Bernardyn (rasa psa)
| Inne nazwy |
niem. St. Bernhardshund, Bernhardiner, |
|---|---|
| Kraj pochodzenia | |
| Wymiary | |
| Wysokość | |
| Masa |
od 55 do ponad 100 kg |
| Klasyfikacja | |
| FCI |
Grupa II, sekcja 2.2, |
| AKC |
Working |
| ANKC |
Grupa 6 (Utility) |
| CKC |
Grupa 3 – Working Dogs |
| KC(UK) |
Working |
| NZKC |
Utility |
| UKC |
Grupa 1 – Guardian Dog |
| Wzorce rasy | |
Bernardyn – rasa psa zaliczana do grupy molosów w typie górskim, znana co najmniej od XVII wieku, wyhodowana przez szwajcarskich mnichów do pełnienia funkcji psa pociągowego i psa-towarzysza. Jest narodową rasą Szwajcarii. Obecnie bernardyny są nieczęsto spotykanymi, ale dobrze znanymi psami do towarzystwa, stróżującymi i gospodarskimi. Przedstawiciele tej rasy należą do największych i najcięższych psów. Typ dogowaty[2]. Nie podlega próbom pracy[3]. Oczekiwana długość życia bernardynów wynosi 11 lat[4].
Rys historyczny
[edytuj | edytuj kod]Pochodzenie bernardynów nie jest dokładnie znane. Najbardziej prawdopodobną wydaje się hipoteza, iż Rzymianie przyprowadzili ze sobą w Alpy krótkowłose i agresywne mastify[4], które w odmiennych warunkach klimatycznych i na skutek krzyżowania z rodzimymi rasami wytworzyły dwa typy psów: lżejszy, od którego pochodzą wszystkie szwajcarskie psy pasterskie, i cięższy, od którego wywodzi się m.in. bernardyn.
Rasa wzięła nazwę od klasztoru kanoników regularnych na Wielkiej Przełęczy św. Bernarda. Został on założony około 1050 r. przez św. Bernarda z Menthon. Dawne kroniki zaginęły lecz wiadomo, że mnisi wyhodowali w XVII wieku[5] (w 1660 roku[4]) bernardyny pełniące rolę psów stróżujących i pociągowych. Z czasem przejęły funkcję górskich przewodników wyszukujących i ratujących pielgrzymów zaginionych w górach, we mgle lub śnieżycy[5].
Sylwetki bernardynów przedstawiano na obrazach począwszy od roku 1695, a z roku 1707 pochodzą zapiski klasztorne na ich temat[1]. Legendy głoszą, że bernardyny ratowały zasypanych lawiną turystów, ale nie zostało to potwierdzone[4]. W późniejszym okresie bernardynom groziło wyginięcie. Dopiero po 1865 roku rozpoczęła się hodowla zmierzająca do zachowania rasy[4]. W 1867 prowadzenie dokumentacji hodowlanej rozpoczął Heinrich Schumacher z Hollingen w pobliżu Berna[1]. Wojny XX wieku znacznie przetrzebiły populację tej rasy.
Pierwotnie bernardyn miał krótką sierść, jednak około 1830 roku dzięki krzyżowaniu z nowofundlandem powstała odmiana długowłosa, która rozpowszechniła się po całym świecie[5][6]. Bernardyny wykorzystano jako rasę wyjściową w tworzeniu innych ras, m.in. moskiewski stróżujący.
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy wzorzec rasy przyjęto 2 czerwca 1887 roku[1].
W klasyfikacji FCI bernardyn został zaliczony do grupy II – Pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła, sekcja 2.2 – Molosy typu górskiego[7]. Psy tej rasy nie podlegają próbom pracy[1].
Wygląd
[edytuj | edytuj kod]Budowa
[edytuj | edytuj kod]Są to psy bardzo wysokie, muskularne, o potężnym kośćcu, zwartej budowie i dużej masie. Pierwotne psy były nieco mniejsze, gdyż osiągały do 50 kg. Zdarzają się przypadki bernardynów o masie ciała przekraczającej 100 kilogramów. Głowa jest duża i bardzo silna. Uszy w kształcie trójkąta, miękkie, zwisające. Oczy ciemnobrązowe. Z boku pyska widoczny jest luźno zwisający kącik dolnej wargi. Ogon bernardyna jest mocny, szeroki, lekko zwinięty ku górze[potrzebny przypis].
Szata i umaszczenie
[edytuj | edytuj kod]Sierść gęsta, zarówno włos okrywowy, jak i podszerstek. W obrębie rasy wyróżniane są dwie odmiany: krótkowłosa i długowłosa.
Umaszczenie: Kolor podstawowy to biel z mniejszymi i większymi czerwono rudymi łatami (psy o umaszczeniu łaciatym) aż do czerwono rudego płaszcza na grzbiecie i słabiznach (psy o umaszczeniu płaszczowym). Jednakowo cenione jest umaszczenie odwrotne: czerwono rudy płaszcz poprzerywany bielą. Dopuszczalne czerwono rude pręgowanie. umaszczenie brązowożółte tolerowane. Pożądana ciemna oprawa głowy. Tolerowany czarny nalot na tułowiu.
Ze względu na gęste i ciepłe futro, na obszarach poniżej gór latem bernardyn intensywnie linieje.
Zachowanie i charakter
[edytuj | edytuj kod]Bernardyny są łagodnymi, wiernymi i przyjacielskimi psami, nieufnymi wobec obcych[5]. Znane ze swojej lojalności, spokoju, tolerancji w stosunku do innych zwierząt oraz dzieci[8]. Potrzebują bliskości z domownikami i zwykle nie wyróżniają ani nie faworyzują żadnego z nich. Dość trudno jest wyprowadzić je z równowagi[9]. Bardzo skore do zabawy, niezależnie od wieku. Wyróżniają się wysoką inteligencją i doskonałym węchem, gdy są dobrze wychowane są bardzo posłuszne. Bardzo przywiązują się do swoich właścicieli – często stają w ich obronie, gdy grozi im jakiekolwiek niebezpieczeństwo.
Użytkowość
[edytuj | edytuj kod]Psy tej rasy – głównie odmiany krótkowłosej – są wykorzystywane w ratownictwie górskim i w poszukiwaniach różnego typu. Znanym bernardynem był Barry, który ratował ludzi na przełęczy św. Bernarda. Legenda głosi, że uratował on 40 osób[5], a zginął przy uratowaniu 41. W rzeczywistości Barry, gdy się zestarzał i nie mógł już dalej pomagać mnichom w Przełęczy jako pies ratownik, trafił do Berna, gdzie żył aż do swej naturalnej śmierci. [10] Pomnik tego psa znajduje się w Cimetière des Chiens, a jego ciało prezentowane jest w Muzeum Historii Naturalnej w Bernie.
Trzymane są też jako psy stróżujące bądź domowe, rzadziej jako pociągowe. W wypełnianiu roli psa stróżującego pomaga im olbrzymia, wzbudzająca respekt sylwetka oraz wrodzona nieufność wobec obcych.
Popularność
[edytuj | edytuj kod]Bernardyn krótkowłosy jest odmianą rzadziej spotykaną od bernardyna długowłosego. W Polsce uznawany jest za rasę rzadką.
Choroby
[edytuj | edytuj kod]Bernardyny są podatne na skręt żołądka (choroba śmiertelna w skutkach) oraz dysplazję stawów. Występują także problemy z uszami, oczami i ślinotokiem.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Wzorzec rasy nr 61 (FCI Standard N° 61) (pdf) (pol.), Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny
- ↑ Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. s. 94.
- ↑ Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. s. 94.
- ↑ a b c d e Bruce Fogle: Wielka encyklopedia : Psy [Encyclopedia of the dog]. (tłum.) Marcin Gorazdowski. Warszawa: Muza SA, 1996, s. 257. ISBN 978-83-7319-815-9.
- ↑ a b c d e D. Najmanova, Z. Humpal: Psy rasowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1987, s. 78–81.
- ↑ Wendy Boorer, Miniencyklopedia. Psy, 1994, ISBN 83-85414-46-0.
- ↑ Systematyka ras według FCI z uwzględnieniem polskiego nazewnictwa ras (pdf), Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny
- ↑ David Taylor: Księga psów. s. 162-163.
- ↑ Bernardyn - rasa psa typu górskiego - portal PSY.pl [online], Wszystko, co warto wiedzieć o psach [dostęp 2019-04-18] (pol.).
- ↑ Bernardyn: charakter, pielęgnacja, choroby - rasy psów - Blog KarmimyPsiaki, „Blog KarmimyPsiaki”, 17 października 2018 [dostęp 2020-08-18] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. Warszawa: Carta Blanca. Grupa Wydawnicza PWN, 2012. ISBN 978-83-7705-179-5.
- Eva-Maria Krämer, Rasy psów, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2003
- Hans Räber „Encyklopedia psów rasowych” tom I, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1999
- Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2001. ISBN 83-11-09354-7.