Elżbieta Giedyminówna
| księżna płocka | |
| Okres |
od ok. 1316 |
|---|---|
| Jako żona | |
| księżna wyszogrodzka | |
| Okres |
od 1349 |
| Jako żona | |
| regentka Mazowsza płockiego | |
| Okres |
od 1340 |
| W imieniu | |
| Poprzednik | |
| Następca |
Anna (wraz z Pawłem Giżyckim |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia |
między 1301 a 1304 |
| Data śmierci |
2 czerwca(?) 1364 |
| Miejsce spoczynku |
bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Płocku |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo |
Aldona Anna Giedyminówna |
| Mąż |
Wacław płocki |
| Dzieci | |
Elżbieta Giedyminówna (ur. między 1301 a 1304, zm. 2 czerwca(?) 1364) – księżna płocka, po śmierci męża regentka Mazowsza płockiego, a od 1349 księżna wyszogrodzka, córka księcia litewskiego Giedymina i prawdopodobnie Jewny.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pogańskie imię księżnej płockiej nie jest znane. Dawna historiografia błędnie przypuszczała, że brzmiało ono Danmilla[1]. Najprawdopodobniej około 1316, a z całą pewnością przed 6 grudnia 1320[2] Elżbieta poślubiła księcia płockiego Wacława (Wańkę). Posag księżniczki litewskiej wynosił 720 grzywien srebra i 9 grzywien złota[3]. Z małżeństwa Elżbiety i Wacława pochodziło dwoje dzieci: Anna, żona księcia żagańskiego Henryka V Żelaznego, oraz książę płocki Bolesław III[4].
Po śmierci męża w 1337, Elżbieta sprawowała najprawdopodobniej w imieniu swojego syna rządy regencyjne. Pełniła je do czasu osiągnięcia przez swego syna pełnoletniości między 1340 a lipcem 1343[5]. 21 października 1349 na zjeździe w Wiskitkach syn Elżbiety nadał jej kasztelanię wyszogrodzką w dożywocie[6]. Nadanie to zostało potwierdzone przez króla polskiego Kazimierza III Wielkiego na zjeździe w Kaliszu 27 grudnia 1355[7]. W 1359 Elżbieta wdała się w spór z księciem mazowieckim Siemowitem III, który bezprawnie narzucał świadczenia i powinności mieszkańcom ziemi gostynińskiej, wchodzącej w skład oprawy wdowiej Elżbiety. Konflikt Elżbiety z księciem rozstrzygnął król Kazimierz Wielki na zjeździe w Brześciu Kujawskim 12 lutego 1359[8].
Śmierć Elżbiety Giedyminówny odnotował Jan Długosz w Rocznikach czyli Kronikach sławnego Królestwa Polskiego pod rokiem 1364. Przekaz ten powszechnie jest uznawany za wiarygodny[9]. Najprawdopodobniej do wdowy po księciu płockim Wacławie odnosi się również zapiska nekrologu klasztoru norbertanek w Strzelnie o śmierci 2 czerwca anonimowej księżnej mazowieckiej[10]. Zgodnie z relacją Jana Długosza Elżbieta Giedyminówna została pochowana w katedrze płockiej[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 770 i 771.
- ↑ J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań – Wrocław 1999, s. 42 i 43.
- ↑ J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań – Wrocław 1999, s. 43.
- ↑ J. Grabowski, Dynastia Piastów mazowieckich, Kraków 2012, s. 76 i 77.
- ↑ J. Grabowski, Dynastia Piastów mazowieckich, Kraków 2012, s. 77 i 78.
- ↑ J. Grabowski, Dynastia Piastów mazowieckich, Kraków 2012, s. 78 i 79.
- ↑ J. Grabowski, Dynastia Piastów mazowieckich, Kraków 2012, s. 86 i 87.
- ↑ A. Supruniuk, Mazowsze Siemowitów (1341–1442). Dzieje polityczne i struktury władzy, Warszawa 2010, s. 27 i 28.
- ↑ a b K. Jasiński Rodowód Piastów mazowieckich, Poznań – Wrocław 1998, s. 48.
- ↑ J. Grabowski, Dynastia Piastów mazowieckich, Kraków 2012, s. 441.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Balzer O., Genealogia Piastów, wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2005, ISBN 83-918497-0-8, s. 769-772.
- Grabowski J., Dynastia Piastów mazowieckich, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2012, ISBN 978-83-7730-066-4, s. 63–64, 76–78, 86–88, 222–223, 440–442, 614.
- Jasiński K., Rodowód Piastów mazowieckich, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 1998, ISBN 83-913563-0-2, s. 46–48.
- Supruniuk A., Mazowsze Siemowitów (1341–1442). Dzieje polityczne i struktury władzy, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7181-644-4, s. 21–28.
- Tęgowski J., Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 1999, ISBN 83-913563-1-0, s. 42–44.