FC Barcelona en RCD Espanyol gelden van oudsher als de belangrijkste voetbalclubs van de autonome regio Catalonië en de stad Barcelona. FC Barcelona werd in 1899 opgericht door de Zwitser Johan Gamper en RCD Espanyol ontstond in 1900. Waar FC Barcelona zich in eerste instantie kenmerkte door sterke buitenlandse invloeden met een Zwitserse oprichter en veel Engelse spelers, was RCD Espanyol van het begin een Spaans-georiënteerde club. Later zou FC Barcelona zich vooral proliferen als een Catalaanse club, waardoor de politieke tegenstelling met RCD Espanyol bleef bestaan.
Aan het begin van de twintigste eeuw begon de rivaliteit tussen de twee clubs in de regionale competities als de Campionat de Catalunya. FC Barcelona en RCD Espanyol behoorden in 1928 tot de oprichters van de landelijke Primera División. In de loop der jaren zou FC Barcelona uitgroeien tot een Spaanse en later ook Europese topclub, terwijl RCD Espanyol minder grote successen zou bereiken. Desondanks wonnen Los Pericos meerdere malen de Copa de España en bezet de club de zesde plaats op de all-time-ranglijst van de Primera División, achter Real Madrid, FC Barcelona, Athletic de Bilbao, Valencia CF en Atlético de Madrid. Voor FC Barcelona is Real Madrid inmiddels sinds vele jaren de grote rivaal door politieke en sportieve achtergronden (zie: El Clásico). Voor RCD Espanyol is FC Barcelona nog wel steeds de grote rivaal, hoewel die rivaliteit sinds het begin van de jaren negentig wel is afgezwakt. Tot die tijd stonden de onderlinge wedstrijden vol van emotie en gingen de Boixos Nois en de Brigadas Blanquiazules, de radicale aanhangers van respectievelijk FC Barcelona en RCD Espanyol, elkaar regelmatig te lijf. In 1995 veranderde RCD Espanyol de clubnaam van het Spaanse Real Club Deportivo Español naar Catalaanse Reial Club Deportiu Espanyol en ook het officiële clublied werd van het Spaans in het Catalaans vertaald. Met deze wijzigingen heeft RCD Espanyol de Spaanse oriëntatie vervangen door een streven naar meer binding met Catalonië, waardoor de politieke lading die de derby gedurende vele jaren had grotendeels verdween. Tegenwoordig is de Derby van Barcelona meer een prestigewedstrijd.
Opmerkelijk is dat sinds (2 augustus 2009) Espanyol in hun nieuw stadion Estadi Cornellà-El Prat speelt, het nog nooit een La Liga wedstrijd thuis kunnen winnen heeft van FC Barcelona.
In het seizoen 1965/1966 werd de Derby van Barcelona op Europees niveau gespeeld. In de kwartfinale van de Jaarbeursstedenbeker, de voorloper van de UEFA-cup, spelen beide clubs tegen elkaar. FC Barcelona verslaat RCD Espanyol zowel thuis als uit met 1-0. Julio César Benítez in de eerste wedstrijd en Lluís Vidal in de tweede wedstrijd maken de doelpunten voor Barça. FC Barcelona zou uiteindelijk dat seizoen de Jaarbeurstedenbeker winnen.