ion is 138,919. Dit ion is tetraëdisch opgebouwd met een afstand As-O van 174 nm. Arsenaten gelijken in chemisch opzicht goed op fosfaten, vermits arseen en fosfor voorkomen in dezelfde groep van het Periodiek systeem.
Diverse ionen
Zoals bij fosfor bestaan er drie homologe reeksen arsenaten : (MH2AsO4), (M2HAsO4) en (M3AsO4) (met M = eenwaardig metaal).
- In zure oplossingen komt dit ion voor als arseen(V)zuur H3AsO4;
- In zwakzure oplossingen komt het voor als dihydrogenoarsenaat H2AsO4−
- In zwakbasische oplossingen komt het voor als hydrogenoarsenaat HAsO42−
- In basische oplossingen komt het voor als het arsenaat-ion AsO43−.
Voorkomen
Een arsenaatmineraal is elk mineraal dat arsenaat als anion heeft. Hierbij dient men onderscheid te maken tussen mineralen met kristalwater en mineralen zonder kristalwater. In tegenstelling met fosfaatmineralen, ontstaan de arsenaten op secundaire wijze door verwering.
Voorbeelden : Adamiet, Annabergiet, Beudantiet (ook sulfaat), β-Roseliet, Chalcophylliet, Conichalciet, Erythriet, Euchroïet, Farmacoliet, Farmacosideriet, Legrandiet, Liroconiet, Mimetiet, Oliveniet, Roseliet en Tyroliet
Arsenaatvergiftiging
Arsenaat kan anorganisch fosfaat vervangen in het onderdeel van de glycolysereactie waarbij 1,3-bisfosfoglyceraat gevormd wordt. Hierbij ontstaat dan 1-arseno-3-fosfoglyceraat. Deze molekule is onstabiel en hydrolyseert vlug tot 3-fosfoglyceraat, de volgende intermediaire molekule in deze reeks reacties. Hierdoor gebeurt er dus wel glycolyse, maar de ATP die hierbij moest ontstaan uit 1,3-bisfosfoglyceraat is er niet. Immers arsenaat ontkoppelt de glycolysereactie, wat zijn toxiciteit verklaart. [1]