VX

	VX
	;
Systematisk namn	O-etyl S-(2-diisopropylaminoetyl)metylfosfonotiolat
Kjemisk formel	C11H26NO2PS
Atommasse	267,142 atommasseeining
Smeltepunkt	−50 grader celsius
Kokepunkt	298 grader celsius
	SI-einingar & STP er brukt om inkje anna er oppgjeve

VX er eit ekstremt giftig syntetisk kjemisk samband i organofosforklassen, nærare bestemt eit tiofosfonat. Det er eit nevrotoksin som blei utvikla for militær bruk i kjemisk krigføring etter translasjonell forskning av tidlegare funn av organofosfattoksisitet i pesticidforsking.

I rein form er VX ei oljeaktig, relativt ikkje-flyktig væske som er ravaktig i fargen.^[1] På grunn av låg volatilitet blir VX verande i miljø der stoffet er spreidd.^[2]

VX er ei forkorting for venomous agent X.^[3] Det er eit av dei best kjende av V-nervemidla og stammar frå utviklingsarbeid av plantevernmiddel ved Imperial Chemical Industries (ICI). Det blei vidareutvikla ved Porton Down i England på byrjinga av 1950-talet.^[4] Det bygger på forsking som fyrst blei gjort av Gerhard Schrader, ein kjemikar som arbeidde for IG Farben i Tyskland på 1930-talet. Det er no ein del av ein breiare V-serie av middel som er klassifisert som nervegifter. Per 2023 hadde ikkje VX blitt brukt i strid,^[5] sjølv om påstandar om bruk av det våpen i attentat har eit viss truverde.^[6]

Kjelder

↑ «CDC | Facts About VX». emergency.cdc.gov (på engelsk). Centers for Disease Control and Prevention. Arkivert frå originalen 7. mars 2018. Henta 20. mars 2018.
↑ «Nerve Agent VX | U.S. Army Chemical Materials Activity» (på engelsk). Henta 4. november 2023.
↑ Bethany Halford (26. september 2016). «Detoxifying VX». Chemical & Engineering News 94 (38): 10–11. doi:10.1021/cen-09438-scicon001.
↑ Worek, Franz; Thiermann, Horst; Wille, Timo (2020). «Organophosphorus compounds and oximes: a critical review». Archives of Toxicology 94 (7): 2275–2292. ISSN 0340-5761. PMC 7367912. PMID 32506210. doi:10.1007/s00204-020-02797-0.
↑ Doyle, Gerry (24. februar 2017). «What Is VX Nerve Agent? A Deadly Weapon, Rarely Seen». The New York Times (på engelsk). ISSN 0362-4331. Henta 4. november 2023.
↑ Paddock, Richard C.; Sang-Hun, Choe (24. februar 2017). «Kim Jong-nam Was Killed by VX Nerve Agent, Malaysians Say». The New York Times (på engelsk). ISSN 0362-4331. Henta 4. november 2023.

Denne artikkelen bygger på «VX» frå Wikipedia på bokmål, den 15. juli 2024.

[1] «CDC | Facts About VX». emergency.cdc.gov (på engelsk). Centers for Disease Control and Prevention. Arkivert frå originalen 7. mars 2018. Henta 20. mars 2018.

[2] «Nerve Agent VX | U.S. Army Chemical Materials Activity» (på engelsk). Henta 4. november 2023.

[3] Bethany Halford (26. september 2016). «Detoxifying VX». Chemical & Engineering News 94 (38): 10–11. doi:10.1021/cen-09438-scicon001.

[4] Worek, Franz; Thiermann, Horst; Wille, Timo (2020). «Organophosphorus compounds and oximes: a critical review». Archives of Toxicology 94 (7): 2275–2292. ISSN 0340-5761. PMC 7367912. PMID 32506210. doi:10.1007/s00204-020-02797-0.

[5] Doyle, Gerry (24. februar 2017). «What Is VX Nerve Agent? A Deadly Weapon, Rarely Seen». The New York Times (på engelsk). ISSN 0362-4331. Henta 4. november 2023.

[6] Paddock, Richard C.; Sang-Hun, Choe (24. februar 2017). «Kim Jong-nam Was Killed by VX Nerve Agent, Malaysians Say». The New York Times (på engelsk). ISSN 0362-4331. Henta 4. november 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]