Akord

Chwyt akordu C-dur na gitarze

Akord – następstwo lub współbrzmienie co najmniej trzech dźwięków o różnej wysokości i nazwie.

Następstwo lub współbrzmienie kilku dźwięków oddalonych o oktawę lub jej wielokrotności nie stanowi akordu. Powoduje jedynie wzmocnienie dźwięku najniższego i wzbogacenie jego barwy.

Dźwięki składające się na akord muszą mieć jednoznacznie określoną wysokość. Wynika z tego, że efekty perkusyjne nie mogą być składnikami akordu.

W niektórych przypadkach współbrzmienia dwudźwięków (odpowiadające definicji interwału) mogą być traktowane jako akordy niepełne. W nowszej harmonii budowane są akordy na bazie innych interwałów niż tercja, np. ich podstawą jest kwarta.

Budowa akordu

Akordy buduje się tercjami. Zasada ta wynika z istnienia szeregu harmonicznego. Po ułożeniu tonów harmonicznych tercjami pomijając tony zwielokrotnione w oktawach, otrzymuje się pięć rodzajów akordów naturalnych:

• trójdźwięk durowy
• akord septymowy – czterodźwięk (z septymą małą)
• akord nonowy – pięciodźwięk (z septymą małą i noną wielką)
• akord undecymowy – sześciodźwięk (z septymą małą oraz wielkimi noną i undecymą)
• akord tercdecymowy – siedmiodźwięk (z septymą małą oraz wielkimi noną, undecymą i tercdecymą).

Nazwy akordów biorą się od interwału, w jakim są one zawarte.

Dźwięki wchodzące w skład akordu nazywa się jego składnikami. Pierwszy (najniższy) składnik akordu nazywa się prymą, drugi – tercją, trzeci – kwintą, czwarty – septymą, piąty – noną, szósty – undecymą, siódmy – tercdecymą. W symbolicznym zapisie akordów dla określenia poszczególnych składników używa się liczb 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13.

Poszczególne składniki akordu mogą być poprzemieszczane względem siebie lub ominięte. Jednak o typie akordu decyduje interwał, w jakim zawiera się akord po uporządkowaniu jego składników od najniższego do najwyższego oraz kontekst, w którym się znajduje w utworze.

Podział akordów

Ze względu na liczbę dźwięków

• Trójdźwięk
• Akord septymowy (czterodźwięk)
• Akord nonowy (pięciodźwięk)
• Akord undecymowy (sześciodźwięk)
• Akord tercdecymowy (siedmiodźwięk)

Ze względu na współbrzmienie

• Akord konsonansowy – akord, w którym współbrzmienia między wszystkimi składnikami są konsonansowe (trójdźwięki durowe oraz molowe)
• Akord dysonansowy – akord, w którym przynajmniej jedno współbrzmienie pomiędzy składnikami jest dysonansowe. Przykładowo w akordzie septymowym między pierwszym, a czwartym składnikiem znajduje się dysonujący interwał septymy.

Ze względu na pokrewieństwo

• Akordy pokrewne to takie akordy, które mają co najmniej jeden dźwięk wspólny.
• Akordy niepokrewne to takie akordy, które nie mają żadnego dźwięku wspólnego.

Stosunek pokrewieństwa/niepokrewieństwa określa się interwałem, jaki tworzą prymy dwóch akordów. I tak C-dur i D-dur są niepokrewne w stosunku sekundy, zaś B-dur i F-dur są pokrewne w stosunku kwinty.

Ze względu na funkcję w danej tonacji

• Akordy główne, czyli trójdźwięki triady harmonicznej. W C-dur będą to: C-dur, F-dur i G-dur.
• Akordy poboczne, czyli trójdźwięki niewchodzące w skład triady harmonicznej. W C-dur będą to trójdźwięki: d-moll, e-moll, a-moll, h-zmniejszony.

Postać akordu

Postać akordu określa jego przewrót. W zależności od tego, który składnik akordu znajduje się najniżej akord może być:

• w postaci zasadniczej – najniższym dźwiękiem jest pryma akordu
• w I przewrocie – najniższym dźwiękiem jest tercja akordu
• w II przewrocie – najniższym dźwiękiem jest kwinta akordu
• w III przewrocie – najniższym dźwiękiem jest septyma akordu
• w IV przewrocie – najniższym dźwiękiem jest nona akordu
• w V przewrocie – najniższym dźwiękiem jest undecyma akordu
• w VI przewrocie – najniższym dźwiękiem jest tercdecyma akordu

Nie każdy akord musi istnieć w każdej postaci. Trójdźwięk posiada pozycję zasadniczą oraz dwa przewroty, gdyż nie posiada więcej składników.

Pozycja akordu

Pozycja akordu określa składnik, który jest najwyższym dźwiękiem w akordzie.

Zobacz też

• akord syntetyczny, gama, harmonia (muzyka)

Linki zewnętrzne

• Narodowy Instytut Audiowizualny: Lekcja 5.3 | Akordy. Muzykoteka Szkolna, 2014-09-04. [dostęp 2018-07-06]. (pol.).