Przejdź do zawartości

Andrzej Friszke

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzej Friszke
Ilustracja
Andrzej Friszke (2024)
Data i miejsce urodzenia

29 sierpnia 1956
Olsztyn

Zawód, zajęcie

historyk

Tytuł naukowy

profesor nauk humanistycznych

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Stanowisko

członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej (1999–2006), członek Rady Instytutu Pamięci Narodowej (2011–2016)

Rodzice

Edmund Friszke

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Andrzej Friszke (pierwszy z lewej) podczas konferencji „Archiwa przełomu 1989–1991” w Senacie (2011)

Andrzej Friszke (ur. 29 sierpnia 1956 w Olsztynie) – polski historyk specjalizujący się w historii najnowszej, profesor nauk humanistycznych. Członek korespondent Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, w latach 1999–2006 członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, w latach 2011–2016 członek Rady IPN.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jego ojcem był Edmund Friszke[1], ksiądz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, senior (biskup) diecezji mazurskiej.

Andrzej Friszke został absolwentem II Liceum Ogólnokształcącego im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Olsztynie. W 1979 ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1994 uzyskał stopień doktora nauk historycznych na podstawie pracy Kształtowanie się opozycji przedsolidarnościowej 1968–1980, której promotorem był Tomasz Szarota. W 2000 uzyskał habilitację na podstawie książki Życie polityczne emigracji. W 2009 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych[2]. Specjalizuje się w zakresie historii najnowszej[2].

W 1980 został członkiem warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. W 1981 został redaktorem w dziale historycznym „Tygodnika Solidarność”. Wchodził też w skład kolegium redakcyjnego pisma „Głos Wolny Wolność Ubezpieczający”. Od 1982 zajmuje stanowisko kierownika działu historycznego czasopisma „Więź”. W latach 1983–1984 przebywał w Wiedniu w ramach stypendium Fundacji im. Johanna Gottfrieda Herdera[3]. Następnie prowadził w Londynie badania nad dziejami rządu polskiego i podziemia w kraju w latach II wojny światowej. Współpracował z wydawnictwami emigracyjnymi, szczególnie z „Zeszytami Historycznymi”[3].

W 1990 zatrudniony w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Od 1998 wykładowca prowadzący zajęcia także m.in. w Collegium Civitas. W 2013 został wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk[4], w 2020 został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności[5]. W 2000 został przewodniczącym zarządu Stowarzyszenia Archiwum Solidarności. Powoływany również w skład kolegium Europejskiego Centrum Solidarności oraz rady Muzeum Historii Polski w Warszawie. Członek Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie[6].

W 1999 z rekomendacji Unii Wolności został powołany w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. W 2007 z ramienia Platformy Obywatelskiej ponownie był kandydatem na to stanowisko, jednak nie został wybrany. W 2011 wszedł w skład nowo powołanej Rady IPN[7]. Organ ten został zniesiony nowelizacją ustawy o IPN w 2016.

W latach 2007–2020 był konsultantem Komisji Historycznej zajmującej się lustracją duchownych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP[8].

W 2017 został członkiem jury Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego[9]. Jest członkiem Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie[10].

Odznaczenia i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

W 2005 otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[11]. W 2006 Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[12], a w 2011 Bronisław Komorowski Krzyżem Oficerskim tego orderu[13].

Otrzymał nagrody Polcul Foundation (1990), „Odry” (1994), Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie (1995), „Za osiągnięcia w badaniach polonijnych” (2000), Nagrodę im. Jerzego Giedroycia (2001) – za książkę Życie polityczne Emigracji, Nagrodę im. ks. dra Leopolda Otto (2005) przyznawaną przez „Zwiastun Ewangelicki”, nagrodę „Polityki” (2011) oraz Nagrodę im. Kazimierza Moczarskiego (2011) za książkę Anatomia buntu. W 2018 wyróżniony Nagrodą im. Tadeusza Kotarbińskiego[14]. W 2010 wyróżniony Medalem „10 lat Instytutu Pamięci Narodowej”[15].

W 2015 jego książka pt. Rewolucja Solidarności 1980–1981 została nominowana do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego[16].

Wybrane publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • KOR. Ludzie-działania-idee (wydana pod pseudonimem Witold Wolski), 1983
  • O kształt Niepodległej, 1989
  • Polska Podziemna 1939–1945 (współautor), 1991
  • Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, 1994
  • Polska Gierka, 1995
  • Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956–1989, 1997
  • Życie polityczne Emigracji, 1999
  • Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989, 2003
  • Solidarność podziemna 1981–1989 (red.), 2006
  • Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, 2007
  • Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi, 2010
  • PRL wobec Kościoła. Akta 1970–1978, 2010
  • Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty, 2011
  • Czas KOR-u. Jacek Kuroń a geneza Solidarności, 2011
  • Rewolucja Solidarności 1980–1981, 2014
  • Między wojną a więzieniem 1945–1953. Młoda inteligencja katolicka, 2015
  • Związek Harcerstwa Polskiego 1956–1963. Społeczna organizacja wychowawcza w systemie politycznym PRL, 2016
  • Sprawa jedenastu. Uwięzienie przywódców NSZZ „Solidarność” i KSS „KOR” 1981–1984, 2018
  • Państwo czy rewolucja. Polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892–1920, 2020
  • Czekanie na rewolucję. Komuniści w II Rzeczypospolitej 1921–1926, 2023

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Kim był ksiądz Edmund Friszke?. polskieradio24.pl, 5 stycznia 2018. [dostęp 2020-07-11].
  2. ↑ a b Prof. dr hab. czł. koresp. PAN Andrzej Friszke, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-10-26].
  3. ↑ a b Prof. Andrzej Friszke. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2019-11-08].
  4. ↑ Członkowie korespondenci. pan.pl. [dostęp 2015-11-03].
  5. ↑ Członkowie. „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności”. Rok 2020, s. 17, 2021. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. [dostęp 2021-09-11]. 
  6. ↑ Stowarzyszenie Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego – O Stowarzyszeniu. wolnaeuropa.pl. [dostęp 2023-12-15].
  7. ↑ Sejm wybrał pięciu członków Rady IPN. rmf24.pl, 18 marca 2011. [dostęp 2011-09-26].
  8. ↑ Zakończono lustrację w Kościele. luteranie.pl, 10 lutego 2020. [dostęp 2021-04-15].
  9. ↑ Nagroda Historyczna Moczarskiego 2017. Dziesięć nominowanych książek. wyborcza.pl, 13 października 2017. [dostęp 2017-10-15].
  10. ↑ Nagrody dla warszawskich parafian. „Zwiastun Ewangelicki”. Nr 23, s. 22, 2011. 
  11. ↑ Historycy odznaczeni medalami „Gloria Artis”. naukawpolsce.pap.pl, 14 grudnia 2005. [dostęp 2013-02-12].
  12. ↑ M.P. z 2006 r. nr 62, poz. 647
  13. ↑ M.P. z 2011 r. nr 109, poz. 1103
  14. ↑ Prof. Andrzej Friszke laureatem Nagrody im. Tadeusza Kotarbińskiego. pap.pl, 26 listopada 2018. [dostęp 2019-11-17].
  15. ↑ Biuro Edukacji Publicznej IPN przyznało medale. onet.pl, 20 grudnia 2010. [dostęp 2010-12-20].
  16. ↑ Nagroda Moczarskiego 2015: oto nominowani i jurorzy. wyborcza.pl, 10 listopada 2015. [dostęp 2015-11-16].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrzej_Friszke&oldid=74752036”