Czirokezi
Czirokezi (nazwa własna Tsalagi, ang. Cherokee) — plemię Indian Ameryki Północnej pierwotnie wywodzące się od Irokezów i zamieszkujące podgórskie, zachodnie obszary Karoliny Południowej i Północnej, północną Georgię i wschodnie Tennessee. Później większość jego członków zostało przymusowo przesiedlona na tereny płaskowyżu Ozark. Byli jednym z plemion wliczanych w skład grupy Pięciu Cywilizowanych Plemion. Posługują się językiem czirokeskim.
Według spisu powszechnego z 2000 roku byli najliczniejszym plemieniem Indiańskim w Stanach Zjednoczonych.
Historia i dzieje współczesne
Pierwszym Europejczykiem, który się z nimi zetknął, był Hernando de Soto w roku 1540. W czasie amerykańskiej wojny o niepodległość stanęli po stronie Anglików, ale nie prowadzili otwartej wojny przeciwko kolonistom. W latach 30. zaczęli posługiwać się własnym alfabetem sylabicznym (zob. Sekwoja), wydawać własne publikacje (zob. Elias Boudinot) i tworzyć podstawy autonomicznego systemu polityczno-społecznego (zob. New Echota). Po znalezieniu złota na terenach Georgii w roku 1838 zostali zmuszeni do opuszczenia swego terytorium i udania się na Terytorium Indiańskie w dzisiejszym stanie Oklahoma, gdzie do dziś mieszka wielu z nich. Jedna czwarta nie przeżyła tego "Marszu Śmierci". W Oklahomie (wówczas tzw. "Indian Territory") stworzyli - wespół z podobnie przesiedlonymi plemionami Chickasaw, Choctaw, Creek i Seminole - organizację pod nazwą Pięciu Cywilizowanych Narodów. Jako właściciele niewolników opowiedzieli się po stronie Konfederacji w czasie Wojny Secesyjnej.
Niewielka grupa Czirokezów odmówiła udania się do Oklahomy i zbiegła w góry na pograniczu Karoliny Północnej i Tennessee. Po wielu walkach i rozmowach pokojowych przyznano im pewien obszar ziemi (dzisiaj rezerwat Qualla w górach Smokey w Karolinie Północnej).
Liczebność w roku 2000
Dzięki popularności plemienia wśród Amerykanów oraz liberalnym (w przeszłości) zasadom przyjmowania do plemienia (m.in. byłych niewolników murzyńskich i Metysów) Czirokezi są dziś najliczniejszą grupą plemienną w USA i całej Ameryce Północnej. Według danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 281 069 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia Cherokee, zaś 729 533 oświadczyło, że ma pochodzenie wyłącznie lub między innymi Cherokee.
Zobacz też
Bibliografia
- Barry M. Pritzkert: A Native American Encyclopedia: History, Culture, and Peoples. Oxford: Oxford University Press, 2000. ISBN 978-0-19-513877-1.