Elektrische auto: verschil tussen versies
→Voor- en nadelen: verdere verfijningen |
|||
| Regel 92: | Regel 92: | ||
* de elektromotor heeft hogere energetische efficiency dan benzine- en waterstofauto (zie: [[#Energie-efficiëntie|Energie-efficientie]]) |
* de elektromotor heeft hogere energetische efficiency dan benzine- en waterstofauto (zie: [[#Energie-efficiëntie|Energie-efficientie]]) |
||
* potentieel [[duurzame energie]]: hoe meer elektriciteit uit wind- en zonne-energie in plaats van uit kolencentrales afkomstig is, hoe duurzamer de elektriciteit is waarop de auto rijdt (zie: [[#Milieuaspecten|Milieuaspecten]]) |
* potentieel [[duurzame energie]]: hoe meer elektriciteit uit wind- en zonne-energie in plaats van uit kolencentrales afkomstig is, hoe duurzamer de elektriciteit is waarop de auto rijdt (zie: [[#Milieuaspecten|Milieuaspecten]]) |
||
| ⚫ | |||
* de gebruiker van de elektrische auto is onafhankelijk van benzinestations |
* de gebruiker van de elektrische auto is onafhankelijk van benzinestations |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
* op globaal niveau: gunstig voor het verminderen van klimaatopwarming door minder CO<sub>2</sub> uitstoot (zie: [[#Milieuaspecten|Milieuaspecten]]) |
|||
| ⚫ | |||
* prijs per kilometer is lager<ref name="ANWBkosten" /> omdat elektriciteit meestal goedkoper is |
* prijs per kilometer is lager<ref name="ANWBkosten" /> omdat elektriciteit meestal goedkoper is |
||
* de auto is stabieler doordat het zwaartepunt lager ligt (de accu bevindt zich in de bodem van de auto)<ref>[http://www.plugincars.com/safety-ratings-electric-cars-129289.html Safety Ratings for Electric Cars], 23 januari 2014</ref> |
* de auto is stabieler doordat het zwaartepunt lager ligt (de accu bevindt zich in de bodem van de auto)<ref>[http://www.plugincars.com/safety-ratings-electric-cars-129289.html Safety Ratings for Electric Cars], 23 januari 2014</ref> |
||
Versie van 11 jul 2017 09:40
Elektrische auto (Electric Vehicle, EV) is de verzamelnaam voor alle elektrische wegvoertuigen die worden aangedreven door een elektromotor. De elektriciteit is afkomstig van chemische energie die wordt opgeslagen in accu's, of uit een brandstofcel (waterstofauto), of rechtstreeks afkomstig is uit zonnepanelen (zonnewagen).
De elektrische bestelauto valt binnen de categorie elektrische auto. De waterstofauto en zonnewagen vormen een eigen subcategorie binnen de categorie elektrische voertuigen. De volledig elektrische auto (Full Electric Vehicle, FEV, of: Battery Electric Vehicle, BEV) onderscheidt zich van een elektrische auto met range extender (REV), hybride, plug-inhybride en een auto met verbrandingsmotor door het geheel ontbreken van een verbrandingsmotor. Hybride auto's worden ook wel semi-elektrische auto's genoemd. Alleen de volledig elektrische auto, zonnewagen en brandstofcelauto zijn zero-emissions vehicles.
Geschiedenis
Tot de Tweede Wereldoorlog
Waarschijnlijk was de eerste elektrische auto een schaalmodel, gemaakt door de Nederlander Sibrandus Stratingh. Hij baseerde zijn auto op berekeningen van Michael Faraday. Het model bestaat nog steeds. Robert Anderson maakte een vroege koets aangedreven door elektrische energie uit batterijen.
Rond 1900 waren bijna alle auto's elektrisch.[1] Aan het eind van de 19e eeuw werd de brandstofmotor steeds beter, waardoor de elektromotor het uiteindelijk verloor. Elektrische auto's, in tegenstelling tot auto's met een interne verbrandingsmotor, hadden wel min of meer "tankstations".
Het fundamentele probleem met elektrische auto's was: de energiedichtheid van oplaadbare batterijen is circa 80 tot 300 keer kleiner dan die van benzine en diesel. Daarom moesten elektrische auto's met zware interne batterijen worden uitgerust, waardoor de snelheid en het bereik ernstig beperkt waren. Er werden auto's op de markt gebracht die dit probleem omzeilden door twee motoren te gebruiken, een benzine- en een elektrische motor. Hoewel ingenieus, waren deze hybride auto's fragiel en erg duur. Mede hierdoor verloor de elektrisch aangedreven en hybride auto aan belang vlak na de Eerste Wereldoorlog.
Tweede Wereldoorlog tot eind 20e eeuw
Desondanks bleef men elektrische auto's ontwikkelen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg de elektrische auto een tijdelijke opleving, mede veroorzaakt door het brandstoftekort. Daarna bleef het een tijd stil. Toen zich in de jaren zeventig twee energiecrises voordeden werd de ontwikkeling van de elektrische auto weer gestimuleerd. Rond deze tijd werd bijvoorbeeld het Witkarproject opgestart.
In de jaren 90 experimenteerden de grote merken zoals Ford met de EV-Ranger en de Noorse 'FJORD' Th!nk, GM met de EV1 en Toyota met de RAV EV. De leasecontracten van deze EV's werden echter vroegtijdig opgezegd en de voertuigen werden vernietigd. Dit bracht een schokgolf van protest teweeg die vooral in Hollywood weerklank kreeg. Bekende 'EVangelisten' zijn: Danny DeVito, Tom Hanks, George Clooney, Leonardo DiCaprio, Alexandra Paul, Cameron Diaz en nog vele anderen.[2] In 1997 introduceerde Toyota de hybride auto Prius, die de voordelen van een elektromotor en een verbrandingsmotor combineerde. De auto werd een groot verkoopsucces.
2000-2010
Ondanks het succes van de hybride auto's, zoals de Prius, lieten de volledig elektrisch aangedreven modellen aan het begin van de 21ste eeuw veel te wensen over. Het Amerikaanse bedrijf ZAP had in 2006 de in China geproduceerde auto Xebra op de markt gebracht met een topsnelheid van 65 km/h en een bereik van 64 kilometer voordat de accu's weer moesten worden opgeladen. Van de Indiase REVAi, ook bekend als de G-wiz in Londen, werden 3000 exemplaren geproduceerd. De Reva haalt een top van 80 km/u en heeft onverwarmd een autonomie tot 80 km en verwarmd tot 60 km.[3]
Langzaamaan werd echter de opstap naar een volwaardige concurrent voor de auto met brandstofmotor gezet. In 2008 ging de volledig elektrisch aangedreven Tesla Roadster in productie. Het Noorse Th!nk werd herstart en ook grote autobedrijven als Toyota en Honda brachten hybride auto's op de markt. Door stijgende belangstelling begonnen andere fabrikanten ook belangstelling te krijgen voor de fabricage van hybride en elektrisch aangedreven auto's.
2010 tot heden
Sinds 2010 haalt een nieuwe generatie elektrische wagens het voorplatform: Tesla Motors begon op grotere schaal elektrische sportwagens te verkopen, en General Motors en Nissan stortten zich op de markt van kleine stadsauto's met respectievelijk de Chevrolet Volt en de Nissan Leaf. BMW richtte het BMW i-gamma op, waarmee het op de premiumstadsauto's mikte met de BMW i3 en het duurdere marktsegment met de BMW i8. Vanaf 2014 was ook de Volkswagen E-Up beschikbaar in Nederland.
Op 12 juni 2014 maakte Tesla Motors bekend dat het voortaan al zijn patenten openstelde voor andere fabrikanten om de opgang van elektrische auto's te versnellen.[4] Volgens CEO Elon Musk is de brandstofauto de grootste concurrent van Tesla, en niet de andere elektrische wagens. Het is mogelijk dat de brandstofmotor zal verdwijnen. Alle merken hebben een elektrische wagen in ontwikkeling. Rond 2010 hebben veel van de grote merken hun eerste EV's op de markt gebracht. In 2017 worden er 7 nieuwe modellen elektrische wagens op de markt gebracht. Een andere nieuwe ontwikkeling is de zelfrijdende auto. Op Europees niveau zijn producenten, distributeurs en wetenschappers verenigd binnen AVERE.[5]
Landelijke ontwikkelingen
Nederland
In het Energieakkoord is vastgelegd dat een verbod op de verkoop van benzine- en dieselauto's pas in 2035 aan de orde mag zijn[6] en dat er na 2035 alleen nog emissievrije auto's verkocht mogen worden. Na 2050 mogen er alleen maar emissievrije auto's rondrijden.[7] In 2016 werd een motie opgesteld door PvdA-er Jan Vos om ernaar te streven dat in 2026 alleen nog maar zero-emissionauto's verkocht worden en die motie werd aangenomen met steun van D66, CU, GL, SP en PvdD.[6]
België
In België rijden er 5.194 elektrische auto's, waarvan 3.732 in Vlaanderen.[8] De laadpunten in België hebben in 2016 voor 2 miljoen kilometer aan elektrische energie geleverd. Dat is bijna drie keer zo veel als in 2015 en ruim 20 keer meer dan in 2014.[9]
Verenigde Staten
In 1990 werd in de Amerikaanse staat Californië het Zero Emission Vehicle Program van kracht, dat een serie maatregelen inhield om fasegewijs te komen tot de verkoop van auto's (vrijwel) zonder uitstoot van schadelijke stoffen.[10]
Fabrikanten
In Nederland zijn er 14 autofabrikanten die volledig elektrische personenauto's of bestelbusjes (FEV) leveren. De fabrikanten zijn in alfabetische volgorde:
| Merk | Model |
|---|---|
| BMW | i3 |
| Citroën | C-Zero |
| Ford | Ford Focus Electric, C-Max Energi |
| Hyundai | IONIQ |
| KIA | Soul EV |
| Mercedes | Mercedes-Benz B250e |
| Mitsubishi | i-MiEV |
| Nissan | Leaf, e-NV200 Evalia |
| Opel | Ampera-e |
| Peugeot | iOn, Peugeot Partner Electric |
| Renault | Zoé, Twizy, Kangoo ZE |
| Smart | Smart ForTwo Electric Drive |
| Tesla | Model S, Model X |
| Volkswagen | e-Golf, e-Up! |
De Fiat 500e staat niet in dit lijstje omdat deze uitlsuitend in Amerika leverbaar is. De Th!nk City van de Noorse fabrikant Th!nk is in 2009 door de RDW toegelaten op de Nederlandse wegen, maar het bedrijf is in 2011 failliet gegaan. Daarnaast zijn er 89 modellen plug-inhybride voertuigen (PHEV) van 10 fabrikanten en 4 modellen elektrische voertuigen met range extender van 3 fabrikanten.[11] De Fisker Karma is ook een elektrische auto met range extender die op de Nederlandse wegen te zien is, maar is niet meer leverbaar. Opvallende afwezige in het rijtje van FEV-fabrikanten is de grootste autofabrikant Toyota[12] (de Toyota I-Road is niet in Nederland te koop). Audi, Porsche en Volvo leveren uitsluitend PHEV-modellen, geen FEV's. Deze drie fabrikanten hebben wel aangekondigd volledig elektrische modellen op de markt te brengen in 2018 of 2019. Renault en Nissan leveren géén PHEV-modellen. Tesla maakt uitsluitend FEV's.
Voor- en nadelen
De voordelen en nadelen van de volledig elektrische auto ten opzichte van een auto met een verbrandingsmotor zijn:
Voordelen
- de elektromotor heeft hogere energetische efficiency dan benzine- en waterstofauto (zie: Energie-efficientie)
- potentieel duurzame energie: hoe meer elektriciteit uit wind- en zonne-energie in plaats van uit kolencentrales afkomstig is, hoe duurzamer de elektriciteit is waarop de auto rijdt (zie: Milieuaspecten)
- de gebruiker van de elektrische auto is onafhankelijk van benzinestations
- op lokaal en nationaal niveau: milieuvriendelijker, want geen stikstofoxidenuitstoot (zie: Milieuaspecten)
- op globaal niveau: gunstig voor het verminderen van klimaatopwarming door minder CO2 uitstoot (zie: Milieuaspecten)
- op nationaal niveau: minder afhankelijk van import van fossiele brandstoffen door de productie van elektriciteit uit binnenlandse zon, water - en windenergie
- prijs per kilometer is lager[13] omdat elektriciteit meestal goedkoper is
- de auto is stabieler doordat het zwaartepunt lager ligt (de accu bevindt zich in de bodem van de auto)[14]
- elektromotor is stiller dan de benzine of dieselmotor
- elektromotor is kleiner en lichter dan de benzine of dieselmotor[1][15]
- minder onderhoud omdat de aandrijflijn eenvoudiger is dan de benzine- of diesel motor (zie: Onderhoud)
- fiscale voordelen voor eigenaren (zie: Nederland - Belastingen)
Nadelen
- hogere aanschafprijs, de aanschafprijzen van de auto lagen in 2016 in Nederland tussen de 9000 en 17.000 euro hoger dan bij vergelijkbare handgeschakelde auto's op benzine of diesel.[13] De hogere aanschafprijs is een van de belangrijkste bezwaren om een elektrische auto aan te schaffen.[16]
- actieradius is minder dan bij benzine-, diesel- of waterstofauto (2017). Dit wordt ervaren als een van de belangrijkste bezwaren tegen de aanschaf van een elektrische auto[16] (zie ook: Actieradius). Dit heeft te maken met de lagere energiedichtheid van de Li-ion batterij.
- opladen duurt langer dan bij benzine-, diesel-, waterstofauto. Dit geldt voor thuis opladen en voor openbare laadpunten, maar snellaadpalen laden binnen een half uur op. Een alternatieve oplossing voor dit probleem zijn verwisselbare batterijen (maar deze zijn nog niet beschikbaar), of auto's met een range extender.
- het gewicht van de auto is hoger door zware accu waardoor het extra energie kost om op te trekken en een helling op te rijden (zie: Brandstofverbruik)
- omdat elektromotoren nauwelijks warmte produceren moeten ze 's winters met stroom uit de batterij verwarmd worden, terwijl de batterijen bij lage temperaturen juist minder presteren. Daardoor wordt de actieradius kleiner. Een auto met een verbrandingsmotor wordt verwarmd met warmte van de motor en hoeft dus 's winters relatief minder extra energie te gebruiken, maar zomers kost het koelen (airco) relatief meer energie in vergelijking met een elektrische auto.
- vooral bij snelheden tot 30 km/u horen voetgangers en fietsers de auto niet aankomen vanwege de stille motor. Sommige fabrikanten (Nissan) hebben daarom kunstmatig geluid toegevoegd.
- in tegenstelling tot de benzine auto heeft de elektrische auto beperkte mogelijkheden om caravan of aanhangwagen trekken. De Tesla Model X de eerste volledig elektrisch aangedreven personenauto die een aanhangwagen of caravan mag trekken (2017). Bij een caravan gewicht van plm. 1500 kg daalt het bereik van 400 km naar 200 km.[17]
- onzekere (toekomstige) inruilwaarde van de auto,[18] mede doordat pas sinds 2010 elektrische auto's op de Nederlandse markt verschenen
- onduidelijkheid over de levensduur van de accu (capaciteitsverlies door inwendige degradatie is een nog niet geheel begrepen proces)[19]
- onduidelijkheid over recycling mogelijkheden van de accu.[20]
Milieuaspecten
De milieu-effecten van de elektrische auto kunnen opgedeeld worden in twee hoofdgroepen: het rijden (inclusief de elektriciteitsproductie die nodig is om de accu op te laden) en de productie van de auto (inclusief productie van de accu).
Elektrische wagens produceren tijdens het rijden plaatselijk geen verbrandingsproducten zoals koolstofdioxide en stikstofoxide. Door slijtage van de remmen en banden komen wel fijnstofdeeltjes vrij. Door het regeneratief remmen vindt er minder slijtage aan de remblokjes plaats, maar door het typisch hogere gewicht vindt er juist meer slijtage van de banden en het wegdek plaats ten opzichte van een gemiddelde verbrandingsauto. Hoe groot het lokale effect hiervan is ten opzichte van een benzineauto is nog niet goed onderzocht.[21]
Tijdens het rijden verbruikt de auto elektrische energie. Wanneer de auto wordt opgeladen bij een oplaadpunt aan huis waarvan de elektriciteit afkomstig is van zonnepanelen of een groene stroom leverancier, dan rijdt hij op duurzaam geproduceerde elektriciteit. Wordt de auto geladen bij openbare oplaadstations, dan hangt de duurzaamheid af van de energiebron van het oplaadstation.[22] De snellaadstations van Fastned leveren 100% groene stroom van zon en wind.[23] De energiebron van andere laadpalen is moeilijker vast te stellen.[24] Volgens TNO, die de gehele cyclus van bron tot verbruik met alle ins en outs heeft uitgerekend, produceert een elektrische auto beduidend minder CO2 dan een conventionele auto. Bij de elektriciteitsmix van 2014 stoot een volledig elektrische auto zo'n 35% minder CO2 uit dan een conventionele auto. Dit kan nog verbeteren als het percentage duurzame elektriciteit omhoog gaat en de efficiëntie van de auto's verder stijgt.[25]
Wat betreft de geluidsoverlast tijdens het rijden presteert de elektrische auto beter dan de auto met verbrandingsmotor, vooral binnen de bebouwde kom.
De milieubelasting die optreedt bij de productie en afschrijving van elektrische auto's, exclusief de accu, is gelijk aan of kleiner dan die bij traditionele auto's. Elektrische auto's hebben echter zwaardere accu's. De milieubelasting van productie en afschrijving hangt af van het type accu. De metalen nikkel, kobalt en ijzer in nikkel-metaalhydride-accu’s (NIMH) zijn goed recyclebaar.[26] Bij lithium-ion-accu's zijn er twee fasen: het tweede leven van de accu als energieopslagsysteem in gebouwen en bij het einde van de levensduur kunnen vooral aluminium, koper en kobalt teruggewonnen worden.[26]
Lithium-ionbatterijen verliezen, afhankelijk van de omgevingstemperatuur, na 5 tot 20 jaar zo'n 20% van hun capaciteit. Met name langdurige blootstelling aan temperaturen boven de dertig graden Celsius heeft een nadelig effect. Andere nadelige factoren zijn snel optrekken en remmen en hoe vaak er gebruikgemaakt wordt van snelladen.[27]
Lithium-ionbatterijen bevatten hoofdzakelijk nikkel, kobalt, mangaan en lithium en daarnaast in kleinere hoeveelheden ijzer, aluminium en koper. Deze metalen zijn recyclebaar.[28] Lithium maakt maar 1 procent van het accugewicht uit en is daardoor geen grote beperkende factor.[26] Uit milieu oogpunt is recycling beter, maar of recycling van deze grondstoffen economisch rendabel is hangt af van de grondstofprijzen op de wereldmarkt.
Energie-efficiëntie
Elektrische auto's hebben een energie-efficiëntie waarbij 74% tot 94% wordt omgezet in voortbeweging.[29] Een auto met benzinemotor haalt een efficiëntie van 14% tot 30%[30] en de hybride 25% tot 40%.[31] Het grootste energieverlies van een auto met benzinemotor is de warmte die deze produceert en niet voor de voortbeweging gebruikt kan worden.
Actieradius
De actieradius, ook wel bereik of range, is de afstand die een voertuig kan afleggen met een volle tank of accu. De eerste elektrische auto had een actieradius van 80 km.[32] In 2017 is de elektrische auto met de grootste actieradius de Tesla Model S 100D met 515 kilometer.[33] De actieradius wordt hoofdzakelijk bepaald door de capaciteit (kWh), type en gewicht van de accu, en daarnaast door factoren als de efficiëntie van de motor, stroomlijn, rolweerstand van de banden, recuperatief remmen, totaalgewicht van de auto, buitentemperatuur, (tegen)wind, en rijgedrag van de bestuurder.[34] Als de actieradius wordt gedefinieerd als de afstand die op één dag afgelegd kan worden, is 1000 km haalbaar met 4 tot 5 keer snelladen onderweg.[35]
Onderhoud
Een auto op brandstof heeft zo'n 800 losse delen, een elektrische auto zo'n 20, inclusief de vier wielen.[36] Een hybride auto is complexer doordat hij zowel een benzinemotor als een elektromotor heeft. Een 100% elektrische auto heeft geen verbrandingsmotor, geen benzinetank, geen versnellingsbak, geen uitlaat, geen katalysator, veel minder bedrading, geen distributieriem, geen bougies, geen koelvloeistof, geen motorolie en filters.[37][38] Minder onderdelen betekent dat er minder kapot kunnen gaan of aan slijtage onderhevig zijn. Daardoor is het onderhoud goedkoper. Verder betekent minder bewegende onderdelen dat er minder energie in de vorm van warmte verloren gaat door wrijving tussen de onderdelen. Hoe minder onderdelen, hoe groter de efficiëntie. Dit alles geldt niet voor een elektrische auto met range extender.
Oplaadpunten
Voor het opladen van een elektrische auto is een oplaadpunt nodig. Er zijn diverse vermogens. Opladen kan via het lichtnet maar ook krachtstroom wordt gebruikt, met name voor zwaardere auto's. Er bestaan ook snelladers die vooral bij tankstations langs snelwegen geplaatst worden. Diverse autofabrikanten experimenteren met draadloos opladen.
Toekomst
Het doel van wetenschappers is om een batterij te ontwikkelen die de elektrische auto een even grote actieradius geeft als de benzineauto (800 km)[39] en 1000 maal kan opladen en ontladen zonder capaciteitsverlies.[40] Voorbeelden van batterijen in ontwikkeling zijn: metal-air-batterij[41], lithium-air[39] en flowcell-batterij.[42] De Goodenough glasbatterij zou een doorbraak kunnen worden door de hogere energiedichtheid en lage prijs.[43] Door de inzet van nanotechnologie kan een batterij zelfs na 1000 oplaad/ontlaad cycli nog 97% van de oorspronkelijke capaciteit behouden.[44]
De prijs van accu's is gedaald van duizend dollar per kWh in 2010 tot 227 dollar in 2016 en zal naar verwachting in 2020 gezakt zijn naar 100 dollar per kWh, een factor tien goedkoper in tien jaar tijd.[45] Kostte bijvoorbeeld een 30kWh-accu (aanwezig in het 2017 model van de Nissan Leaf) in 2010 nog 30.000 dollar, en in 2017 7500 dollar, in 2020 zal dat 3000 dollar zijn.
Wereldwijd werd in 2016 de mijlpaal van 2 miljoen elektrische auto's gepasseerd. De verwachting van het Internationaal Energieagentschap is dat dit er in 2020 9 tot 20 miljoen zullen zijn en in 2025 tussen de 40 en 70 miljoen.[46]
Volvo brengt vanaf 2019 alleen nieuwe modellen op de markt die geheel of gedeeltelijk op een accu rijden.[47] Het is de eerste grote autofabrikant ter wereld die dit gaat doen.
- ↑ a b Auke Hoekstra TOEKOMSTVERKEER: Tank jij straks uit je stopcontact?, Universiteit van Nederland, 24 maart 2017
- ↑ Save the EV1
- ↑ REVA (G-Wiz) 2008 London Motor Show via CarAdvice
- ↑ "All our patent are belong to you", Tesla Motors.com, 12 juni 2014
- ↑ The European Association for Battery, Hybrid, and Fuel Cell Electric Vehicles
- ↑ a b Omstreden motie over elektrische auto's aangenomen, NRC, 29 maart 2016
- ↑ Volelektrische auto's krijgen een fiscale stimulans, ANWB, 2 februari 2016
- ↑ België kiest voor elektrisch rijden 18 januari 2017
- ↑ Belgen laden 2 miljoen elektrische kilometers bij Eneco, 6 februari 2017
- ↑ Zero Emission Vehicle (ZEV) Program, 18 januari 2017
- ↑ Nederland Elektrisch, 17 Januari 2017
- ↑ The 10 largest manufacturers by production in 2015, ordered by manufacturer, geraadpleegd 21 januari 2017
- ↑ a b Wat kost elektrisch rijden?, ANWB, geraadpleegd 15 februari 2017
- ↑ Safety Ratings for Electric Cars, 23 januari 2014
- ↑ De elektrische aandrijving van een Tesla heeft slechts 3 bewegende onderdelen: National Geographic: Tesla Motors Documentary 27 juni 2016
- ↑ a b Onderzoek Maurice de Hond in opdracht Vereniging Elektrisch Rijders, december 2015
- ↑ Elektrische auto als caravantrekker, Kampeer en Caravan Kampioen, 27 januari 2017
- ↑ Is afschrijving een groot probleem voor elektrische auto’s? Groen7, 4 augustus 2015
- ↑ (en) Liqiang Mai, et all (2017) Track batteries degrading in real time, Nature, 22 juni 2017
- ↑ Belangstelling voor EV, Maurice de Hond VER Onderzoeksrapporten
- ↑ Henri Bontenbal, Uit de bocht gevlogen met een rammelend onderzoek. RTL Nieuws (12-10-2014). Geraadpleegd op 20-03-2016.
- ↑ Why electric cars aren't always greener
- ↑ Fastned: Veelgestelde vragen, geraadpleegd 23 januari 2017
- ↑ Parijs wil dieselwagens tegen 2020 verbieden
- ↑ R. van Gijlswijk (TNO), G. Koornneef (TNO), H. van Essen (CE Delft), S. Aarnink (CE Delft), Indirecte en directe CO2-uitstoot van elektrische personenauto’s. TNO (14 juli 2014).
- ↑ a b c Wat te doen met afgedankte elektrische-autoaccu’s? nrc 31 mei 2017
- ↑ Accu van elektrische auto gaat vijf tot twintig jaar mee De Volkskrant, 11 april 2013
- ↑ (en) Christian Hanisch (2014) Recycling of Lithium-Ion Batteries" (PDF) 14 juni 2014.
- ↑ Where the Energy Goes: Electric Cars, US Department of Energy, geraadpleegd 12 januari 2017
- ↑ Where the Energy Goes: Gasoline Vehicles, US Department of Energy, geraadpleegd 12 januari 2017
- ↑ Where the Energy Goes: Hybrids, US Department of Energy, geraadpleegd 12 januari 2017
- ↑ First-Ever Porsche Turns Out To Be An Electric Car, 30 januari 2014
- ↑ Grootste elektrische actieradius, Elektrische Voertuigen Database. Geraadpleegd 24 februari 2017
- ↑ Rijden elektrische auto veroorzaakt bewuster en zuiniger rijgedrag, 15 februari 2017
- ↑ In één dag naar de wintersport met een elektrische auto, 20 februari 2017
- ↑ Volkswagen schrapt 30.000 banen, vooral in Duitsland, NOS, 18 november 2016. Cijfers afkomstig prof. dr. ir. Maarten Steinbuch, TU Eindhoven.
- ↑ Onderhoud van hybride en volledig elektrische auto's, geraadpleegd 23 januari 2017
- ↑ Bespaar op meer dan benzine alleen, geraadpleegd 23 januari 2017
- ↑ a b (en) Seth Fletcher (2012) Bottled Lightning: Superbatteries, Electric Cars, and the New Lithium Economy. Farrar, Straus and Giroux. ISBN: 9780809030644. (zie: hoofdstuk 11)
- ↑ (en) Steve Levine (2016) The Powerhouse: America, China, and the Great Battery War, Penguin Books. ISBN-13: 978-0143128328
- ↑ Tesla verkrijgt patent op ‘metal-air’-batterij 22 februari 2017
- ↑ Actieradius van 1.000 kilometer mogelijk door nieuwe batterij?
- ↑ (en) New Goodenough battery shows promise 15 Maart 2017
- ↑ (en) Yi Cui et all (2014) A pomegranate-inspired nanoscale design for large-volume-change lithium battery anodes Nature Nanotechnology 9, 187–192 (2014)
- ↑ Prijs van batterijen keldert in rap tempo 13-02-2017
- ↑ (en) Electric vehicles have another record year, reaching 2 million cars in 2016 International Energy Agency, 7 juni 2017
- ↑ (en) All Volvo cars to be electric or hybrid from 2019 The Guardian 5 july 2017