Associatie van vetmuur en zilvermos

Associatie van vetmuur en zilvermos
	Herfstaspect van de associatie
Syntaxonomische indeling
Klasse:	Plantaginetea majoris; (weegbree-klasse)
Orde:	Plantaginetalia majoris; (weegbree-orde)
Verbond:	Polygonion avicularis; (varkensgras-verbond)
Associatie
	Bryo-Saginetum; Diem., Siss. & Westh. nom. inv. Oberd. 1983
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons

De associatie van vetmuur en zilvermos (Bryo-Saginetum) is een associatie uit het varkensgras-verbond (Polygonion avicularis).

Naamgeving en codering

Synoniemen
Sagino procumbentis-Bryetum argentei Diem. Siss. & Westh. 1940

Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r12Aa03

De wetenschappelijke naam Bryo-Saginetum is afgeleid van de botanische namen van twee belangrijke plantensoorten van de associatie; dit zijn zilvermos (Bryum argenteum) en liggende vetmuur (Sagina procumbens).

Een aspect van de associatie met onder andere de naamgevende planten: liggende vetmuur en zilvermos.

Fysiognomie

De associatie van vetmuur en zilvermos omvat zeer laagblijvende vegetatie die bestaat uit tredplanten. Mossen en kleine, dicht tegen de grond gedrukte vaatplanten zijn dominant en aspectbepalend. De associatie is opgebouwd uit slechts één vegetatielaag.

Ecologie

De associatie van vetmuur en zilvermos is een cultuurvolgende tredvegetatie. Het ontwikkelt zich hoofdzakelijk tussen de voegen van bestrating die vrij intensief wordt betreden of wordt bereden door voertuigen. Vooral in de voegen van bestrating met kasseien komt de associatie vaak goed tot ontwikkeling. Ook aan de randen van straatkolken en in scheuren en holten van elementenverharding kan de associatie zich ontwikkelen.

Subassociaties in Nederland en Vlaanderen

Van de associatie van vetmuur en zilvermos komen in Nederland en Vlaanderen twee subassociaties voor.

Typische subassociatie

De typische subassociatie (Bryo-Saginetum typicum) is de meest vochtminnende vorm van de associatie, die tevens de meeste schaduw verdraagt. Beide naamgevende taxa vinden in deze subassociatie hun hoogste bedekking. Binnen de associatie vinden de levermossen parapluutjesmos en halvemaantjesmos in deze subassociatie hun optimum. De syntaxoncode voor Nederland (rVvN) voor deze subassociatie is r12Aa03a.

Subassociatie met liefdegras

Een subassociatie met liefdegras (Bryo-Saginetum eragrostietosum) komt voor op relatief drogere standplaatsen met meer zonlicht. Differentiërende taxa voor deze subassociatie zijn straatliefdegras, klein liefdegras, Canadese fijnstraal, zandhoornbloem, kaal breukkruid, gewoon langbaardgras, straatwolfsmelk, rode schijnspurrie, mosbloempje en harig vingergras. Het aandeel thermofiele en xerofiele soorten is beduidend hoger dan in de typische subassociatie. Vaak zijn soorten van klasse van ruderale gemeenschappen aanwezig, die in deze subassociatie echter maar klein blijven. De syntaxoncode voor Nederland (rVvN) voor deze subassociatie is r12Aa03b.

Vegetatiezonering

De associatie van vetmuur en zilvermos in een vegetatiemozaïek met de dambordjes-associatie.

De associatie van vetmuur en zilvermos kan in de vegetatiezonering met verscheidene vegetatietypen een contactgemeenschap vormen. Andere tredvegetatie uit de weegbree-klasse, waaronder vooral de associatie van Engels raaigras en grote weegbree en de associatie van varkenskers en schijfkamille komt vaak gezoneerd met de associatie voor. Uit andere klassen vormt de associatie van vetmuur en zilvermos opvallend vaak contactgemeenschappen met de smaragdsteeltjes-klasse (waarmee het veel diagnostische taxa gemeen heeft); in het bijzonder betreft het de smaragdsteeltjes-associatie.

Wanneer het plaveisel bij de typische subassociatie grenst aan een vochtige, beschaduwde muur, kan deze in contact staan met de tongvaren-associatie, waarmee de associatie enkele diagnostische taxa gemeen heeft. De subassociatie met liefdegras staat vaak in contact met de kruipertje-associatie.

De associatie van vetmuur en zilvermos komt zeer vaak voor in een vegetatiemozaïek met de dambordjes-associatie (Circinarietum contortae).

Verspreiding

Het zwaartepunt van het verspreidingsgebied van de associatie van vetmuur en zilvermos ligt in de gematigde delen van Europa. In Nederland en Vlaanderen is de associatie zeer algemeen en komt aldaar in alle floradistricten voor, de grootste aaneengesloten oppervlakten heeft de associatie waarschijnlijk in het urbaan district.

Bedreiging

De associatie van vetmuur en zilvermos is niet bedreigd en neemt door verstedelijking nog steeds toe.

Toch zijn er bedreigingen voor zowel de vestigingskansen als de kwaliteit van de associatie. Zo kan de associatie zich niet meer vestigen wanneer men cementvoegen aanbrengt in de voegen van plaveisel. Een soortgelijke bedreiging is het gebruik van grote tegels te gebruiken – waardoor er een kleiner oppervlakte aan voegen overblijft. Ook is het gebruik van herbiciden en mechanische onkruidbestrijding een bedreiging voor de associatie.

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

In de onderstaande synoptische tabel staan de belangrijkste diagnostische taxa van de associatie van vetmuur en zilvermos Nederland en Vlaanderen.

Kruidlaag

Kentaxon	Triviale naam	Botanische naam
kA	liggende vetmuur	Sagina procumbentis
kA	donkere vetmuur	Sagina apetala
kK	grote weegbree	Plantago major
kV	gewoon varkensgras	Polygonum aviculare
kV	straatgras	Poa annua
bg	Engels raaigras	Lolium perenne
bg	harig vingergras	Digitaria sanguinalis
bg	groene naaldaar	Setaria viridis
bg	postelein	Portulaca oleracea
bg	kransgras	Polypogon viridis
bg	rode schijnspurrie	Spergularia rubra
bg	slaapkamergeluk	Soleirolia soleirolii
bg	gehoornde klaverzuring	Oxalis corniculata
bg	kaal breukkruid	Herniaria glabra
bg	herderstasje	Capsella bursa-pastoris
bg	tengere rus	Juncus tenuis
bg	kransmuur	Polycarpon tetraphyllum
bg	straatwolfsmelk	Euphorbia maculata
bg	geribde wolfsmelk	Euphorbia prostrata