Przejdź do zawartości

Dubravka Ugrešić

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dubravka Ugrešić
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

27 marca 1949
Kutina

Data i miejsce śmierci

17 marca 2023
Amsterdam

Narodowość

chorwacka

Dziedzina sztuki

literatura

Nagrody

Nagroda Jamesa Tiptree Jr.
Nagroda Heinricha Manna

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Dubravka Ugrešić (ur. 27 marca 1949 w Kutinie, um. 17 marca 2023 w Amsterdamie[1]) – chorwacka pisarka, eseistka, publicystka, krytyczka kultury, tłumaczka, autorka scenariuszy filmowych[2].

Ukończyła studia na Uniwersytecie w Zagrzebiu[3]. Specjalizowała się w literaturze rosyjskiej, w r. 1988 wydała zbiór alternatywnej prozy rosyjskiej. Debiutowała w latach 70., obecnie tłumaczona jest na wiele języków. Jest autorką m.in. książek Forsowanie powieści-rzeki czy Stefcia Ćwiek w szponach życia. Pierwsza z nich to sarkastyczny obraz międzynarodowej konferencji pisarzy zorganizowanej w komunistycznej Jugosławii, druga jest swoistą parodią literatury kobiecej. Książka zdobyła liczne nagrody w 1988 roku w Jugosławii, w 1991 r. została przetłumaczona na angielski[3]. Ma w swoim dorobku także opowiadania (zbiór Baba Jaga zniosła jajo; Nagroda Jamesa Tiptree Jr.), eseje (Kultura kłamstwa) oraz tom autobiograficznej prozy – Amerykański fikcjonarz. W 2000 została laureatką Nagrody Heinricha Manna[4], a w roku 2007 jej książka Ministerstwo bólu znalazła się wśród siedmiu nominowanych do Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus”. W 2016 roku otrzymała Nagrodę Vilenica. W Polsce przekładów dziesięciu książek Dubravki Ugrešić dokonały Dorota Jovanka Ćirlić i Danuta Ćirlić-Straszyńska.

Gdy Chorwacja zadeklarowała niepodległość w 1991 i do władzy doszedł Franjo Tudjman sprzeciwiała się chorwackiemu nacjonalizmowi, pozytywnie oceniała wieloetniczny charakter rozpadającej się Jugosławii[3]. W tym samym roku wyjechała do Amsterdamu a następnie do USA, gdzie została wykładowczynią na uniwersytecie[3]. W 1992 roku na krótko wróciła do Chorwacji, ale ze względu na swój sprzeciw wobec nacjonalizmu była atakowana przez prasę i spotkała się z ostracyzmem na Uniwersytecie w Zagrzebiu, gdzie była zatrudniona[3]. Otrzymywała groźby, nie miała możliwości publikacji swoich tekstów[3]. Wyjechała z Chorwacji na stałe w 1993 roku. Na bazie doświadczeń z lat 90. napisała kolekcję esejów „Kultura kłamstwa“, w których opisywała jak tożsamości narodowe i etniczne są manipulowane przez władzę[3].

Polskie przekłady

[edytuj | edytuj kod]
  • Amerykański fikcjonarz (Američki fikcionar), Wydawnictwo Czarne, 2001, tł. Danuta Cirlić-Straszyńska[5]
  • Baba Jaga zniosła jajo (Baba Jaga je snijela jaje), Wydawnictwo Czarne, 2005, Nagroda Jamesa Tiptree Jr., tł. Danuta Cirlić-Straszyńska[6]
  • Czytanie wzbronione (Zabranjeno čitanje), Świat Literacki, 2004, tł. Dorota Jovanka Ćirlić[7]
  • Forsowanie powieści-rzeki (Forsiranje romana-reke), Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992; przedruk, 2004, tł. Danuta Cirlić-Straszyńska[8]
  • Kultura kłamstwa (eseje antypolityczne) (Kultura laži), Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998, Wydawnictwo Czarne, 2006, tł. Dorota Jovanka Ćirlić[9]
  • Ministerstwo bólu (Ministarstvo boli), Świat Literacki i Wydawnictwo Czarne, 2006, tł. Dorota Jovanka Ćirlić[10]
  • Muzeum bezwarunkowej kapitulacji (Muzej bezuvjetne predaje), Świat Literacki, 2002, tł. Dorota Jovanka Ćirlić[11]
  • Stefcia Ćwiek w szponach życia (Štefica Cvek u raljama života), Wydawnictwo Czarne, 2002, tłum. Dorota Jovanka Ćirlić[12]
  • Nikogo nie ma w domu (Nikog nema doma), Wydawnictwo Znak, tł. Dorota Jovanka Ćirlić[13]
  • Kultura karaoke (Karaoke kultura), Korporacja Ha!art, 2013, tłum. Dorota Jovanka Ćirlić[14]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Umrla je Dubravka Ugrešić. jutarnji.hr. [dostęp 2023-03-17]. (chorw.).
  2. ↑ Dubravka Ugresic – Wydawnictwo Czarne [online], czarne.com.pl [dostęp 2023-03-18].
  3. ↑ a b c d e f g Neil Genzlinger. Dubravka Ugresic, Who Wrote of Dislocation and Exile, Dies at 73. „New York Times”. 
  4. ↑ Heinrich Mann Prize. adk.de. [dostęp 2019-09-29]. (niem.).
  5. ↑ Dubravka Ugrešić, Amerykański fikcjonarz, Wołowiec: Wydaw. Czarne, 2001, ISBN 83-87391-49-2, OCLC 749343424 [dostęp 2023-03-18].
  6. ↑ Dubravka Ugrešić, Baba Jaga zniosła jajo, Wyd. 1, Wołowiec: Wydawn. Czarne, 2004, ISBN 83-89755-14-9, OCLC 226388866 [dostęp 2023-03-18].
  7. ↑ Dubravka Ugrešić, Czytanie wzbronione, Izabelin: "Świat Literacki", 2004, ISBN 83-88612-61-1, OCLC 749583962 [dostęp 2023-03-18].
  8. ↑ Dubravka Ugrešić, Forsowanie powieści-rzeki, Wyd. 1, Wołowiec: Wydawn. Czarne, 2005, ISBN 83-89755-20-3, OCLC 1301969612 [dostęp 2023-03-18].
  9. ↑ Dubravka Ugrešić, Kultura kłamstwa: eseje antypolityczne, Wyd. 2, Wołowiec: Czarne, 2006, ISBN 83-89755-69-6, OCLC 145734957 [dostęp 2023-03-18].
  10. ↑ Dubravka Ugrešić, Ministerstwo Bólu, Izabelin: Świat Literacki, [cop. 2006], ISBN 83-60318-24-7, OCLC 76327242 [dostęp 2023-03-18].
  11. ↑ Dubravka Ugrešić, Muzeum bezwarunkowej kapitulacji, Izabelin: Świat Literacki, 2002, ISBN 83-88612-09-3, OCLC 53178038 [dostęp 2023-03-18].
  12. ↑ Dubravka Ugrešić, Stefcia Ćwiek w szponach życia : (patchwork story), Wołowiec: Czarne, 2002, ISBN 83-87391-66-2, OCLC 749655108 [dostęp 2023-03-18].
  13. ↑ Dubravka Ugrešić, Nikogo nie ma w domu, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, ISBN 978-83-240-1038-7, OCLC 297752576 [dostęp 2023-03-18].
  14. ↑ Dubravka Ugrešić, Kultura karaoke, Kraków: Korporacja Ha!art, 2013, ISBN 978-83-64057-14-4, OCLC 869918371 [dostęp 2023-03-18].


Laureaci Nagrody Otherwise
Nagrody retrospektywne
Laureaci
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dubravka_Ugrešić&oldid=75220385”