Kanał Ślesiński
Śluza Pątnów na Kanale Ślesińskim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Długość |
32 km |
| Początek | |
| Akwen | |
| Miejsce | |
| współrzędne | |
| Koniec | |
| Akwen | |
| Miejsce | |
| współrzędne | |
| Typ kanału | |
| Śluzy |
4 |
| Jazy |
1 |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu konińskiego | |
Kanał Ślesiński[1], również znany jako Kanał Warta–Gopło – kanał wodny o długości 32 km[2], łączący Wartę z Gopłem. Początkowy odcinek śródlądowej drogi wodnej Warta – Kanał Bydgoski. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[3], został zakwalifikowany do II klasy dróg wodnych, czyli jest dostępny dla barek o nośności 500 t[2]. W górnej części, na wysokości wsi Koszewo łączy się z Notecią.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Już w latach 1923–1927 przygotowano projekt budowy kanału Warta–Gopło[4]. Miał on być przedłużeniem kanału Górnonoteckiego, którego budowę rozpoczęto w 1878 roku. Kończył się on na jeziorze Gopło ponieważ było ono przedzielone granicą niemiecko–rosyjską i nie można było doprowadzić go do Warty pod Koninem[5]. Nadzorujące jego przeprowadzenie Biuro Dróg Wodnych Ministerstwa Komunikacji zleciło firmie J. Przeździecki z Warszawy wykonanie dodatkowych odwiertów, aby zbadać podłoże w miejscach budowy śluz. Przeprowadzono również badania jakości wody, a Instytut Hydrograficzny pomiary na podstawie których opracowano plan gospodarki wodnej na jeziorach. Na terenie śluz wykonano po 4–6 odwiertów na głębokość 20 metrów. Dokonano zmian w projekcie z lat 20. przyjmując za początek kanału Morzysław i ominięto płytkie jezioro Mielno ponieważ odwierty wykazały, że poziom szlamu na jego terenie wynosi 18 metrów[4]. Koszt budowy miał wynieść 5 800 000 złotych[6].
W 1937 roku Ministerstwo Skarbu rozpisało przetarg na budowę kanału Warta – Gopło – Wisła i rozpoczęto starania celem wywłaszczenia gruntów, przez które prowadzić będzie kanał. Przetarg na wykonanie robót ziemnych, ubezpieczenie skarp i wykonanie przepustów wygrała firma Ackermans i van Haaren, na budowę śluzy w Morzysławiu firma Inż. Leszek Muszyński, a śluzy Pątnowskiej firma K. Rudzki i S-ka[7].
Przetarg na opracowanie inżynierii lądowej i wodnej wygrał Zakład Przemysłu Mechanicznego Lilpop, Rau i Loewenstein ulokowany przy ul. Bema 65 w Warszawie. Opracowanie inżynierii lądowej kanału Warta-Gopło powierzono młodemu konstruktorowi przedsiębiorstwa, inż. Zygmuntowi Korzeniowskiemu, urodzonemu w Golinie nad Wartą. Zygmunt Korzeniowski zaprojektował mosty, tamę wodną na rzece Warcie w Działoszynie, śluzy wodne oraz nadzorował budowę kanału aż do czasu jego ukończenia w 1949 roku.
Przed wojną zostały wykonane prace ziemne na ponad 8-kilometrowym odcinku między Wartą i Jeziorem Pątnowskim. Zbudowano także dwie śluzy w Morzysławiu i Pątnowie. Zgodnie z umową pomiędzy Ministerstwem Komunikacji, a firmą Ackermans i van Haaren przewidziano wykonanie robót ziemnych łopatami do 20 cm poniżej poziomu wód gruntowych. W 1937 roku od czerwca do sierpnia zatrudniono przy ich wykonaniu ponad 1000 osób bezrobotnych zarówno miejscowych jak i zamiejscowych. Około 450 osób zamieszkało w specjalnym obozie, a koszty mieszkania i wyżywienia nie były odliczane od ich pensji. W 1937 roku wykonano większość prac ręcznych, a pogłębianie maszynami przewidziano na wiosnę 1938 roku, gdy teren będzie zamarznięty[7]. Prace utrudniał wysoki poziom wód gruntowych[8]. Podczas wojny prace zostały przerwane. Niemcom nie udało się ich wznowić, ponieważ powódź wiosną 1940 roku zniszczyła wały. Po wojnie dokończono prace. Zbudowano pozostałe śluzy i brakujące odcinki kanału. Otwarcie kanału nastąpiło w listopadzie 1949 roku[2][9].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Długość kanału wynosi 32 km, w tym 18,7 km odcinków przekopanych.
Kanał składa się z trzech odcinków:
– kanału sztucznego o długości 8,5 km, od Warty do Jeziora Pątnowskiego. Funkcjonują tu dwie śluzy komorowe – Morzysław i Pątnów[2]
– ciągu naturalnych jezior o długości 15,7 km (jeziora Pątnowskie, Wąsosko-Mikorzyńskie, Ślesińskie) oraz Jeziora Czarnego połączonego z Jeziorem Ślesińskim przekopem o długości 1,8 km[2]
– kanału sztucznego o długości 7,8 km prowadzącego od Jeziora Czarnego do Jeziora Gopło;. Pracują tu dwie śluzy komorowe – Gawrony i Koszewo[2]
Zarządzanie
[edytuj | edytuj kod]Drogą wodną Kanału zarządza Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, a żeglugą śródlądową na kanale – Inspektorat Żeglugi Śródlądowej w Bydgoszczy[2].
Remont kanału
[edytuj | edytuj kod]W latach 2011–2013 zrealizowano projekt Modernizacja Kanału Ślesińskiego w km 0,00-32,00 poprzez remont śluz w Koszewie, Gawronach, Pątnowie i Morzysławiu oraz roboty pogłęb. udrożnieniowe współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W jego ramach przeprowadzono remont 4 śluz: Morzysław, Pątnów, Gawrony i Koszewo oraz jazu Gawrony. Remont przeszedł również sam Kanał, który w wielu miejscach został pogłębiony i udrożniony. Realizację nadzorował Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu[9].
W 2017 roku przeprowadzono prace konserwacyjne na wlocie do Kanału Ślesińskiego od połączenia z rzeką Wartą do śluzy w Morzysławiu. Celem ich było usunięcie osadów, aby zachować głębokość tranzytową na szerokości 30 m wymaganą dla II klasy rzek żeglownych[10]. Zamulenie Kanału jest związane z działalnością Kopalni Węgla Brunatnego w Koninie. W odprowadzanej do Noteci wodzie znajdują się znaczne ilości rumowiska, które osadza się w miejscu ujścia rzeki do kanału Ślesińskiego. Kopalnia została zobowiązana do partycypacji w kosztach usuwania powstałego stożka nasypowego[11].
Przebieg kanału
[edytuj | edytuj kod]Jeziora
[edytuj | edytuj kod]Śluzy
[edytuj | edytuj kod]Miejscowości
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 289, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c d e f g PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA KONINA na lata 2004–2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008–2011 Konin 2004 s.42 (pdf).
- ↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77, poz. 695. [online]
- ↑ a b Władysław Kollis, Kanał Goplo-Warta, „Gospodarka Wodna” (2), 1937, s. 108-109.
- ↑ Tadeusz Tillinger, Program rozbudowy dróg wodnych w Polsce (dokończenie), „Gospodarka Wodna” (4), 1936, s. 124.
- ↑ Tadeusz Tillinger, Podstawy ekonomiczne dróg wodnych, „Gospodarka Wodna” (2), 1936, s. 6.
- ↑ a b Władysław Kollis, Postęp robót przy budowie kanału Warła-Gopło, „Gospodarka Wodna” (5), 1937, s. 289-291.
- ↑ Władyslaw Kollis, Budowa kanału, łączącego rz. Wartę z Wisłą, „Życie Techniczne” (1-2), 1939, s. 81-88.
- ↑ a b Barbara Sajna, Piotr Gierszewski, Charakterystyka i znaczenie gospodarcze Kanału Ślesińskiego, „GEOGRAPHY AND TOURISM” (1), 2016, s. 69-78.
- ↑ Prace konserwacyjne na wlocie do Kanału Ślesińskiego od połączenia z rzeką Wartą do śluzy w Morzysławiu - Przetargi.eGospodarka.pl [online], www.przetargi.egospodarka.pl [dostęp 2021-01-02].
- ↑ Aktualności - Odmulanie Kanału Ślesińskiego - Konin24.info [online], konin24.info [dostęp 2018-02-23] (pol.).