Bombajka
| Harpadon nehereus[1] | |||
| (Hamilton, 1822) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Harpadontinae | ||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Bombajka | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
Bombajka[3], harpadon bombil[4] (Harpadon nehereus), znana też pod nazwami harpodon i „bombajska kaczka” – gatunek morskiej i słonawowodnej ryby skrzelokształtnej z rodziny jaszczurnikowatych (Synodontidae), typ nomenklatoryczny rodzaju Harpadon. Poławiana gospodarczo, głównie w Indiach, jako ryba konsumpcyjna.
Taksonomia i nazewnictwo zwyczajowe
[edytuj | edytuj kod]Bombajka została opisana naukowo w 1822 roku przez Francisa Buchanan-Hamiltona pod nazwą Osmerus nehereus. Później zaliczono ją do rodzaju Harpodon, stąd spotykana w polskiej literaturze nazwa harpodon[3]. Nazwa rodzajowa Harpodon Cuvier, 1829, zgodnie z zasadą pierwszeństwa nazwy taksonu, została uznana za synonim rodzaju Harpadon Lesueur, 1825, a tym samym polska nazwa zwyczajowa „harpodon” stała się nieścisła. Nazwa „bombajska kaczka”[5] pochodzi z tłumaczenia angielskiej nazwy Bombay duck.
Występowanie i biotop
[edytuj | edytuj kod]Ocean Indyjski i zachodnia część Oceanu Spokojnego[6] – przybrzeżne wody Indii, Cejlonu, Zatoki Bengalskiej, Malezji, Indonezji i południowo-zachodniej Australii[3]. Przez znaczną część roku bombajki zasiedlają piaszczysto-błotniste dno w głębokich wodach oceanu. W czasie monsunu wpływają ławicami do delt rzecznych na żer[7]. Przy dnie błotnistych zatok, lagun i zalewów tworzą duże skupienia[3]. Szczególnie licznie występują w delcie Gangesu i ujściach innych rzek Półwyspu Indyjskiego[5].
Cechy morfologiczne
[edytuj | edytuj kod]Ciało wydłużone i bocznie spłaszczone. Oczy małe, położone z przodu głowy. Głowa zaokrąglona, lekko spłaszczona, z dużym, krótkim i głębokim pyskiem, uzbrojonym w smukłe, zakrzywione zęby nierównej wielkości. Żuchwa jest dłuższa od szczęki. Płetwa grzbietowa duża i wysoka. Płetwa tłuszczowa położona jest nad końcem nasady płetwy odbytowej. Płetwy piersiowe i brzuszne mają owalny kształt i są wyjątkowo długie[3]. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest ostre zakończenie tułowia, wchodzące pomiędzy płaty płetwy ogonowej, co czyni ją trójdzielną[5]. Ciało bombajki jest jasnoszare i osiąga przeciętnie 25 cm, maksymalnie 40 cm długości całkowitej[7].
Opis płetw: D 12–14, A 15–16, P 11–12, V 9–10[3].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Ryba bardzo płodna, wydaje do 6 lęgów rocznie. Jest agresywnym drapieżnikiem[7], żywiącym się małymi rybami oraz bezkręgowcami występującymi przy dnie[3].
Znaczenie gospodarcze
[edytuj | edytuj kod]Jest ważnym obiektem połowów, głównie w rybołówstwie Indii. Poławiana różnymi metodami (sieci denne, niewody, pułapki sieciowe, włoki i haczyki). W 1999 roku w Indiach odłowiono ponad 205 tysięcy ton, a w Indonezji około 15 tysięcy ton tej ryby. Mięso bombajki jest uznawane za smaczne i jest wszechstronnie użytkowane[3][7]. Jednym z popularniejszych sposobów przyrządzania jest suszenie świeżej ryby na słońcu, a następnie podanie jej z ryżem polanym sosem curry[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Harpadon nehereus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Harpadon nehereus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 218–219. ISBN 83-215-2103-7.
- ↑ Rozporządzenie Rady (WE) nr 2597/95 z dnia 23 października 1995 r. w sprawie przekazywania przez Państwa Członkowskie prowadzące połowy na niektórych obszarach, innych niż północny Atlantyk, danych statystycznych dotyczących połowów nominalnych. Rada Europejska, 23 października 1995.
- ↑ a b c d Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 342. ISBN 83-01-12286-2.
- ↑ W. N. Eschmeyer: Catalog of Fishes electronic version (5 Feb 2014). California Academy of Sciences. [dostęp 2014-02-11]. (ang.).
- ↑ a b c d Harpadon nehereus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 11 lutego 2014]