Amidu
Mapa starożytnego Bliskiego Wschodu ok. 1000-800 p.n.e. z zaznaczonymi najważniejszymi aramejskimi i nowohetyckimi państewkami | |
| Państwo | |
|---|---|
| Prowincja | |
Położenie na mapie Turcji | |
Amidu (aram. Amidu, asyr. Amedi[1], Amidi[2], klas. Amida[1][2], wsp. Diyarbakır[2][3]) – starożytne miasto w północnej Mezopotamii, leżące na prawym brzegu Tygrysu, w górnym biegu tej rzeki; stolica aramejskiego królestwa Bit-Zamani[1][3].
W 866 r. p.n.e., w trakcie jednej ze swych wypraw wojennych skierowanych na zachód, miasto to zdobył asyryjski król Aszurnasirpal II (883-859 p.n.e.)[3]. Nieco później, w 856 r. p.n.e., kolejny asyryjski król Salmanasar III (858-824 p.n.e.) podbił królestwo Bit-Zamani i przekształcił je w asyryjską prowincję ze stolicą w Amidu[1][2]. Prowincja ta w tekstach asyryjskich nazywana była różnie: prowincją Amedi, prowincją Bit-Zamani, prowincją Nairi lub prowincją Sinabu[1]. Najstarsza informacja o gubernatorze tej prowincji pochodzi z asyryjskich list i kronik eponimów, gdzie jako urzędnik limmu w 849 r. p.n.e. wymieniany jest Hadi-lipuszu, noszący tytuł gubernatora Nairi[1][4]. Z inskrypcji innego eponima, Ninurta-kibsi-usura, umieszczonej na jego steli z Aszur wynika, iż pewną kontrolę nad tą prowincją sprawować też mógł rab šāqê („wielki podczaszy”)[5]. Stolica prowincji, Amedi, wymieniana jest wśród 27 miast, które pod koniec panowania Salmanasara III dołączyły do wielkiej rewolty zainicjowanej przez Aszur-da’’in-apla, królewskiego syna[3]. Rebelię tą udało się stłumić Szamszi-Adadowi V (823-811 p.n.e.), innemu synowi Salmanasara III[3].
Począwszy od panowania Adad-nirari III (810-783 p.n.e.) urzędnicy limmu z tytułem „gubernatora Amedi” regularnie pojawiają się już w asyryjskich listach i kronikach eponimów[6]. Byli nimi: Marduk-iszmanni w 799 r. p.n.e., Tab-belu w 762 r. p.n.e., Marduk-belu-usur w 726 r. p.n.e. i Nashur-bel w 705 r. p.n.e.[4] Prowincja wzmiankowana jest w dokumentach i tekstach administracyjnych z czasów panowania Sargona II (722-705 p.n.e.) i Aszurbanipala (669-627? p.n.e.) oraz w jednym z listów z korespondencji Asarhaddona (680-669 p.n.e.)[6]. W końcu VII w. p.n.e. prowincja Amedi mogła zostać połączona z prowincją Tuszhan, gdyż jeden z ówczesnych eponimów, Bel-iqbi, nosi w jednych źródłach tytuł gubernatora Bit-Zamani, podczas gdy w innych tytuł gubernatora Tuszhan[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon..., s. 49.
- ↑ a b c d hasło Amidi (place), w: Assyrian empire builders - People, gods and places. ucl.ac.uk. [dostęp 2015-08-25]. (ang.).
- ↑ a b c d e hasło Amidu, w: Bryce T., The Routledge..., s. 38.
- ↑ a b Assyrian Eponym List. oracc.museum.upenn.edu. [dostęp 2015-08-25]. (ang.).
- ↑ Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon..., s. 49-51.
- ↑ a b c Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon..., s. 51.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon der Assyriologie, tom XI (Prinz, Prinzessin - Samug), Walter de Gruyter, Berlin - New York 2006-2008, s. 42-68.
- hasło Amidu, w: Bryce T., The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia, Routledge 2013, s. 38.