Żarłacz tępogłowy
| Carcharhinus leucas[1] | |||||
| (Müller & Henle, 1839)[2] | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
żarłacz tępogłowy | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[12] | |||||
| Zasięg występowania | |||||
Żarłacz tępogłowy[13], żarłacz wielkogłowy[14] (Carcharhinus leucas) – gatunek ryby chrzęstnoszkieletowej z rodziny żarłaczowatych (Carcharhinidae). Ten drapieżny rekin jest powszechnie spotykany na całym świecie w ciepłych i płytkich wodach wzdłuż wybrzeży i rzek. Znany jest ze swojej agresywnej natury, uważany jest za jednego z najbardziej niebezpiecznych rekinów. Przebywa w strefie przybrzeżnej, dlatego stanowi zagrożenie dla kąpiących się ludzi. Jest prawdopodobnie odpowiedzialny za większość przybrzeżnych ataków rekinów, w tym wielu przypisywanym innym gatunkom. Żarłacze tępogłowe nie są rekinami słodkowodnymi, mimo swej zdolności do przetrwania w tych warunkach, w odróżnieniu od rekinów rzecznych z rodzaju Glyphis. Poławiany komercyjnie i sportowo[15].
Taksonomia i filogenetyka
[edytuj | edytuj kod]Żarłacz tępogłowy po raz pierwszy został opisany przez Achille Valenciennes oraz przez Johannes Peter Müller i Jakob Henle w 1839 roku jako Carcharias (Prionodon) leucas, które później zmieniono na obowiązujące dzisiaj Carcharhinus leucas. Nazwa rodzaju Carcharhinus pochodzi od greckiego "karcharos" oznaczającego "wyostrzyć" i "rhinos", które oznacza nos. W literaturze spotykane są również następujące nazwy: Carcharias (Prionodon) zambezensis, Carcharhinus zambezensis, Prionodon platyodon, Squalus platyodon, Squalus obtusus, Eulamia nicaraguensis, Carcharias azureus, Carcharias spenceri, Galeolamna (Bogimba) bogimba, Galeolamna greyi mckaili i Carcharhinus vanrooyeni[15].
Żarłacz tępogłowy nazwę zawdzięcza głównie swojemu wyglądowi oraz agresywnej naturze. We Francji ryba ta nazywana jest "rekinem buldogiem", w Hiszpanii zaś "rekinem sardyńskim". W innych rejonach świata spotyka się następujące określenia: "rekin z Zambezi", "rekin Van Rooyena" (Afryka), "rekin gangeski" (Indie), "rekin nikaraguański" (Ameryka Środkowa)[15].
Występowanie i środowisko
[edytuj | edytuj kod]Gatunek kosmopolityczny spotykany w większości ciepłych (od tropikalnych do umiarkowanych) wód oceanicznych. Preferuje ciepłe i płytkie akweny, spotykany zarówno w akwenach słonowodnych, jak i słodkowodnych, szczególnie w ujściach rzek. Dobrze znosi wody słodkie, choć nie jest gatunkiem typowo słodkowodnym. Wpływa do estuariów, a także daleko w górę rzek, a nawet do jezior. Dociera 4200 km w górę Amazonki i 1200 km w górę Mississippi[16]. Odnotowano też osobniki spotykane w górnej części rzeki Ohio w stanie Kentucky.
Żywi się rybami (w tym innymi rekinami), delfinami, żółwiami, ptakami i bezkręgowcami.
Cechy morfologiczne
[edytuj | edytuj kod]Masywne ciało, szary grzbiet i jasne boki. Silne szczęki uzbrojone w ostre zęby. Osiąga długość do 3 metrów (maksymalnie 3,5 m). Samce są mniejsze, osiągają przeciętnie ok. 2 m długości i ważą około 90 kg. Największe okazy osiągają do 316 kg masy ciała[16].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Carcharhinus leucas, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b J.P. Müller & F.G.J. Henle: Systematische Beschreibung der Plagiostomen. Barlin: Veit, 1839, s. 42. (niem.).
- ↑ W.C.H. Paters. Diagnosen von neuen Flussfischen aus Mossambique. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Konigl.Preuss.Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. 1852, s. 276, 1852. (niem.).
- ↑ Poey 1856–1858 ↓, s. 336, ryc. 19 (rys. 5-6).
- ↑ Poey 1856–1858 ↓, s. 337, ryc. 19 (rys. 7-8).
- ↑ T.N. Gill & J.F. Bransford. Synopsis of the fishes of Lake Nicaragua. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 29, s. 190, 1877. (ang.).
- ↑ Ch.H. Gilbert & E.C. Starks. The fishes of Panama Bay. „Memoirs of the California Academy of Sciences”. 4, s. 11, ryc. ii (rys. 5), 1904. (ang.).
- ↑ J.D. Ogilby. On new or insufficiently described fishes. „Proceedings of the Royal Society of Queensland”. 23, s. 3, 1910. (ang.).
- ↑ G.P. Whitley. Ichthyological descriptions and notes. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 68 (3–4), s. 123, rys. 5, 1943. (ang.).
- ↑ G.P. Whitley. New sharks and fishes from Western Australia. „The Australian Zoologist”. 11 (1), s. 2, 1945–1951. (ang.).
- ↑ J.L.B. Smith. The mystery killer, the new shark Carcharhinus vanrooyeni. „Veld & Vlei”. 3 (9), s. 12, 1958. (ang.).
- ↑ Carcharhinus leucas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
- ↑ Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
- ↑ a b c Bull shark. Florida Museum of Natural History. [dostęp 2012-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-05)]. (ang.).
- ↑ a b Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9 (seria).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- F. Poey: Memorias sobra la historia natural de la Isla de Cuba, acompañadas de sumarios Latinos y extractos en Francés. T. 2. La Habana: Imprenta de la Viuda de Barcina, 1856–1858, s. 1–442, ryc. 1–19. (hiszp.).