Żarłacz białopłetwy
| Carcharhinus longimanus[1] | |||
| (Poey, 1861)[2] | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
żarłacz białopłetwy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7] | |||
| Zasięg występowania | |||
Żarłacz białopłetwy[8] (Carcharhinus longimanus) – kosmopolityczny gatunek dużej, drapieżnej ryby chrzęstnoszkieletowej z rodziny żarłaczowatych (Carcharhinidae). Są poławiane przez ludzi jako ryby konsumpcyjne. W swoim środowisku są niebezpieczne dla człowieka.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Żarłacz białopłetwy był jednym z trzech najliczniej występujących (obok żarłacza błękitnego i żarłacza jedwabistego) i jednocześnie jednym z najszerzej rozprzestrzenionych gatunków rekinów. Obecnie jego liczebność znacznie spadła[7]. Występuje w wodach strefy tropikalnej i subtropikalnej wszystkich oceanów pomiędzy 30°N and 35°S, zwykle daleko od brzegów[7]. Spotykany jest na głębokościach 0–230 m, najczęściej do około 150 m[9], ale notowano jego pojawianie się w płytkich wodach przybrzeżnych, zwykle wokół oceanicznych wysp[10].
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Krępe ciało o przeciętnej długości około 270 cm (według innych źródeł 2,3 m dla samic, 2,1 dla samców[11]), maksymalnie 396 cm długości całkowitej[9]. Maksymalna odnotowana masa ciała wynosi 167,4 kg[9]. Pierwsza płetwa grzbietowa wysoka i zaokrąglona, a druga jest przesunięta do nasady ogona. Płetwy piersiowe są bardzo duże – długie i szerokie. Ubarwienie zmienia się w zależności od obszaru występowania. Grzbiet jest zwykle szary, z brązowym zabarwieniem, spód ciała białawy. Końce pierwszej płetwy grzbietowej, płetw piersiowych i dolnego płata ogonowego (czasami również płetw brzusznych i górnego płata ogonowego) są zazwyczaj białe lub biało cętkowane (stąd epitet gatunkowy białopłetwy), ale zdarzają się osobniki, u których ta cecha nie występuje. Pysk jest stosunkowo krótki, oczy małe, okrągłe, osłonięte błonami migawkowymi.
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]W wodach pelagialnych porusza się wolno, z szeroko rozłożonymi płetwami piersiowymi. Pływa samotnie, w stadach lub w towarzystwie innych gatunków zwierząt morskich – ryb, waleni lub żółwi. W pobliżu żarłacza często widywane są towarzyszące mu podnawki, koryfeny oraz ryby zwane pilotami. W wodach otaczających Hawaje zaobserwowano żarłacze białopłetwe pływające blisko stad grindwala krótkopłetwego. Przypuszcza się, że rekiny korzystają ze szczególnych zdolności waleni do wyszukiwania kałamarnic, którymi żywią się obydwa gatunki. W diecie Carcharhinus longimanus znajduje się większość kręgowców morskich włącznie z ptakami i ssakami, większe bezkręgowce oraz padlina. Napotkawszy inny gatunek rekinów w pobliżu swojej zdobyczy staje się agresywny.
Najdłuższy odnotowany wiek wynosi 22 lata.
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Żarłacze białopłetwe są żyworodne. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 6–7 lat, samce przy długości ciała około 1,8 m, samice są nieco dłuższe[10]. Embriony rozwijają się wewnątrz organizmu matki, w łożysku woreczka żółtkowego przytwierdzonym do ściany macicy. Po około rocznym okresie ciąży samica rodzi w jednym miocie 6 do 15 młodych o długości urodzeniowej 60–65 cm[10] (według innych źródeł do 75 cm[11]). Liczba młodych jest proporcjonalna do rozmiarów samicy.
Znaczenie dla człowieka
[edytuj | edytuj kod]Poławiany w całym zasięgu swojego występowania. W dużych liczbach jest chwytany przypadkowo, wraz z innymi rybami pelagicznymi. Mięso tego rekina jest sprzedawane świeże, mrożone, wędzone i solone. Płetwy, z których robiona jest zupa, są cenione ze względu na ich duże rozmiary. Jego wątroba zawiera wiele witamin. Skóra jest wykorzystywana do szycia ubrań.
Żarłacz białopłetwy jest aktywnym pływakiem żerującym w dzień i w nocy, zdecydowanie atakującym swoje ofiary. Uważa się[kto?], że jest potencjalnie niebezpieczny dla człowieka przebywającego w wodzie. Często jest pierwszym rekinem widzianym na miejscu morskich katastrof. Prawdopodobnie rekiny z tego gatunku uczestniczyły w wielu atakach na ludzi, którzy znaleźli się w wodzie na skutek wypadków lotniczych lub morskich.
W klasyfikacji IUCN został uznany za gatunek zagrożony wyginięciem (kategoria VU), a w północno-zachodniej i zachodnio-środkowej części Atlantyku za krytycznie zagrożony (kategoria CR)[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Carcharhinus longimanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b F. Poey: Memorias sobra la historia natural de la Isla de Cuba, acompañadas de sumarios Latinos y extractos en Francés. T. 2. La Habana: Imprenta de la Viuda de Barcina, 1856–1858, s. 338, ryc. 19 (figs. 9–10). (hiszp.).
- ↑ R.-P. Lesson: Zoologie. W: L.-I. Duperrey (red.): Voyage autour du monde: exécuté par ordre du roi, sur la corvette de Sa Majesté, la Coquille, pendant les années 1822, 1823, 1824, et 1825. T. 2. Cz. 1. Paris: Arthus Bertrand, 1830, s. ryc. 1. (fr.).
- ↑ J.O. Snyder. A catalogue of the shore fishes collected by the steamer "Albatross" about the Hawaiian Islands in 1902. „Bulletin of the United States Fish Commission”. 22, s. 513, ryc. 1 (rys. 1), 1904. (ang.).
- ↑ J.L.B. Smith. Sharks of the genus Pterolamiops Springer, 1951 with notes on isurid sharks. „Ichthyological Bulletin”. 10, s. 132, ryc. 1; rys. 1C, 1958. (ang.).
- ↑ P. Fourmanoir. Requins de la côte ouest de Madagascar. „Mémoires de l’Institut Scientifique de Madagascar”. Série F. Océanographie. 4, s. 76, 1961. (fr.).
- ↑ a b c d C.L. Rigby i inni, Carcharhinus longimanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-28] (ang.).
- ↑ Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
- ↑ a b c Carcharhinus longimanus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 18 kwietnia 2010]
- ↑ a b c Cathleen Bester: Oceanic whitetip shark. Florida Museum of Natural History. [dostęp 2010-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 grudnia 2012)]. (ang.).
- ↑ a b Leonardo Compagno et al, 1999. Rekiny. Cibet, ISBN 83-85749-21-7
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Cathleen Bester: Oceanic whitetip shark. Florida Museum of Natural History. [dostęp 2010-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 grudnia 2012)]. (ang.).
- C.L. Rigby i inni, Carcharhinus longimanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-04-18] (ang.).
- Leonardo Compagno et al, 1999. Rekiny. Cibet, ISBN 83-85749-21-7.