Żwaniec

Żwaniec
Жванець
	; Żwaniec zimą
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	chmielnicki
Rejon	kamieniecki
Powierzchnia	2,995 km²
Populacja (2001); • liczba ludności; • gęstość	; 1 529; 510,52 os./km²
Nr kierunkowy	+380 3849
Kod pocztowy	32365
	Położenie na mapie Ukrainy Żwaniec
	Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Żwaniec
	48°33′00″N 26°29′15″E/48,550000 26,487500
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Żwaniec (ukr. Жванець) – wieś na Ukrainie, nad Dniestrem, u ujścia Żwańczyka, w obwodzie chmielnickim, w rejonie kamienieckim. We wsi znajdują się ruiny zamku.

Siedziba rzymskokatolickiej parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Żwańcu.

Historia

Po wielomiesięcznej obronie warownego obozu, 15 grudnia 1653 król Jan Kazimierz zawarł w Żwańcu ugodę z Bohdanem Chmielnickim. Turcy zdobyli Żwaniec w 1672 roku.

Zabytki

Zamek, kościół, tablice

Kościół ormiański pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

Portal. Kościół ormiański pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

Tablica herbowa. Kościół ormiański pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

Tablica w murze wokół kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

Zamek w Żwańcu – ruiny zamku położone są na cyplu, który opada stromym skalnym zboczem ku rzeczce Żwańczyk i znajdują się na północ od pobliskiego miasteczka. Zamek główny był założony na planie nieregularnego pięciokąta, z pięciobocznymi basztami na narożach i dwupiętrowym budynkiem frontowym – bramnym pośrodku południowo-zachodniej kurtyny. Odcinki murów północno-zachodni i północno-wschodni przebiegały przy krawędzi urwiska, pozostałe były dodatkowo bronione głębokim przekopem suchej fosy oddzielając zamek od miasteczka. W 1431 r. Władysław II Jagiełło nadał Żwaniec rycerzowi Świeczce z Leczyna. W 1469 r. miasteczko było własnością królestwa, dzierżawioną przez Michała Buczackiego z Jazłowca. Za jego czasów powstała pierwsza warownia, której kształt nie jest znany. W końcu XVI wieku Żwaniec przeszedł na własność rodziny Kalinowskich. W pierwszej ćwierci XVII wieku Walenty Kalinowski, generał ziem podolskich wzniósł nowy zamek, który ze względu na bliskość granicy biegnącej Dniestrem i sąsiedztwo wielkiej twierdzy tureckiej w Chocimiu, stał się ważnym ogniwem systemu obronnego ziem Korony, znajdującym się w najdalej wysuniętym na południe łańcuchu zamków. Kolejnym właścicielem zamku był Jan Lanckoroński (zm. 1615 r.)^[1], który otrzymał go jako wiano, poślubiając około 1603 r. Barbarę Kalinowską (zm. 1626), siostrę Walentego^[1]. Kolejnym właścicielem był jego syn Stanisław Lanckoroński^[1] w latach 1620-1630^[2]. W 1653 r. był schronieniem wojsk polskich, obleganych przez Kozaków Chmielnickiego. W 1672 r. oddany został bez walki Turkom, przez załogę która przeniosła się do pobliskiego Kamieńca Podolskiego i do 1699 r. pozostawał w rękach tureckich. Po odzyskaniu przez Lanckorońskich, zamek został odbudowany, ale ponownie zniszczył go najazd turecko-tatarski w 1768 r. W tym samym czasie na krótko zamek zajęli konfederaci barscy, wyparci przez wojska rosyjskie. Po 1793 r. Żwaniec znalazł się w zaborze rosyjskim i utracił militarne znaczenie. Odtąd zaczął się powolny proces dewastacji zamku, prowadzący do jego całkowitej ruiny.Do obecnych czasów zachowała się baszta północna trzykondygnacyjna ze strzelnicami, resztki baszty wschodniej i relikty budynku bramnego.
kościół ormiański pw. Niepokalanego poczęcia NMP^[3]^[4]

Zobacz też

Bitwa pod Żwańcem

Przypisy

W 1781 r. z rozkazu króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, zwiedzającego brzegi Dniestru w Żwańcu, Chajka córka kupca Abramka Lwowskiego, została namalowana przez Krzysztofa Radziwiłłowskiego

↑ ^a ^b ^c Jan Lanckoroński. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-07-13].
↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV. Warszawa: 1880-1902, s. 872.
↑ Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 301. ISBN 83-921981-6-6.
↑ Żwaniec [online], depot.ceon.pl [dostęp 2019-05-23] (ang.).

Bibliografia

TadeuszT. Polak TadeuszT., Zamki na Kresach, AndrzejA. Łotysz, Warszawa: Paweł Okoń, 1997, ISBN 83-907506-1-9, OCLC 751246373 .
Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu..., zespół red. A. Strojny, K. Bzowski, A. Grossman, Kraków, Wyd. Bezdroża, 2005, ISBN 83-921981-6-6, s. 301.
Rolle Antoni Józef, Zameczki podolskie na kresach multańskich, Warszawa 1880, t. III, str. 5

Linki zewnętrzne

Żwaniec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 871 .
Żwaniec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 728 .
Ukraiński opis ruin zamku
Krótki rys historyczny miasta i informacja o jego budowlach sakralnych

[genealogia-1] Jan Lanckoroński. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-07-13].

[Geo-2] Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV. Warszawa: 1880-1902, s. 872.

[Ukraina-3] Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 301. ISBN 83-921981-6-6.

[4] Żwaniec [online], depot.ceon.pl [dostęp 2019-05-23] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]