Exòsa
Ua exòsa qu'ei un monosacarid (un glucid donc) de sheis carbònis qui possedeish un grop carbonil :
- Sia un aldeíd (alavetz, que's tracta d'ua aldòsa, en mei precisament en se tractant d'ua exòsa, ua aldoexòsa)
- Sia ua cetòna (alavetz, que's tracta d'ua cetòsa, en mei precisament en se tractant d'ua exòsa, ua cetoexòsa)
Las exòsas que son provesidas de quate carbònis quiraus (qu'ei a díser assimetrics), çò qui balha setze (24) possibilitats d'estereoisomèrs (moleculas geometricament diferentas), de las quaus sonque la D-glucòsa, la D-manòsa e la D-galactòsa e existeishen dens la natura.
Las ueit D-aldoexòsas
[modificar | Modificar lo còdi] CH=O CH=O CH=O CH=O
| | | |
HC-OH HO-CH HC-OH HO-CH
| | | |
HC-OH HC-OH HO-CH HO-CH
| | | |
HC-OH HC-OH HC-OH HC-OH
| | | |
HC-OH HC-OH HC-OH HC-OH
| | | |
CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH
<small>D</small>-[[Allòsa]] <small>D</small>-[[Altròsa]] <small>D</small>-[[Glucòsa]] <small>D</small>-[[Manòsa]]
CH=O CH=O CH=O CH=O
| | | |
HC-OH HO-CH HC-OH HO-CH
| | | |
HC-OH HC-OH HO-CH HO-CH
| | | |
HO-CH HO-CH HO-CH HO-CH
| | | |
HC-OH HC-OH HC-OH HC-OH
| | | |
CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH
<small>D</small>-[[Gulòsa]] <small>D</small>-[[Idoòsa]] <small>D</small>-[[Galactòsa]] <small>D</small>-[[Talòsa]]
las quetoexòsas
[modificar | Modificar lo còdi]La cetoexòsas que son provesidas de tres carbònis quiralitatquiraus e qu'an donc ueit estereoismèr possibles (23) des quaus sonque quate D-isomèrs e son presents dens la natura:
CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH | | | | C=O C=O C=O C=O | | | | HC-OH HO-CH HC-OH HO-CH | | | | HC-OH HC-OH HO-CH HO-CH | | | | HC-OH HC-OH HC-OH HC-OH | | | | CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH CH<sub>2</sub>OH <small>D</small>-[[psicòsa]] <small>D</small>-[[fructòsa]] <small>D</small>-[[sorbòsa]] <small>D</small>-[[tagatòsa]]