Cetartiodactyla

	Cetartiodactyla
	Montgelard, Catzeflis & Douzery, 1997
	; Przedstawiciel rzędu – prawaleń Pakicetus inachus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Nadrząd	Laurasiatheria
Rząd	Cetartiodactyla
Podrzędy
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies

Cetartiodactyla – rząd ssaków łożyskowych, który został utworzony w wyniku najnowszych badań genetycznych i molekularnych gromady ssaków. Grupa ta nie ma aktualnie nazwy w języku polskim.

Taksonomia

W wyniku przeprowadzonych badań okazuje się, że hipopotamowate są daleko spokrewnione ze świniowatymi i tym samym nie należą do świniokształtnych. Za najbliższych natomiast krewnych Whippomorpha uważa się przeżuwacze (np. krowy i owce), z którymi tworzą Cetruminantia. Ta zaś grupa wraz ze wspomnianymi wcześniej świniowatymi należy do Artiofabula. Tylopody (wielbłądy i ich wymarli krewni) okazały się na tyle specyficzne molekularnie, genetycznie jak i morfologicznie, iż zaliczono je bezpośrednio do Cetartiodactyla.

Boisserie i in. (2005) przebadali dla potwierdzenia powyższej tezy szczątki większości wymarłych znanych ssaków kopytnych i waleni. Wśród wymienionych tu rodzin i rzędów zauważyli 80 charakterystycznych cech, dzięki którym można wprowadzić taki podział ssaków.

Podział systematyczny

Klasyfikacja dla rodzin występujących współcześnie za Illustrated Checklist of the Mammals of the World^[1]^[2]:

podrząd: Whippomorpha Waddell, Okada & Hasegawa, 1999
- infrarząd: Cetacea Brisson, 1762 – walenie
  - parvordo: Mysticeti Flower, 1864 – fiszbinowce
    rodzina: Balaenidae J.E. Gray, 1821 – walowate
    
    rodzina: Neobalaenidae G.S. Miller, 1923 – walenikowate
    
    rodzina: Balaenopteridae G.S. Miller, 1923 – płetwalowate
  - parvordo: Odontoceti Flower, 1867 – zębowce
    - nadrodzina: Physteroidea J.E. Gray, 1821
    rodzina: Physeteridae J.E. Gray, 1821 – kaszalotowate
    
    rodzina: Kogiidae Gill, 1871 – kogiowate
    - nadrodzina: Ziphioidea J.E. Gray, 1865
    rodzina: Ziphiidae J.E. Gray, 1865 – zyfiowate
    - nadrodzina: Platanistoidea J.E. Gray, 1846
    rodzina: Platanistidae J.E. Gray, 1846 – suzowate
    - nadrodzina: Lipotoidea Zhou, Qian & Li, 1978
    rodzina: Lipotidae Zhou, Qian & Li, 1978
    - nadrodzina: Inioidea J.E. Gray, 1846
    rodzina: Iniidae J.E. Gray, 1846 – iniowate
    
    rodzina: Pontoporiidae J.E. Gray, 1870
    - nadrodzina: Delphinoidea J.E. Gray, 1821
    rodzina: Monodontidae J.E. Gray, 1821 – narwalowate
    
    rodzina: Delphinidae J.E. Gray, 1821 – delfinowate
    
    rodzina: Phocoenidae J.E. Gray, 1825 – morświnowate
- infrarząd: Ancodonta Matthew, 1929
  rodzina: Hippopotamidae J.E. Gray, 1821 – hipopotamowate
podrząd: Ruminantia Scopoli, 1777 – przeżuwacze
- infrarząd: Tragulina Flower, 1883
  rodzina: Tragulidae Milne-Edwards, 1864 – kanczylowate
- infrarząd: Pecora Flower, 1883
  rodzina: Antilocapridae J.E. Gray, 1866 – widłorogowate
  
  rodzina: Giraffidae J.E. Gray, 1821 – żyrafowate
  
  rodzina: Cervidae Goldfuss, 1820 – jeleniowate
  
  rodzina: Moschidae J.E. Gray, 1821 – piżmowcowate
  
  rodzina: Bovidae J.E. Gray, 1821 – wołowate
podrząd: Suina J.E. Gray, 1868 – świniokształtne
rodzina: Suidae J.E. Gray, 1821 – świniowate

rodzina: Tayassuidae Palmer, 1897 – pekariowate
podrząd: Tylopoda Illiger, 1811 – wielbłądokształtne
rodzina: Camelidae J.E. Gray, 1821 – wielbłądowate

Przypisy

↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280–384. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 165–191. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

Bibliografia

Boissere, J.-R., F. Lihoreau, and M. Brunet. 2005. The position of Hippopotamidae within Cetartiodactyla. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 102:1537-1541.
Gatesy, J. 1997. More support for a Cetacea / Hippopotamidae clade: The blood clotting protein gene g-fibrinogen. Molecular Biology and Evolution, 14:537-543.
Gatesy, J., C. Hayashi, M. Cronin, and P. Arctander. 1996. Evidence from milk casein genes that cetaceans are close relatives of hippopotamid artiodactyls. Molecular Biology and Evolution, 13:954-963.
Gatesy, J., C. Mathee. R. DeSalle, and C. Hayashi. 2002. Resolution of a supertree/supermatrix paradox. Systematic Biology, 51:652-664.
Gatesy, J., M. Milinkovitch, V. Waddell, and M. Stanhope. 1999. Stability of cladistic relationships between Cetacea and higher-level artiodactyl taxa. Systematic Biology, 48:6-20.
Grauer, D. and D. Higgins. 1994. Molecular evidence for the inclusion of cetaceans within the order Artiodactyla. Molecular Biology and Evolution, 11:357-364.
Milinkovitch, M. C. and J. G. M. Thewissen. 1997. Even-toed fingerprints on whale ancestry. Nature, 388:622-624.
Montgelard, C., F. Catzeflis, and E. Douzery. 1997. Phylogenetic relationships among cetartiodactyls and cetaceans as deduced from the comparison of cytochrome b and 12S RNA mitochondrial sequences. Molecular Biology and Evolution, 14:550-559.
Naylor, G. J. P. and D. C. Adams. 2001. Are the fossil data really at odds with the molecular data? Morphological evidence for Cetartiodactyla phylogeny reexamined. Systematic Biology, 50:444-453.
O'Leary, M. A. and J. H. Geisler. 1999. The position of Cetacea within Mammalia: phylogenetic analysis of morphological data from extinct and extant taxa. Systematic Biology, 48:455-490.
Nikaido M, Rooney AP, Okada N (1999) Phylogenetic relationships among cetartiodactyls based on insertions of short and long interpersed elements: Hippopotamuses are the closest extant relatives of whales. Proc Natl Acad Sci U S A 96: 10261–10266.
Shedlock, A. M., M. C. Milinkovitch, and N. Okada. 2000. SINE evolution, missing data, and the origin of whales. Systematic Biology, 49:808-816.
Shimamura, M., H. Yasue, K. Ohshima, H. Abe, H. Kato, T. Kishiro, M. Goto, I. Munechika, and N. Okada. 1997. Molecular evidence from retroposons that whales form a clade within even-toed ungulates. Nature, 388:666-670.
Thewissen, J. G., E. M. Williams, L. J. Roe, and S. T. Hussain. Skeletons of terrestrial cetaceans and the relationship of whales to artiodactyls. Nature, 413:277-281.

[Burgin&inni-1] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280–384. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Cichocki&inni-2] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 165–191. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[1]

[2]