Ken Bugul
| Imię i nazwisko |
Mariètou Mbaye Biléoma |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1948 |
| Narodowość |
senegalska |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
| Odznaczenia | |
Ken Bugul, właśc. Mariètou Mbaye Biléoma (ur. 1948 w Ndoucoumane w Senegalu[1]) – senegalska pisarka pisząca po francusku.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Uczęszczała do szkoły średniej w Thiès[1]. Przez rok studiowała na uniwersytecie w Dakarze, po czym zdobyła stypendium, dzięki któremu kontynuowała studia w Belgii. Gdy wróciła do Senegalu w 1980 roku, została dwudziestą ósmą żoną lokalnego marabuta, który wkrótce zmarł[2]. W latach 1983–1993 angażowała się w działania związane z rozpowszechnianiem idei świadomego macierzyństwa: przez trzy lata koordynowała na szczeblu krajowym działania senegalskiej organizacji zajmującej się prawami reprodukcyjnymi, a później pracowała za granicą dla międzynarodowych placówek Planned Parenthood w Afryce[1][2]. Wyszła po raz drugi za mąż, za ginekologa z Beninu. Po dłuższym pobycie w Togo przeniosła się do Porto-Novo[2]. Po śmierci drugiego męża założyła galerię sztuki i rzemiosła w jego dawnym gabinecie[1]. W 2006 roku była rezydentką w programie literackim Uniwersytetu Iowa[3].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Zadebiutowała w 1982 autobiograficzną powieścią Le Baobab Fou, w której opisała przeżycia osoby z frankofońskiej, postkolonialnej Afryki podczas pobytu w Belgii[2][4]. Po naleganiu francuskiego wydawcy autorka dla bezpieczeństwa przybrała pseudonim Ken Bugul – imię w języku wolof znaczące „niechciana osoba”, które jest nadawane, by oszukać złe duchy, nienarodzonym dzieciom w rodzinach doświadczonych poronieniem[2]. Powieść doczekała się licznych opracowań krytycznych[4] oraz została przetłumaczona m.in. na język angielski i niemiecki. Jej kolejne dwie powieści również miały charakter autobiograficzny. Książka Riwan ou Le chemin de sable (1999) została wyróżniona nagrodą Grand prix littéraire d’Afrique noire przyznawaną przez Stowarzyszenie Pisarzy Języka Francuskiego. W alegorycznej powieści La Folie et la mort (2000) autorka połączyła wątki autobiograficzne z wymyślonymi legendami i snami. W następnych publikacjach zaczęła odchodzić od wątków autobiograficznych na rzecz fikcji literackiej. Za swoją twórczość została w 2003 roku wyróżniona przez ministra kultury Francji odznaczeniem Kawaler Orderu Sztuki i Literatury[2].
W jej powieściach często pojawia się wątek wyzwolenia afrykańskich kobiet z ról narzucanych przez lokalne tradycje, a także motyw nieobecnej matki[2].
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]- 1982: Le Baobab Fou[1]
- 1994: Cendres et braises[1]
- 1999: Riwan ou Le chemin de sable[1]
- 2000: La Folie et la mort[1]
- 2003: De l’autre côte du regard, wyd. pol.: Widziane z drugiej strony (2004, tłum. Anna Gren)[5]
- 2005: Rue Félix-Faure, wyd. pol.: Ulica Félix-Faure (2005, tłum. Jacek Giszczak)[6]
- 2006: La pièce d’or[1]
- 2008: Mes hommes à moi[1]
- 2014: Cacophonie[1]
- 2022: Le Trio bleu[7]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Ken Bugul [online], The University of Western Australia, 28 listopada 2014 [dostęp 2020-02-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-05] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Chorok Sally Chung, Ken Bugul, [w:] Dictionary of African Biography, Emmanuel K. Akyeampong, Henry Louis Gates Jr. (red.), Oxford University Press, 2012, s. 333, ISBN 978-0-19-538207-5 [dostęp 2020-02-08] (ang.).
- ↑ Ken BUGUL. The International Writing Program [online], iwp.uiowa.edu [dostęp 2020-02-09] (ang.).
- ↑ a b Mahriana Rofheart, Shifting Perceptions of Migration in Senegalese Literature, Film, and Social Media, Lexington Books, 2013, s. 53, ISBN 978-0-7391-7513-2 [dostęp 2020-02-09] (ang.).
- ↑ Widziane z drugiej strony [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2020-02-09] (pol.).
- ↑ Ulica [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2020-02-09] (pol.).
- ↑ « Le Trio bleu », de Ken Bugul : un roman en forme de conte grinçant sur l’insécurité, la fuite et l’errance, „Le Monde.fr”, 12 marca 2022 [dostęp 2022-03-13] (fr.).