Korybanci
Korybanci (gr. kορύβαντες korýbantes, lp. kορύβας korýbas; łac. corybantes, lp. corybant) – bóstwa demoniczne oraz uczestnicy kultu frygijskiej bogini Kybele.
W mitologii
[edytuj | edytuj kod]Początkowo demony pochodzenia frygijskiego towarzyszące Kybele. Grecy uważali ich za synów Kronosa i Rei (utożsamianej przez nich później z Kybele), przypisując im wynalezienie ekstatycznego tańca (korybas) z odpowiednimi instrumentami akompaniującymi (flet, tympanon). Wierzono, iż mają moc wywoływania, ale i leczenia szaleństwa. Według innej tradycji mieli być synami Zeusa, który zapłodnił ziemię pod postacią deszczu, według jeszcze innych podań – potomstwem muzy Talii i Apollina[1] lub nawet Heliosa i Kybele; występowali zawsze w liczbie dziewięciu[2].
W obrzędowości
[edytuj | edytuj kod]Nazwę tę potem odnoszono również do uczestników kultu małoazjatyckiej bogini, wykonujących podczas jej świąt orgiastyczne tańce przy wtórze bębnów, fletów i cymbałów, stanowiące część praktykowanych obrzędów kultowych. Wyposażeni we włócznie i tarcze, korybanci nosili też hełmy z potrójnym obrzeżeniem (dlatego zwano ich „trójhełmiastymi”). Ich rytuał obejmował gorszące praktyki (m.in. samookaleczenia na cześć bóstwa), co nie zjednywało im sympatii u Rzymian[a]. Szczególne znaczenie mieli korybanci na Eubei i Samotrace, uczestniczący w tamtejszych misteriach.
Dość wcześnie przyswojeni w Atenach i wspominani w literaturze przez Sofoklesa, Eurypidesa, Arystofanesa, Platona. Później nierzadko utożsamiani z kreteńskimi kuretami[b], samotrackimi kabirami i frygijskimi daktylami (daktyloi)[3], których pierwowzoru także upatrywano w lokalnych bóstwach demoniczno-opiekuńczych.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W religii rzymskiej podobne tańce w uzbrojeniu wykonywali saliowie (skoczkowie) – kapłani Marsa, jednakże pozbawione wschodnich elementów orgiastycznych, a mające wyraźnie charakter wojenny (Parandowski 1989 ↓, s. 216).
- ↑ Wojowniczy kapłani Rei służący nowonarodzonemu Zeusowi i zagłuszający jego płacz hałaśliwym tańcem i szczękiem oręża (Parandowski 1989 ↓, s. 30).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mitologia Egiptu i starożytnego Wschodu. Minikompendium. Warszawa: Wydawnictwo RTW, 2004, s. 116.
- ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z, dz. cyt. poniżej.
- ↑ Stankiewicz 2008 ↓, s. 214.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 214. ISBN 978-83-04-04768-6. OCLC 297805705.
- Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989. ISBN 83-210-0677-9.
- Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z (red. Z. Piszczek). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 386.
- Mały słownik kultury antycznej. Grecja – Rzym (red. L. Winniczuk). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1962, s. 171, ISBN 83-214-0406-5.
- Slovník antické kultury. Praha: Svoboda, 1974, s. 323.
- Lexikon der alten Welt. Zürich-Stuttgart: Artemis Verlag, 1965, kol. 1601.
- Maria e Aristide Calderini: Dizionario di antichità greche e romane. Milano: Casa Editrice Ceschina, 1960, s. 228.
- E. Royston Pike: Dictionnaire des religions. Paris: Presses Universitaires de France, 1954, s. 95.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Aaron J. Atsma: Korybantes. theoi.com. [dostęp 2013-08-15]. (ang.).