Albert I Koburg

Albert I
	Król Belgów
Okres	od 17 grudnia 1909; do 17 lutego 1934
Poprzednik	Leopold II Koburg
Następca	Leopold III Koburg
	Dane biograficzne
Dynastia	Koburgowie
Data i miejsce urodzenia	8 kwietnia 1875 ; Bruksela
Data i miejsce śmierci	17 lutego 1934 ; Marches-les-Dames
Ojciec	Filip Koburg, hrabia Flandrii
Matka	Maria Luiza Hohenzollern-Sigmaringen
Żona	Elżbieta Gabriela Bawarska
Dzieci	Leopold; Karol; Maria
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Albert I i Elżbieta Gabriela Wittelsbach

Mundur króla Alberta I z Wielką Wstęgą Orderu Leopolda, Krzyżem Wojennym 1914–1918, Medalem Yzeru i Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1914–1918

Albert I, właśc. Albert Leopold Klemens Maria Meinrad, fr. Albert Léopold Clément Marie Meinrad (ur. 8 kwietnia 1875 w Brukseli, zm. 17 lutego 1934 w Marches-les-Dames) – król Belgów od 1909.

Był młodszym synem Filipa Koburga, hrabiego Flandrii (młodszego brata króla Leopolda II) i Marii Luizy Hohenzollern-Sigmaringen (córki Karola Antoniego, księcia Hohenzollern-Sigmaringen i premiera Prus).

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się w brukselskim Pałacu Regencji. Był bratankiem panującego króla Leopolda II. Leopold nie miał synów (jego jedyny syn, również Leopold, zmarł w 1869), więc następcą króla był ojciec Alberta, Filip, hrabia Flandrii. Filip był jednak głuchy, więc zrezygnował z praw do tronu na rzecz swojego najstarszego syna, Baldwina. Młody książę zmarł jednak po krótkiej chorobie w 1891. Następcą belgijskiego tronu został wówczas Albert. Po śmierci ojca w 1905 został hrabią Flandrii. W latach 1893–1909 zasiadał w belgijskim senacie.

Jako nieprzeznaczony do panowania Albert był wychowywany w sposób liberalny i otwarty. Jego nauczycielem był Emile Sigogne, który zadedykował królowi później książkę Socjalizm i monarchia. Albert był zwolennikiem idei liberalnych. Odbył służbę wojskową i dużo podróżował po europejskich dworach. Odwiedził nawet Kongo Belgijskie i Stany Zjednoczone. Był przerażony perspektywą wstąpienia na tron. Napisał: „Od pewnego czasu jestem naprawdę przytłoczony wyjątkowo trudną przyszłością, która jawi się przede mną jako trudna sama w sobie z powodu złożoności położenia podzielonego kraju, trudna w szczególności z racji mojego braku przygotowania (...). Nadszedł czas pracy, aby zdobyć nie tyle umiejętności, co jest niemożliwe, ile wiedzę wystarczającą do tego, by w każdym razie nie narażać na śmieszność funkcji, którą los ma mi kiedyś narzucić.”

Małżeństwo

2 października 1900 w Monachium poślubił Elżbietę Gabriellę Wittelsbach (ur. 25 czerwca 1876, zm. 23 listopada 1965), córkę księcia bawarskiego Karola Teodora i Marii Józefy (córki króla Portugalii Michała I). Albert oświadczył się Elżbiecie po 3 latach znajomości podczas spaceru w lesie Fontainebleau słowami: „Czy sądzi pani, że mogłaby znieść klimat Belgii?”. Albert i Elżbieta mieli razem dwóch synów i córkę:

Leopold III (ur. 3 listopada 1901, zm. 25 września 1983), król Belgów,
Karol Teodor Henryk (ur. 10 października 1903, zm. 1 czerwca 1983), hrabia Flandrii, regent Belgii,
Maria Józefa Charlotta (ur. 4 sierpnia 1906, zm. 27 stycznia 2001), żona króla Włoch Humberta II.

Poważny, staranny, pesymistyczny, zamknięty w sobie (Leopold II nazywał go „zamkniętą kopertą”), skromny, nieśmiały i wstydzący się swojej wady wymowy Albert obejmuje tron Belgii po śmierci stryja w 1909. Swoją przysięgę konstytucyjną złożył nie tylko po francusku, ale także po flamandzku. Razem z żoną zamieszkał w pałacu Assche przy ulicy de la Science w Brukseli.

Panowanie

Albert stał się bohaterem Belgii dzięki swojej postawie podczas I wojny światowej. Dążył on do zapewnienia Belgii neutralności. W 1913 podróżował do Francji i Niemiec dla potwierdzenia tej neutralności. 2 sierpnia 1914 otrzymał jednak od cesarza Wilhelma II ultimatum, w którym Kaiser domagał się zgody na przemarsz niemieckich wojsk przez terytorium Belgii. Niemiecki władca przypomniał królowi Belgów, że jest przecież Koburgiem, a więc przedstawicielem niemieckiej dynastii^[1]. Albert odpowiedział na to: „Koburg – tak, ale również Orleański^[2], a nade wszystko Belgijski”. Ostateczna odpowiedź brzmiała: „Rządzę narodem, nie drogą!”. Odrzucenie przez króla i rząd niemieckiego ultimatum pociągnęło za sobą inwazję wojsk niemieckich na Belgię 4 sierpnia pomimo jej neutralności, którą kanclerz Theobald von Bethmann Hollweg nazwał „świstkiem papieru”^[3].

Podczas wojny król osobiście dowodził belgijską armią. Dowodził w kilku potyczkach, które opóźniły niemiecką ofensywę. Niemcy zajęli jednak prawie całą Belgię, oprócz niewielkiego „skrawka ojczyzny” u ujścia rzeki IJzer. Nad IJzer stoczono w dniach 16 – 31 października 1914 bitwę, która sprawiła, że Niemcy nie zdołali opanować ujścia rzeki do Morza Północnego. Przez kolejne 4 lata wojska belgijskie stanowiły lewe skrzydło wojsk sprzymierzonych, ale pozostawały pod wyłącznym dowództwem króla, który nie wyraził zgody na ich użycie w wielkich ofensywach pod Verdun i nad Sommą w 1916 r., uznając je za „niepotrzebne rzezie”. Podczas gdy rząd przeniósł się do Hawru, król i królowa pozostali w Belgii, w De Panne, niedaleko linii frontu. Król nie wahał się narażać życia w okopach czy też latać samolotem nad liniami wroga.

Wojska belgijskie wzięły udział w ostatniej ofensywie w 1918 r. 22 listopada para królewska tryumfalnie wróciła do Brukseli. W wygłoszonej tego dnia mowie tronowej Albert zapowiedział wprowadzenie wyborów powszechnych, rzeczywistą równość obu języków narodowych, uznanie swobód związków zawodowych i rozszerzenie ustawodawstwa społecznego. Kraj był zniszczony działaniami wojennymi, które były widoczne zwłaszcza we Flandrii. Traktat wersalski z 1919 oddał Belgii przygraniczne okręgi Eupen i Malmedy.

W 1920 król otworzył Letnie Igrzyska Olimpijskie w Antwerpii. W latach 1930–1939 w Belgii został zbudowany kanał, który został nazwany imieniem Alberta. Albert był też aktywny na arenie międzynarodowej, choć nie lubił komplementów dotyczących swojej postawy w czasie wojny. Jak sam mówił, był tylko osobą „zmuszoną do heroizmu”. Jedyną pochwałą, którą akceptował brzmiała: „Oszczędza żołnierską krew”.

Zginął podczas wspinaczki skalnej (alpinizm był jego znanym hobby), w belgijskiej części Ardenów, na skale Grand Bon Dieu niedaleko Marches-les-Dames nad Mozą. Oficjalna wersja (kwestionowana przez niektórych historyków) głosi, że król dotarł do szczytu 32-metrowej skały, gdy oderwał się od niej blok i spadając, pociągnął za sobą króla, który uderzył głową o ścianę. Była to śmierć zgodna z życzeniem Alberta, który nie uważał, że „byłoby pięknie umrzeć w swoim łóżku”.

Podobnie jak inni belgijscy królowie został pochowany w krypcie kościoła Notre-Dame pałacu Laeken w Brukseli.

Odznaczenia

Wielki Mistrz Orderu Leopolda (Belgia)^[4]
Wielki Mistrz Orderu Gwiazdy Afryki (Belgia)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Lwa (Belgia)
Krzyż Wielki Orderu Korony (Belgia)
Krzyż Wielki Orderu Leopolda II (Belgia)
Krzyż Wojenny 1914–1918 (Belgia)
Medal Izery (Belgia)
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1914–1918 (Belgia)
Order Złotego Runa (Austria)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Kondora Andów (Boliwia)
Order Świętych Cyryla i Metodego (Bułgaria)
Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Chile)
Krzyż Wielki Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)
Krzyż Wojenny (Czechosłowacja)
Order Słonia (Dania)^[4]
Order Muhammada Alego (Egipt)
Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Ekwador)
Order Krzyża Wolności (Estonia)
Krzyż Wielki Orderu Pieczęci Salomona (Etiopia)
Krzyż Wielki Orderu Białej Róży (Finlandia)
Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (Francja)^[4]
Medal Wojskowy (Francja)
Krzyż Wojenny 1914−1918 z palmą (Francja)
Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Korony Persji (Iran)
Order Chryzantemy (Japonia)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Boyacá (Kolumbia)
Krzyż Wielki Orderu Carlosa Manuela de Céspedes (Kuba)
Wielki Komandor Orderu Oswobodzenia Afryki (Liberia)
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Pogoni (Litwa)^[5]
Order Domowy Nassauski Lwa Złotego (Luksemburg)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa)
Order Pogromcy Niedźwiedzia (Łotwa)
Wielka Wstęga Orderu Alawitów (Maroko)
Krzyż Wielki Orderu św. Karola (Monako)^[4]
Łańcuch Orderu Świętego Olafa (Norwegia)^[4]
Wielka Wstęga Orderu Korony (Persja)
Krzyż Wielki Orderu Słońca (Peru)
Order Orła Białego (Polska)
Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari (Polska)
Wstęga Trzech Orderów (Portugalia)
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Chrystusa (Portugalia)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Avis (Portugalia)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego św. Jakuba od Miecza (Portugalia)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Wieży i Miecza (Portugalia)
Order Orła Czarnego (Prusy)^[4]
Order św. Andrzeja (Rosja)^[4]
Order Świętego Aleksandra Newskiego (Rosja)^[4]
Order Świętego Jerzego III klasy (Imperium Rosyjskie)
Order Świętej Anny I klasy (Rosja)^[4]
Order św. Stanisława I klasy (Rosja)^[4]
Łańcuch Orderu Karola I (Rumunia)^[4]
Order Michała Walecznego I klasy (Rumunia)
Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy (Rumunia)^[4]
Order Cnoty Lotniczej (Rumunia)
Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego (wojskowego) (Królestwo Serbii)
Order Królewski Serafinów (Szwecja)^[4]
Medal Sił Lądowych za Wybitną Służbę (USA)
Wielki Łańcuch Orderu Oswobodziciela (Wenezuela)
Order Podwiązki (Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu Łaźni (Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu św. Michała i św. Jerzego (Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu Wiktoriańskiego (Wielka Brytania)
Krzyż Wojskowy (Wielka Brytania)
Zaszczytny Krzyż Lotniczy (Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu św. Jana Jerozolimskiego (Wielka Brytania)
Medal Koronacyjny Króla Edwarda VII (Wielka Brytania)
Order Annuncjaty (Włochy)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Korony (Włochy)
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego (Włochy)
Krzyż Wielki Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Włochy)
Krzyż Zasługi Wojennej (Włochy)
Krzyż Wielki Honoru i Dewocji Zakonu Kawalerów Maltańskich
Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego (Prusy)^[4]
Krzyż Wielki Orderu św. Stefana (Węgry)^[4]
Order Orła Białego (Imperium Rosyjskie)^[4]
Krzyż Wielki Orderu Grobu Świętego (Watykan)^[4]
Łańcuch Orderu Zasługi (Oldenburg)^[4]
Order Alberta Niedźwiedzia (Anhalt)^[4]
Order Korony Rucianej (Saksonia)^[4]
Order Wierności (Badenia)^[4]
Order Świętego Huberta (Bawaria)^[4]
Order Ernestyński (Saksonia)^[4]
Order Hohenzollernów II klasy (Prusy)^[4]
Order Osmana I kl. (Turcja)^[4]
Order Smoka Podwójnego (Chiny)^[4]
Order Najwyższy Chrystusa (1934, Watykan)^[6]
Krzyż Wielki Orderu Kamehamehy I (1881, Hawaje)^[7]

Genealogia


Prapradziadkowie	Ernest Fryderyk (1724–1800) ∞ Zofia Brunswick-Wolfenbüttel (1724–1802)	Henryk XXIV Reuss-Ebersdorf (1724–1779) ∞1754 Karolina Erbach-Schönberg (1727–1796)	Ludwik Filip Józef Burbon-Orleański (1747–1793) ∞1769 Ludwika Maria de Penthièvre (1753–1821)	Król Obojga Sycylii Ferdynand I Burbon (1751–1825) ∞1768 Maria Karolina Habsburg (1752–1814)	Anton Hohenzollern-Sigmaringen (1762–1831) ∞1782 Amalia Salm-Kyrburg (1760–1841)	Pierre Murat (1748–1792) ∞ Louise Dastrog (1762–1832)	Karol Ludwik Badeński (1755–1801) (1755–1801) ∞1774 Amalia Fryderyka Hessen-Darmstadt (1754–1832)	Klaudiusz de Beauharnais (1756–1819) ∞ Klaudia Franciszka de Lezay-Marnésia (1767–1791)
Pradziadkowie	Franciszek Sachsen-Coburg-Saalfeld (1750–1806) ∞1777 Augusta Reuss-Ebersdorf (1757–1831)		Król Francuzów Ludwik Filip Burbon (1773–1850) ∞1809 Maria Amelia Burbon-Sycylijska (1782–1866)		Karl Hohenzollern-Sigmaringen (1785–1853) ∞1802 Antonina Murat (1799–1847)		Wielki Książę Badenii Karol Ludwik Badeński (1786–1818) ∞1806 Stefania de Beauharnais (1789–1860)
Dziadkowie	Król Belgów Leopold I Koburg (1790–1865) ∞1832 Ludwika Maria Orleańska (1812–1850)				Karl Anton von Hohenzollern-Sigmaringen (1811–1885) ∞1834 Józefina Badeńska (1813–1900)
Rodzice	Filip Koburg (1837–1905) ∞1867 Maria Luiza Hohenzollern-Sigmaringen (1845–1912)
Albert I Koburg (1875–1934), król Belgów

Przypisy

↑ Koburgowie są boczną linią dynastii Wettynów, panującej w Saksonii
↑ Albert był wnukiem Ludwiki Marii Orleańskiej, córki króla Francuzów Ludwika Filipa I, która była żoną Leopolda I i matką hrabiego Filipa
↑ inaczej tę neutralność traktowano w Londynie, gdyż niemiecka inwazja na Belgię przesądziła o przystąpieniu Wielkiej Brytanii do wojny
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj The titled nobility of Europe. Londyn: Harrison & Sons, 1914, s. 30-33.
↑ president.lt. [dostęp 2009-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-13)].
↑ Hyginus Eugene Cardinale: Orders of Knighthood Awards and The Holy See – A historical, juridical and practical Compendium. Londyn: Van Duren, 1983, s. 33.
↑ The Most Noble Order of Kamehameham I. keouanui.org. [dostęp 2017-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)]. (ang.).

Bibliografia

IsabelleI. Bricard IsabelleI., Dynastie panujące Europy, GrażynaG. Schirmer (tłum.), JacekJ. Schirmer (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2007, ISBN 978-83-7391-767-5, OCLC 169895614 .
Albert I. klm-mra.be. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]., Musée Royal de l’Armée et d’Histoire Militaire, Bruxelles – Belgique (ang. • fr. • niderl.) [dostęp 13 sierpnia 2011]

[Koburgowie_są_boczną_linią-1] Koburgowie są boczną linią dynastii Wettynów, panującej w Saksonii

[Albert_był_wnukiem_Ludwiki-2] Albert był wnukiem Ludwiki Marii Orleańskiej, córki króla Francuzów Ludwika Filipa I, która była żoną Leopolda I i matką hrabiego Filipa

[inaczej_tę_neutralność_traktowano-3] zej tę neutralność traktowano w Londynie, gdyż niemiecka inwazja na Belgię przesądziła o przystąpieniu Wielkiej Brytanii do wojny

[tn-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj The titled nobility of Europe. Londyn: Harrison & Sons, 1914, s. 30-33.

[5] resident.lt. [dostęp 2009-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-13)].

[hec-6] Hyginus Eugene Cardinale: Orders of Knighthood Awards and The Holy See – A historical, juridical and practical Compendium. Londyn: Van Duren, 1983, s. 33.

[oki-7] The Most Noble Order of Kamehameham I. keouanui.org. [dostęp 2017-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Dynastia flandryjska	Baldwin I Żelazne Ramię (864–879) Baldwin II Łysy (879–918) Arnulf I Wielki (918–964) Baldwin III, koregent (958–962) Arnulf II Młodszy (964–988) Baldwin IV Brodaty (988–1037) Baldwin V (1037–1067) Baldwin VI (1067–1070) Arnulf III Nieszczęśliwy (1070–1071) Robert I Fryzyjski (1071–1093) Robert II Jerozolimski (1093–1111) Baldwin VII Hapkin (1111–1119)
Dynastia Estridsenów	Karol I Dobry (1119–1127)
Dynastia normandzka	Wilhelm Clito (1127–1128)
Dynastia Adalbertów	Thierry Alzacki (1128–1168) Filip Alzacki (1168–1191) Małgorzata I Alzacka (1191–1194)
Dynastia flandryjska	Baldwin VIII (1191–1194) Baldwin IX (1194–1205) Joanna Flandryjska (1205–1244) Ferdynand Portugalski (1212–1233) Tomasz II z Piemontu (1237–1244) Małgorzata II Flandryjska (1244–1278) Wilhelm III de Dampierre, koregent (1247–1251)
Dynastia z Dampierre	Gwidon de Dampierre (1278–1304) Robert III Flandryjski (1304–1322) Ludwik I de Nevers (1322–1346) Ludwik II de Male (1346–1384) Małgorzata III Flandryjska (1384–1405) Filip II Śmiały (1384–1404)
Dynastia burgundzka	Jan bez Trwogi (1405–1419) Filip III Dobry (1419–1467) Karol II Śmiały (1467–1477) Maria I (1477–1482)
Habsburgowie	Filip IV Piękny (1482–1506) Karol III (1506–1556) Filip V (1556–1598) Izabela Klara Eugenia Habsburg i Albrecht VII Habsburg (1598–1621) Filip VI (1621–1665) Karol IV (1665–1700)
Burbonowie	Filip VII (1700–1713)
Habsburgowie	Karol V (1713–1740)
Dynastia habsbursko-lotaryńska	Maria II (1740–1780) Józef I (1780–1790) Leopold I (1790–1792) Franciszek I (1792–1795)