Bokeh

Obwarzanki z obiektywu lustrzanego

Rozmycia przed i za płaszczyzną ostrości, obiektyw lustrzany

Tarczki z obiektywu standardowego

Bokeh (czyt. boʊkɛ, ˈboʊkeɪ, ˈboʊkə; od jap. ボケ boke – rozmycie) – w fotografii sposób oddawania nieostrości obiektów znajdujących się poza głębią ostrości.

Miękkie rozmycie wyodrębnia z tła główny motyw fotografii, nie odwracając od niego uwagi niepotrzebnymi szczegółami. Wykorzystywane jest to często w portretach. Polega ono na tym, że motyw zdjęcia znajduje się w strefie głębi ostrości i zostaje odwzorowany ostro, zaś oddalone tło obrazu pozostaje poza strefą głębi ostrości i następuje jego rozmycie.

Estetyka

Piękne bokeh jest pojęciem subiektywnym. Przejścia rozdzielające płaszczyzny znajdujące się poza obszarem ostrości powinny być płynne, a plamki przedstawiające punkty mają być jaśniejsze w środku i ciemnieć ku brzegom. Przeciwnie, brzydkie bokeh występuje, gdy linie w nieostrości się rozdwajają, a plamki przyjmują postać obwarzanków – tarczek z jaśniejszymi brzegami.

Dobrym przykładem wpływu korekcji aberracji sferycznej na rozmycie są obiektywy Nikkor z serii DC (ang. defocus control). Oprócz pierścienia przysłony, mają one też drugi, poruszający sekcją soczewek korygujących. Można w ten sposób uzyskać bokeh od obwarzanka, przez neutralny, aż do tarczek, jak z prostych obiektywów symetrycznych. Innym sposobem na uzyskanie dobrze wyglądającego rozmycia jest zastosowanie w torze optycznym filtra apodyzacyjnego i dwóch przysłon – głównej (roboczej) oraz pomocniczej, sterującej charakterem rozmycia. Filtr apodyzacyjny to filtr szary o gradacyjnym stopniu pochłaniania i jest odpowiedzialny za bardzo miękkie oddawanie nieostrych partii obrazu, zabierając jednocześnie pewną ilość światła. Realna transmisja takiego obiektywu (tzw. T-number) jest mniejsza niż wynikałoby to ze średnicy źrenicy wejściowej. Przykładem takiego podejścia do kontroli nad bokeh jest obiektyw Minolta AF 135/2.8 [T4.5] STF.

W odniesieniu do konstrukcji przysłony panuje zasada, że im więcej listków przysłony, tym bardziej kształt otworu jest zbliżony do okręgu, a co za tym idzie – bokeh ładniejsze. Widać to na przykładzie obiektywów Canon 50/1,4 (8 listków) i 50/1,8 (5 listków): uważa się, że bokeh tego pierwszego jest znacznie lepsze.

Obiektywy lustrzane mogą generować relatywnie nieprzyjemne bokeh, przedstawiając punkty poza płaszczyzną ostrości jako jasne krążki ze znacznie ciemniejszym wnętrzem.

Obiektywy miękkorysujące

Fotografii bokeh nie należy mylić z fotografią przy użyciu obiektywów miękkorysujących w rodzaju Imagona lub nasadek zmiękczających w rodzaju Duto. Obiektywy miękkorysujące tworzą świetliste otoczki wokół najjaśniejszych punktów obrazu, także tych znajdujących się w strefie ostrości; służą do podkreślania gry świateł, a nie wyodrębniania motywu z tła.

Zobacz też

• krążek rozmycia
• obiektyw fotograficzny

Linki zewnętrzne

• Harold M. MerklingerReichmann: A Technical View of Boke. luminous-landscape.com, 2009-01-13. [dostęp 2020-10-15]. (ang.).
• Rick W. Denney, Jr.: What the Heck is Bokeh?. rickdenney.com, 2012-12-10. [dostęp 2020-10-15]. (ang.).