Tramvai
Lo tramvai[1] (apocòpa tram; del anglés: tramway) es un tip de trens leugièrs de propulsion electrica que circulan pels airals urbans, quitament dins las carrièras a vegadas sens separacion de la rèsta de la via o alara de pichona nautor.
Dins los païses d'Euròpa Centrala e una granda partida d'Euròpa de l'Èst foguèt e es un mejan de transpòrt fòrça utilizat.
S'utilizèt pendent una partida del sègle XX dins las grandas vilas d'Occitània coma Marselha, Tolosa o Bordèu, mas foguèron abandonats durant dins los ans 1960, e al començament del sègle XXI tornèron al vam e tornèron èsser introdusits dins aquelas meteissas vilas.
Infrastructura
Dins la majoritat dels cases, los tramvais utilizan una via especiala amb un amainatjament del paviment per que a l'encòp circulen automobilas e veituras del tram. D'autres còps existisson de vias separadas del transit automobil. Se pòt utilizar los meteisses ralhs que per las vias ferradas (mens largada e mens pesuc al mètre linear), amb de travèrsas e balast. Las travèrsas pòdon èsser de beton, de fusta o metallicas.
L'energia electrica se pren per un cable conductor aerian, per mejan d'un trolei, que sovent es un pantograf, encara que n'existisson que la prenon d'un tresen ralh.
Avantatges e inconvenients
Lo tramvai a per avantatges que: fa mens de bruch, consumís mens d'energia per viatjaire transportat que l'autobús, polluís mens (almens al luòc per ont circula; la pollucion pòt èsser ont se genèra l'electricitat). Consumís mens d'energia electrica que lo camin de fèrre metropolitan sosterranh. Son infrastructura es mens cara, es perque es mai economic que lo mètro.
Al contrari a: la rigiditat dels percors, pòdon pas evitar un obstacle que sorgís sus la via (accidentologia pus importanta). Es de capacitat e una velocitat mendre que lo mètro.
Lo tramvai en Occitània
A Marselha
A la diferéncia de fòrça vilas europèas, lo vam de supressions dels tramvais dins los ans 1950 faguèt pas desaparéisser tot lo malhum: la celèbra « linha 68 » perseguèt son servici fins a 2004 per començar las òbras d'un novèl ret, que la primièra linha tornèt foncionar 3 ans e mièg mai tard, lo 4 de julhet de 2007.
Lo malhum actual compren:
- linha 1: Noalhas - Los Calhòls per la Blancarda
- Linha 2: Euromediterranèu - Blancarda per la Canebièra e las Cinc Avengudas.
A Tolosa
Lo primièr tramvai de Tolosa foncionèt entre 1862 e 1957, dans la vila de Tolosa e a l'entorn. Lo retorn del tram comencèt amb las òbras de la linha T1 de l'estiu 2007 per s'acabar l'11 de decembre de 2010.
- Linha T1: Longa de 10,9 km amb 18 estacions (que 7 a Tolosa e la autras a Bausèla e Blanhac), transpòrta quotidianament 6000 viatjaires fins a 16 000. Fa connexion amb la linha A del mètro a l'estacion Arenas. Lo 20 de decembre de 2013 la linha foguèt prolongada per aténher 14,3 km amb 24 estacions traversant Garona fins al palais de justicia ont se connecta amb l'estacion de la linha B.
- Linha T2: es una branca de la linha T1 de 2,40 km dempuèi lo giratòri Jean Maga cap a l'Aeropòrt de Tolosa-Blanhac. Raja dins la zona d’activitat aeroportuària sud de Blanhac amb la societat Airbus. La linha es batida entre 2013 e 2014[2]. Lo serivici comencèt l'11 d'abril de 2015.
A Bordèu
La primièra linha de tramvai electric foguèt inaugurada en febrièr de 1900. Los tramvais despareguèron de l’aglomeracion de Bordèu en 1958 e tornèron dins la vila en decembre de 2003. Lo malhum actual se compausa de:
- Linha A: es la pus longa de las 3 linhas; va del nòrd a l'èst en traversant Garona sul pont de Pèira. Es longa de 19,9 km e compòrta 41 estacions.
- Linha B: es orientada nòrd-èst sud-oèst es longa de 15,2 km e compòrta 32 estacions. Va tanben a Talença e Peçac. Lo talhièr Achard es al cap de linha terminus al nòrd d'aquela linha.
- Linha C: es la mai corta. Fa 8,3 km e a 17 estacions.
A Niça
Lo primièr malhum de tramvai de Niça data de 1900 e lo ret de Tramvai de Niça e del Litoral acabèt d'èsser electrificat en 1910. Lo malhum departamental comptèt dins los ans 1920 fins a 11 linhas. La darrièra linha s'acabèt lo 10 de genièr de 1953.
Lo 24 de novembre de 2007 foguèt inaugurada la linha T1 del novèl tramvai. Es longa de 8,7 km e i a 21 estacions
Sus aquela linha, l'alimentacion en electricitat se fa per mejan d'un cable aerian de contacte levat pendent la traversada de las plaças Massena e Garibaldi. Las ramas baissan lor pantograf e basculan lor alimentacion sus de batariás. Aquò fach per pas installar de cables aerians sus las plaças istoricas.
A Montpelhièr
Las doas primièras linhas del tram electric datan de 1897 e l'autra de 1898 sul territòri de Montpelhièr e de Castèlnòu de Les. La plaça de la Comèdia es lo principal luòc del crosament dels las cinc linhas e tanben a la gara ferroviària e la plaça davant la glèisa de Sant Denis. Aquel servici de tramvai s'acabèt lo 31 de genièr de 1949.
Pendent los ans 1990, la municipalitat de Georges Frêche prepausèt de tornar crear un malhum de tres linhas de tramvai. Lo 7 d'abril lo malhum compta quatre linhas.
- Linha 1 Mosson ↔ Odysseum: es longa de 15,7 km, en servici dempuèi lo 30 de junh de 2000 . Lo 24 de setembre de 2009, foguèt alongada cap a l'Èst per anar cap al centre comercial Odysseum, modificada en 2012.
- Linha 2 Jacon ↔ Sant Joan de Vedats Centre: es en servici dempuèi lo 16 de decembre de 2006, modificada en 2012. Es longa de 17,5 km sus las comunas de Jacon, Castèlnòu de Les, Montpelhièr e Sant Joan de Vedats.
- Linha 3 Juvinhac ↔ Peròus Etanhs de l'Aur: Las òbras comencèron lo 19 de març de 2009 e s'acabèron a la prima de 2012. Es longa de 17,2 km sus las comunas de Juvinhac, Montpelhièr, Latas, e Peròus.
- Linha 4 Plaça Albèrt Ier ↔ Sant Denís: Es una linha creada en 2012 dedicada al centre vila, en longa de 8,6 km
A Clarmont d'Auvèrnhe
En 1890 Clarmont foguèt equipada d'un tramvai electric que foncionèt fin a 1956, quand foguèt remplaçat per d'autobusses. Uèi lo tramvai de Clarmont es un sistèma ferroviari urban de tipe tramvai sus pneumatics Translohr de propulsion electrica, guidat per un ralh central. La linha es longa de 14,2 km e i a 31 estacions. Dempuèi sa mesa en servici en 2006, lo tram1 es integrat al malhum de transpòrts en comun de la vila.
A Avinhon
A Aubanha
Vejatz tanben
Ligams extèrnes
- ↑ Lo mot tramvia* resulta d'un catalanisme.
- ↑ «ENVOL est sur les rails». Tisséo, 2013. Tisséo.fr..