Gro Harlem Brundtland
Gro Harlem Brundtland (fødd 20. april 1939) er ein norsk politikar og lege. Ho var den første kvinnelege statsministeren i Noreg.
Bakgrunn
[endre | endre wikiteksten]Ho vart fødd i Bærum ved Oslo som dotter av statsråden og medisinsk professor Gudmund Harlem. Ho tok sjølv medisinsk embetseksamen ved Universitetet i Oslo i 1963 og sidan Master of Public Health ved Harvard-universitetet i Sambandsstatane (USA) i 1965.
Karriere
[endre | endre wikiteksten]Gro Harlem Brundtland var miljøvernminister frå 1974 til 1979. Ho vart den første kvinnelege norske statsministeren då ho overtok etter Odvar Nordli og danna si første regjering frå februar til oktober 1981. Etter at regjeringa Willoch gjekk av etter eit kabinettspørsmål i mai 1986 danna ho si andre regjering som sat til oktober 1989. Då regjeringa Syse fall den 3. november 1990 danna ho si tredje regjering, som sat til 25. oktober 1996, då ho gjekk av og vart etterfylgd av Thorbjørn Jagland. Ho hadde allereie gått av som leiar av Arbeidarpartiet i 1992. Brundtland gjekk ihuga inn for norske EU-medlemskap, men tapte folkerøystinga om EU i 1994.
Berge Furre hadde denne vurderinga av Gro Harlem Brundtland: «Nokon eldande talar var ho ikkje, men inntrykket av viljestyrke, sakkunne og truverde nådde fram og skapte tillit hjå folk – vel meir tillit enn varme. Dei fleste valkampane hennar enda med nederlag for partiet... Folkerøystinga om EU-medlemskap vart det største nederlaget hennar, men ho rista det av seg valnatta og gjekk vidare.»[1]
Leiar av Verdas helseorganisasjon
[endre | endre wikiteksten]I 1998 vart Brundtland vald til generaldirektør for Verdas helseorganisasjon (WHO). Brundtland mottok tittelen som Policy Leader of the Year for koordineringa av arbeidet mot SARS-utbrotet i 2003. Ho gjekk av frå stillinga sommaren 2003. Etterfylgjar vart Jong-Wook Lee. Brundtland lever no eit roleg liv i Frankrike.
Prisar og utmerkingar
[endre | endre wikiteksten]- 1988 Årets budeie
- 1988 Årets skandinav
- 1989 Third world prize
- 1989 Indira Gandhis pris for fred, nedrusting og utvikling
- 1988 Det europeiske miljøvernbyrås miljøvernpris
- 1989 Peace Link Woman of Peace
- 1990 Beyond War Award
- 1991 United Nations Association of Spain Peace Prize
- 1992 The Delphi Prize
- 1994 Der internationale Karls Preis zu Aachen
- 1994 Josef Brecht-prisen (Luxemburg) for spreiing av Europatanken om fred og samarbeid
- 1995 Fredsprisen «Women for peace», Roma
- 1995 Pris frå Kennedy Selskabet i Danmark, «Profiles of courage»
- 1997 Årets Peer Gynt
- 2002 Gøteborgs internasjonale miljøpris
- 2003 Luther L. Terry Award
- 2003 Landsforeningen for hjerte- og lungesykes ærespris
- 2004 Fredrikkeprisen, Norske Kvinners Sanitetsforenings ærespris
- 2006 Tahiti-prisen (Innsats for å auka kunnskapen om globale tilhøve og utviklingstrekk av tyding for Noreg og nordmenn)
- 2006 Albert-prisen (for sitt arbeid for berekraftig utvikling. Delt ut av Royal Society for the Encouragement of Arts, Manufactures and Commerce (RSA), London)
Sjå òg
[endre | endre wikiteksten]Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ Berge Furre: Norsk historie 1914-2000, s. 499. Det Norske Samlaget, 1999
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]
- Einskildkvinner
- Fødde i 1939
- Norske statsministrar
- Regjeringa Brundtland I
- Regjeringa Brundtland II
- Regjeringa Brundtland III
- Norske miljøvernministrar
- Statsrådar i Regjeringa Bratteli II
- Statsrådar i Regjeringa Nordli
- Ap-statsrådar
- Leiarar for Arbeidarpartiet
- Stortingsrepresentantar 1977-1981
- Stortingsrepresentantar 1981-1985
- Stortingsrepresentantar 1985-1989
- Stortingsrepresentantar 1989-1993
- Stortingsrepresentantar 1993-1997
- Stortingsrepresentantar for Oslo
- Generaldirektørar i Verdshelseorganisasjonen
- Medlemmar av Det Norske Videnskaps-Akademi
- Kvinner i norsk historie
- Første kvinnelege stats- og regjeringsleiarar
- Norske legar
- Folk frå Bærum