Mark Oliphant
| Mark Oliphant | |||
| | |||
| Fødd | 8. oktober 1901 Adelaide | ||
|---|---|---|---|
| Død | 14. juli 2000 Canberra | ||
| Nasjonalitet | Australia, USA | ||
| Område | fysikk | ||
| Yrke | fysikar, guvernør, kjernefysiker | ||
| Institusjonar | University of Birmingham Australian National University University of Adelaide | ||
| Alma mater | University of Adelaide University of Cambridge Unley High School | ||
| Doktorgradsrettleiar | Ernest Rutherford | ||
| Medlem | Royal Society Australian Academy of Science | ||
Sir Marcus «Mark» Laurence Elwin Oliphant (fødd 8. oktober 1901 i Kent Town i Adelaide, død 14. juli 2000 i Canberra) var ein australsk fysikar som spelte ei nøkkelrolle i utviklinga av atombomba. Han deltok òg i humanitært arbeid. Han sikta først på ein karriere innan medisin eller odontologi, men valde etter påverknad frå fysikkforelesaren tidleg i studia å bli fysikar.
I 1925 overhøyrde han ein tale gjeven av Ernest Rutherford og valde å søkje arbeid hos han. I 1927 vart dette oppfylt ved at han fekk ei stilling ved Cavendish-laboratoriet ved University of Cambridge som på denne tida låg lengst framme på forsking innan kjernefysikk. Oliphant sine bidrag i denne perioden var oppdaginga av helium-3 og tritium. Han observerte kjernefysisk fusjon for første gongen i 1932
Oliphant vart utnemnd til professor i fysikk ved University of Birmingham. Her arbeidde han òg med vidareutvikling av radarar. Ved utbrotet av andre verdskrigen hadde kollegaar ved universitetet i Birmingham (Otto Frisch og Rudolf Peierls) berekna at ei atombombe basert på 235uran var mogleg. Marker Oliphant vart overtydd om at det var naudsynt å utvikle ei atombombe på alliert side og øvde sterkt påtrykk både i Storbritannia og USA for å få dette arbeidet i gang. Etter åtaket på Pearl Harbor kom USA med i krigen og arbeidet med atombomba vart starta opp kort tid etter i Manhattanprosjektet. Frå november 1943 deltok Oliphant i prosjektet som medlem av den britiske delegasjonen, men konsentrerte seg om arbeidet med oppriking av uran-235. Han tok opp att stillinga som professor ved universitetet i Birmingham etter Tyskland kapitulerte i 1945.
Då atombombene vart sleppte over Japan vart motførestellingane han hadde fått mot atomvåpen i løpet av Manhattanprosjektet forsterka. I 1950 vende han tilbake til Australia og vart leiar for «Research School of Physical Sciences» ved det nyoppretta Australian National University. Han vart adla i 1959, pensjonert i 1967 og frå 1971 til 1976 var han guvernør i Sør-Australia. Marker Oliphant døydde i Canberra i 2000, 98 år gammal.
Prisar (utval)
[endre | endre wikiteksten]Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Mark Oliphant» frå Wikipedia på bokmål, den 25. april 2013.