Łukowa (województwo lubelskie)

Łukowa
	wieś
	; Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z 1881 r.
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	biłgorajski
Gmina	Łukowa
Liczba ludności (2021)	2405
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	23-412
Tablice rejestracyjne	LBL
SIMC	0894316
	Położenie na mapie Polski Łukowa
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Łukowa
	Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego Łukowa
	Położenie na mapie gminy Łukowa Łukowa
	50°22′33″N 22°55′47″E/50,375833 22,929722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Łukowa – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Łukowa^[6]^[5].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łukowa. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Miejscowość jest siedzibą wiejskiej gminy Łukowa oraz rzymskokatolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny^[7].

Na terenie wsi utworzono cztery sołectwa: Łukowa I, Łukowa II, Łukowa III, Łukowa IV^[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 2595 mieszkańców i była największą co do liczby ludności miejscowością gminy^[9].

Położenie

Wieś Łukowa leży w południowo-wschodniej części powiatu biłgorajskiego. Położona jest na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, na skraju Puszczy Solskiej. Przez wschodnią część wsi przebiega droga wojewódzka nr 849 w relacji Józefów – Wola Obszańska. Najbliższym miastem jest Tarnogród.

Części wsi

Integralne części wsi Łukowa^[6]^[5]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0894322	Chyb	część wsi
0894339	Kąt-Kicycha	część wsi
0894345	Łaz	część wsi
0894351	Nowa Wieś	część wsi
0894368	Ogrody	część wsi
0894374	Plebania	część wsi
0894380	Rakowiec	część wsi
0894397	Rowy	część wsi
0894405	Stefanowce	część wsi
0894411	Wólka	część wsi

Infrastruktura, kultura

W Łukowej znajduje się kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, który jest siedzibą parafii pod tym samym wezwaniem. W Łukowej znajduje się m.in. Gminny Ośrodek Zdrowia, Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteka Publiczna. Wieś ma wieloletnie tradycje w uprawie tytoniu Virginia.

Historia

W 2. połowie XIV wieku ruski możnowładca Iwan Kustra założył wieś Łukowa, która w 1515 należała do grodu w Leżajsku^[10], a później weszła w skład starostwa Zamch. W XV wieku wieś stała się siedzibą rzymskokatolickiej parafii. W 1588 Łukowa znalazła się w dobrach Jana Zamoyskiego, który przekształcił ją w ośrodek klucza Ordynacji Zamojskiej. W 1809 Łukowa została włączona do Lubelszczyzny, zrywając dotychczasowe administracyjne więzi z ziemią przemyską, a w 1867 stała się siedzibą gminy Łukowa w nowo utworzonym powiecie biłgorajskim. Podczas powstania styczniowego rejon Łukowej był terenem walk (16 kwietnia 1863).

15–16 września 1939 oraz 24 czerwca 1944 Łukowa i jej okolice stały się miejscem starć żołnierzy polskich (Armii Kraków i Batalionów Chłopskich) z hitlerowcami. Po pacyfikacji wsi, Niemcy zamordowali 13 osób, a 300 mieszkańców wywieźli do obozu w Tarnogrodzie, 24 gospodarstwa zostały spalone. W połowie 1943 roku urząd gminny trzykrotnie był niszczony przez oddział Gwardii Ludowej im. Tadeusza Kościuszki (dowódca – Grzegorz Korczyński „Grzegorz”)^[11]. W nocy z 23 na 24 października 1943 r. połączone oddziały AK Włodzimierza Gasiewicza „Wara”, Edwarda Błaszczaka „Groma” i Józefa Turowskiego „Norberta” zaatakowały i zniszczyły posterunek policji ukraińskiej na służbie niemieckiej. Zginęło 12 policjantów. Zamordowano też wówczas wójta wsi (Ukraińca).

Zabytki

Głównym zabytkiem Łukowej jest kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z 1881, z wyposażeniem wnętrza z poprzedniej świątyni, pochodzącej z 1677. W Łukowej znajduje się rzymskokatolicki cmentarz ze zbiorową mogiłą powstańców styczniowych i pomnikiem wzniesionym w 1938 ku ich czci. Są tu też mogiły 114 żołnierzy z 6 DP Armii Kraków poległych w bitwie pod Łukową i Podsośniną Łukowską we wrześniu 1939. Na uwagę zasługują też budynki Urzędu Gminy i aresztu gminnego pochodzące sprzed I wojny światowej (1905). Są one przykładem architektury rosyjskiej z ostatnich lat carskiego imperium. W niedalekich Osuchach znajduje się znany cmentarz partyzancki.

Galeria

Urząd Gminy w Łukowej
Blok mieszkalny
Wnętrze kościoła
Dawny areszt
Krzyż przydrożny

Sport

W Łukowej funkcjonuje Ludowy Klub Sportowy Victoria Łukowa/Chmielek – amatorski klub piłkarski, założony w 1977 roku, jako LZS „Victoria” Łukowa. W 1996 roku Victoria Łukowa (spadkowicz z klasy międzyokręgowej) i Chmielanka Chmielek (klasa B) połączyły się tworząc klub Victoria Łukowa/Chmielek. Obecnie drużyna seniorów gra w grupie zamojskiej klasy okręgowej. Victoria rozgrywa mecze na Stadionie Gminnym w Łukowej, o pojemności 2000 widzów.

Zobacz też

Osuchy

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 74079
↑ Wieś Łukowa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 753 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].
↑ Opis parafii na stronie diecezji
↑ Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-12-10]
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XV cz.2 - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2019-07-11] (pol.).
↑ Józef Bolesław Gargas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 158.

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 74079

[pwl-2] Wieś Łukowa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[nsp-3] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .

[poczta-4] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 753 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-5] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].

[teryt1-6] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].

[par-7] Opis parafii na stronie diecezji

[bip-8] Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-12-10]

[GUS-9] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[10] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XV cz.2 - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2019-07-11] (pol.).

[11] Józef Bolesław Gargas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 158.

[2]

[3]

[4]

[5]

[1]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wsie	Borowiec Chmielek Kozaki Łukowa Osuchy Pisklaki Podsośnina Szarajówka Szostaki
Części wsi	Błonie Chmielek-Kolonia Chyb Dół Fryszarka Górka Kąt-Kicycha Łaz Morgi Nowa Wieś Ogrody Plebania Popówka Rakowiec Rowy Stefanowce Wołosień Wólka