Antoine Étienne de Tousard
| brigadier general | |
| Data i miejsce urodzenia |
9 grudnia 1752[a] |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 września 1813 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1770–1813 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
Antoine Étienne de Tousard (ur. 9 grudnia 1752[b], zm. 15 września 1813) – francuski generał i inżynier wojskowy podczas francuskich wojen rewolucyjnych i napoleońskich[3]. Był także ostatnim inżynierem wojskowym Zakonu Maltańskiego[4]. Był bratem Louisa de Tousard.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Tousard kształcił się w Królewskiej Szkole Inżynierskiej w Mézières, którą ukończył w 1770 w randze Lejtnanta[1]. W 1784 awansował na kapitana[5]. W 1792 został wysłany na Maltę, która była wówczas rządzona przez Zakonu Świętego Jana. Podczas swojego pobytu na Malcie dokonał kilku przeróbek w forcie Ricasoli, przebudował wieżę i baterię św. Luciana w forcie Rohan i zaprojektował fort Tigné. Wielki mistrz Emmanuel de Rohan-Polduc awansował Tousarda z servant-at-arms na Knight of Grace, a później na Knight of Justice[4].
Po francuskiej okupacji Malty w 1798 Tousard wyjechał z Napoleonem na kampanię egipską. Po zdobyciu Aleksandrii został mianowany zastępcą dyrektora fortyfikacji[1]. 2 sierpnia 1798 podczas bitwy nad zatoką Abukir został ranny[5].
W 1799 brał udział w wyprawie do Syrii i był odpowiedzialny za różne prace w Gazie i Arisz[1]. W dniu 5 lutego 1801 został mianowany przez generała Menou szefem brygady. Rangę tę potwierdzono we Francji 7 lutego 1802. 11 grudnia tego samego roku został dyrektorem fortyfikacji[1][5].
W 1803 wstąpił do Armée d'Angleterre podczas planowanej inwazji na Anglię. 11 grudnia 1803 został kawalerem, a 14 czerwca 1804 oficerem Legii Honorowej. W latach 1803–1805 pracował jako inżynier w Brugii, Ostendzie i Ambleteuse[1][5].
30 sierpnia 1805 Tousard został przydzielony do 3. korpusu Wielkiej Armii jako dowódca inżynierii[1], zaś 7 października 1805 został na krótko wzięty do niewoli w Neuburgu[5]. W latach 1806 i 1807 brał udział w kampaniach w Prusach i Polsce, m.in. w bitwach pod Jeną, Eylau, Heilsbergiem i Frydlandem[1][5].
Awansował do stopnia generała brygady 5 lipca 1807, w latach 1808–1809 kontynuował dowodzenie inżynierią 3 korpusu stacjonującego w Księstwie Warszawskim. 16 września 1808 został baronem Cesarstwa[1][2][5]. 3 czerwca 1809 podczas naprawy mostu w Linzu Tousard został ciężko ranny[1][5].
3 sierpnia 1810 został członkiem komisji fortyfikacji i odpowiadał za objazd inspekcyjny fortyfikacji w 32 okręgu wojskowym. W styczniu 1813 podjął podróż inspekcyjną fortyfikacji w 31 i 32 okręgu wojskowym, podczas której zawitał do Meklemburgii, Magdeburga, Erfurtu i Moguncji[5].
6 sierpnia 1813 mianowany komendantem arsenału w Hamburgu, tam też zmarł 15 września 1813[1][2][5].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l Jean Colin de Verdiere: Antoine-Etienne Tousard. geneanet.org. [dostęp 2024-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-14)]. (fr.).
- ↑ a b c d Noblesse d’Empire. wikiwix.com. [dostęp 2024-06-14]. (fr.).
- ↑ Tony Broughton: Generals Who Served in the French Army during the Period 1789 - 1814: Taponier to Turreau de Garambouville. napoleon-series.org. [dostęp 2024-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-08)]. (ang.).
- ↑ a b Stephen C. Spiteri: Fort Tigné - 1792 - Part I. MilitaryArchitecture.com, 2016-08-17. [dostęp 2024-06-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Kamp: Generałowie Armii Francuskiej 1792-1815. Napoleon.org.pl, 2015-07-06. [dostęp 2024-06-14].