Święty Pankracy
| męczennik[a] | |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 289 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie | |
| Atrybuty |
miecz, palma męczeńska, serce, włócznia[1] |
| Patron |
dzieci, rycerstwa, ogrodników, |
| Szczególne miejsca kultu | |
Święty Pankracy (cs. Мученик Панкра́тий Римский[2]; ur. ok. 289[3][4], zm. ok. 304[3]) – rzymski męczennik chrześcijański, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, jeden z trzech tzw. zimnych ogrodników.
Żywot świętego
[edytuj | edytuj kod]Passio, która o nim opowiada, jest odrzucana przez historyków, niemniej zaświadczony jest wczesny kult św. Pankracego[5].
Pankracy urodził się pod koniec III wieku we Frygii[4][6]. Po śmierci rodziców przybył z wujem do Rzymu, gdzie obaj przyjęli chrzest z rąk papieża Marcelina. W tym samym czasie został ogłoszony edykt Dioklecjana o prześladowaniu chrześcijan. Pankracy poniósł śmierć na rzymskiej arenie jako nastolatek – został ścięty mieczem.
Kult świętego
[edytuj | edytuj kod]Jego grób znajdował się w katakumbach przy Via Aurelia. Za pontyfikatu papieża Symmachusa (498–514) wybudowano nad nimi kościół, który później stał się bazyliką św. Pankracego za Murami. Tam przechowywany jest relikwiarz z głową świętego[6]. Część relikwii dotarła do Anglii, gdzie poświęcono mu wiele narodowych kościołów.
Abp Augustyn z Canterbury poświęcił mu swój pierwszy kościół, a relikwie podarowano królowi Nortumbrii. Na cześć świętego jego imieniem (St. Pancras) została nazwana dzielnica Londynu.
Święty Pankracy jest patronem dzieci i rycerstwa, ogrodników, młodych sadzonek, roślin ogrodowych, a nawet bólu głowy. Uważa się go za stróża przysiąg i mściciela krzywoprzysięstwa. W ikonografii jest przedstawiany z mieczem w ręku.
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim jest obchodzone 12 maja.
Cerkiew prawosławna wspomina męczennika Pankracego 12/25 maja[d], tj. 25 maja według kalendarza gregoriańskiego. W Kościołach wschodnich nie jest popularnym świętym[7].
W Polsce, Austrii, Holandii, Niemczech, Szwajcarii i na Węgrzech św. Pankracy jest znany jako jeden z trzech zimnych ogrodników[8].
Przysłowia polskie
[edytuj | edytuj kod]- Mamert (11 maja) i Pankracy (12 maja) mrozem kwiat poznaczy.
- Gdy przed Pankracym nocą przymrozi, lato będzie przepadziste, a jesienią czasy dżdżyste.
- Gdy przed Pankracym przymrozek nocny się zdarzy, zimno wiosnę zwarzy.
- Jasny dzień Pankracego przyczynia wina dobrego.
- Gdy słoneczko przed Serwacym (13 maja) ciepło już dogrzewa, po Serwacym szron pokryje i kwiaty, i drzewa.
- Pankracy, Serwacy i Bonifacy (14 maja) dla drzew wielcy niedobracy.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ kategorie i tytuły świętych prawosławnych
- ↑ liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
- ↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
- ↑ podwójne datowanie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wiesław Aleksander Niewęgłowski: Leksykon świętych. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 75. ISBN 978-83-247-0574-0.
- ↑ Мученик Панкра́тий Римский [online], Церковный Календарь [dostęp 2021-04-13] (ros.).
- ↑ a b Fabio Arduino, San Pancrazio Martire [online], Santi e beati, 2006 (wł.).
- ↑ a b Joachim Schäfer, Pankratius [online], Ökumenisches Heiligenlexikon (niem.).
- ↑ Pankracy [online], Deon.pl, Cytat: Passio, która o nim opowiada […], jest późna i tak pełna sprzeczności, że historycy ją odrzucają bez najmniejszego wahania. Ale […] dobrze zaświadczony i wczesnymi przejawami udokumentowany jest kult Pankracego.
- ↑ a b 12 maja – św. Pankracy, męczennik. Podlasie24, 2011-05-12. [dostęp 2012-01-29].
- ↑ Святой мученик Панкратий. (ros.).
- ↑ Three Chilly Saints. [zarchiwizowane z tego adresu]. - Trzech chłodnych świętych [opublikowano: 1 maja 2003] (ang.)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Święty Pankracy, [w:] Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dni roku, Katowice/Mikołów 1937 [dostęp 2010-05-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-19].
- Przysłowia pogodowe na maj - 11-14 maja: Pankracy, Serwacy i Bonifacy