Żukowo

Żukowo
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Żukowo - fragment miasta
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	kartuski
Gmina	Żukowo
Aglomeracja	trójmiejska
Data założenia	XIII w.
Prawa miejskie	1 stycznia 1989
Burmistrz	Mariola Zmudzińska
Powierzchnia	4,73 km²
Populacja (30.06.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 6 714; 1419,45 os./km²
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-330
Tablice rejestracyjne	GKA
	Położenie na mapie gminy Żukowo Żukowo
	Położenie na mapie Polski Żukowo
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Żukowo
	Położenie na mapie powiatu kartuskiego Żukowo
	54°20′45″N 18°21′38″E/54,345833 18,360556
TERC (TERYT)	2205084
SIMC	0935127
	Urząd miejskiul. Gdańska 52; 83-330 Żukowo
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Żukowo (kaszub. Żukòwò; niem. Zuckau, łac. Sucovia) – miasto nad Radunią w powiecie kartuskim w województwie pomorskim. Zaliczane do aglomeracji trójmiejskiej. Siedziba gminy Żukowo.

Według danych z 20 lipca 2020 Żukowo liczyło 8135 mieszkańców^[4].

Wieś norbertanek żukowskich w województwie pomorskim w drugiej połowie XVI wieku^[5].

Położenie

Położone na wschodnim skraju Pojezierza Kaszubskiego, 19 km na południowy zachód od Gdańska, na przecięciu drogi krajowej nr 20 i drogi wojewódzkiej nr 211. Tu zaczyna się droga krajowa nr 7. Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 201 Nowa Wieś Wielka – Gdynia Port ze stacją kolejową Żukowo Wschodnie oraz przystankiem Żukowo. Stacja Żukowo Zachodnie przy linii kolejowej nr 229 w 2023^[6]^[7] została odbudowana w ramach bajpasu kartuskiego^[a] realizowanego przez PKP PLK^[8].

Miasto jest członkiem Metropolitalnego Związku Komunikacyjnego Zatoki Gdańskiej. Przez Żukowo prowadzi niebieski szlak turystyczny Kartuski.

W latach 1975–1998 administracyjnie należało do woj. gdańskiego.

Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 4,73 km²^[9].

Historia

W 1212 Mściwoj I gdański i jego żona Zwinisława ufundowali w Żukowie klasztor norbertanek^[10]. Przywilej fundacyjny spisano w l. 1212–1214, co należy uznać za datę założenia miejscowości. W kościele ponorbetańskim na ścianie przy wejściu wisi napisana odręcznie wzmianka o początkach Żukowa w języku polskim. Klasztor żukowski istniał do 20 listopada 1834, kiedy to został skasowany przez władze pruskie.

Norbertanki miały szczególne znaczenie dla szkoły żukowskiej haftu kaszubskiego (jego charakterystyczne elementy widoczne są w herbie miasta), która trwa do dziś. Znanymi hafciarkami w Żukowie były: siostry Jadwiga i Zofia Ptach oraz Maria Nowicka, a jest Wanda Dzierzgowska oraz Bernadeta Reglińska. W tutejszym muzeum parafialnym znajduje się ekspozycja haftów kaszubskich i innych rekwizytów związanych z życiem lokalnego kościoła i mieszkańców.

W 1920 pierwszym polskim wójtem został Florian Poćwiardowski z Poznania^[11].

Żukowo posiada prawa miejskie od 1 stycznia 1989.

Na terenie miasta znajdują się 2 pomniki przyrody w postaci dwóch ponad 500-letnich dębów.

Z Żukowa pochodzi Wiesław Mering, duchowny rzymskokatolicki, biskup diecezjalny włocławski w latach 2003–2021.

W 1948 utworzono w mieście Cmentarz Żołnierzy Radzieckich poległych w wyniku tzw. Operacji pomorskiej^[12].

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2010 miasto miało 6519 mieszkańców^[13].

Piramida wieku mieszkańców Żukowa w 2014 roku^[14].

Zabytki

kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, norbertanek, z XIII wieku^[15],
kościół św. Jana z 1604,
barokowa kaplica cmentarna św. Jana Nepomucena z 1754, postawiona dla upamiętnienia 9 zakonnic zamordowanych w 1226 przez Prusów, ob. na cmentarzu z XIX w.
działający w tym samym miejscu nieprzerwanie od XIII wieku młyn wodny i piekarnia, należące niegdyś do norbertanów,
stalowy most kolejowy nad rzeką Słupiną z 1927,
elektrownia wodna na Raduni w Rutkach z 1908–1911, uruchomiona 19 października 1910. Nieopodal most kolejowy o wysokości 30 m.

Sport

W Żukowie domowe mecze rozgrywa GKS Żukowo grający w Lidze Centralnej piłki ręcznej^[16].

Kultura i rozrywka

Haft kaszubski szkoły żukowskiej na torbie na zakupy

Ośrodki kultury

Ośrodek Kultury i Sportu w Żukowie
Biblioteka Samorządowa

Imprezy cykliczne

Pokonkursowa wystawa haftu kaszubskiego
Festyn parafialny
Festiwal Sportu w Żukowie
Żukowskie Biegi Przełajowe
Żukowskie Lato Muzyczne
Żegnaj Lato na Rock, Rock, Rock...

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia Miłosierdzia Bożego
- parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Świadkowie Jehowy:
- zbór Żukowo (w tym grupa ukraińskojęzyczna) (Sala Królestwa Dzierżążno, ul. Kartuska 8A)^[17].

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

Wendelstein, Niemcy^[18]
Saint-Junien, Francja^[19]
Balvi, Łotwa^[20]

Ludzie związani z Żukowem‎

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Żukowem‎‎‎.

Uwagi

↑ bajpas kartuski — kolejowa trasa objazdowa z Gdańska do Kartuz przez Gdańsk Kokoszki i Starą Piłę, w śladzie linii kolejowych nr 229 i 234. Powstała ona w związku z przygotowywaną przez PKP PLK elektryfikacją i budową drugiego toru na linii nr 201 Gdynia – Kościerzyna – Bydgoszcz. Prace przy bajpasie kartuskim trwały w latach 2022–2023 i składały się z dwóch części: modernizacji ok. 15 km istniejącej linii Gdańsk Kokoszki – Stara Piła – Żukowo – Glincz (należącej do PKP PLK i przez nią zrealizowanej) oraz odbudowy niespełna 1,5 km toru na odcinku Gdańsk Kiełpinek – Gdańsk Kokoszki (zrealizowanej przez spółkę PKM S.A. przy ścisłej współpracy z miastem Gdańsk).

Zobacz też

Borcz
Jar rzeki Raduni
Przodkowo
Lisewo
Pomorska Droga św. Jakuba - odcinek Kaszubski Drogi św. Jakuba

Przypisy

↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 17 listopada 1988 r. w sprawie utworzenia miasta Żukowo w województwie gdańskim. M.P. z 1988 r. nr 32, poz. 285
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-12-01] (pol.).
↑ Aktualności - Gmina Żukowo ma już 40 tys. Mieszkańców! - Gmina Żukowo [online], www.zukowo.pl [dostęp 2020-08-16] .
↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 92.
↑ Bajpas kartuski na ukończeniu. Kiedy zakończenie prac?. kartuzy.info. [dostęp 2023-04-13].
↑ Bajpas kartuski czynny w tym roku? Według planów nowym szlakiem pociągi mają ruszyć jesienią. radiogdansk.pl, 2023-04-23. [dostęp 2023-05-06].
↑ Bajpas Kartuski czyli kolejowa oferta dobrych podróży z Kaszub do Gdańska. plk-sa.pl. [dostęp 2023-01-20].
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507 .
↑ Pommerellisches Urkundenbuch, wyd. M. Perlbach, Danzig 1882, nr 14, s. 12 - 13
↑ RyszardR. Ciemiński RyszardR., Album Kartuski, Gdańsk: Oficyna WydawniczaGraf, 1991, s. 30, ISBN 83-85130-28-4 .
↑ Cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej w Kartuzach [online], kartuzy.info [dostęp 2022-06-30] (pol.).
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118 .
↑ Żukowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Żukowo: klasztor norbertanek [online], Dziedzictwo.ekai.pl [dostęp 2009-08-02] .
↑ Drużyny Ligi Centralnej Mężczyzn [online] [dostęp 2024-02-15] (pol.).
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-18] .
↑ Wendelstein - Gmina Żukowo [online], www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .
↑ Saint-Junien - Gmina Żukowo [online], www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .
↑ Balvi - Gmina Żukowo [online], www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona gminy
Żukowo (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 849 .

[bajpas-8] bajpas kartuski — kolejowa trasa objazdowa z Gdańska do Kartuz przez Gdańsk Kokoszki i Starą Piłę, w śladzie linii kolejowych nr 229 i 234. Powstała ona w związku z przygotowywaną przez PKP PLK elektryfikacją i budową drugiego toru na linii nr 201 Gdynia – Kościerzyna – Bydgoszcz. Prace przy bajpasie kartuskim trwały w latach 2022–2023 i składały się z dwóch części: modernizacji ok. 15 km istniejącej linii Gdańsk Kokoszki – Stara Piła – Żukowo – Glincz (należącej do PKP PLK i przez nią zrealizowanej) oraz odbudowy niespełna 1,5 km toru na odcinku Gdańsk Kiełpinek – Gdańsk Kokoszki (zrealizowanej przez spółkę PKM S.A. przy ścisłej współpracy z miastem Gdańsk).

[1] Uchwała Rady Państwa z dnia 17 listopada 1988 r. w sprawie utworzenia miasta Żukowo w województwie gdańskim. M.P. z 1988 r. nr 32, poz. 285

[gus2022-2] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[populacja2023-3] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-12-01] (pol.).

[populacja2020-4] Aktualności - Gmina Żukowo ma już 40 tys. Mieszkańców! - Gmina Żukowo [online], www.zukowo.pl [dostęp 2020-08-16] .

[5] Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 92.

[6] Bajpas kartuski na ukończeniu. Kiedy zakończenie prac?. kartuzy.info. [dostęp 2023-04-13].

[7] Bajpas kartuski czynny w tym roku? Według planów nowym szlakiem pociągi mają ruszyć jesienią. radiogdansk.pl, 2023-04-23. [dostęp 2023-05-06].

[9] Bajpas Kartuski czyli kolejowa oferta dobrych podróży z Kaszub do Gdańska. plk-sa.pl. [dostęp 2023-01-20].

[10] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507 .

[Perlbach14-11] Pommerellisches Urkundenbuch, wyd. M. Perlbach, Danzig 1882, nr 14, s. 12 - 13

[album-12] RyszardR. Ciemiński RyszardR., Album Kartuski, Gdańsk: Oficyna WydawniczaGraf, 1991, s. 30, ISBN 83-85130-28-4 .

[13] Cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej w Kartuzach [online], kartuzy.info [dostęp 2022-06-30] (pol.).

[Ludność2010-12-14] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118 .

[populacja2016-15] Żukowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[16] Żukowo: klasztor norbertanek [online], Dziedzictwo.ekai.pl [dostęp 2009-08-02] .

[17] Drużyny Ligi Centralnej Mężczyzn [online] [dostęp 2024-02-15] (pol.).

[18] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-18] .

[19] Wendelstein - Gmina Żukowo [online], www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .

[20] Saint-Junien - Gmina Żukowo [online], www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .

[21] Balvi - Gmina Żukowo [online], www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

Miasta na prawach powiatu	Gdańsk Gdynia Słupsk Sopot
Miasta powiatowe	Bytów Chojnice Człuchów Kartuzy Kościerzyna Kwidzyn Lębork Malbork Nowy Dwór Gdański Pruszcz Gdański Puck Starogard Gdański Sztum Tczew Wejherowo
Miasta gminne	Brusy Czarna Woda Czarne Czersk Debrzno Dzierzgoń Gniew Hel Jastarnia Kępice Krynica Morska Łeba Miastko Nowy Staw Pelplin Prabuty Reda Rumia Skarszewy Skórcz Władysławowo Ustka Żukowo

Miasto	Żukowo
Część miasta	Gbury
Wsie	Babi Dół Banino Barniewice Borkowo Chwaszczyno Czaple Dąbrowa Glincz Leźno Lniska Łapino Kartuskie Małkowo Miszewko Miszewo Niestępowo Nowy Tuchom Otomino Pępowo Przyjaźń Rębiechowo Rutki Skrzeszewo Sulmin Tuchom Widlino Żukowo
Części wsi	Czarne Błoto Dębniak Kowale Krowie Łąki Lisewo Lisie Błoto Lniska Mankocin Pustki Żukowskie Rewerenda Tuchomka
Osady	Borowiec Nowy Świat Stara Piła
Kolonia wsi	Piaski
Zniesiona kolonia	Elżbietowo

Miasta	Kartuzy Żukowo
Gminy miejsko-wiejskie	Kartuzy Żukowo
Gminy wiejskie	Chmielno Przodkowo Sierakowice Somonino Stężyca Sulęczyno