Kulik mniejszy
| Numenius phaeopus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
Podgatunek nominatywny (N. p. phaeopus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kulik mniejszy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
| Zasięg występowania | |||
lęgowiska przeloty zimowiska | |||
Kulik mniejszy (Numenius phaeopus) – gatunek średniej wielkości ptaka brodzącego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Nie jest zagrożony wyginięciem.
Podgatunki i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Kulik mniejszy zamieszkuje w zależności od podgatunku[2][4]:
- Numenius phaeopus islandicus – Islandia na południe do północnej Szkocji, w niewielkiej liczbie północno-wschodnia Grenlandia. Zimuje w zachodniej Afryce.
- kulik mniejszy[5] (Numenius phaeopus phaeopus) – Półwysep Skandynawski na wschód po rzekę Jenisej. Zimuje od Półwyspu Iberyjskiego, poprzez Afrykę po Bliski Wschód, zachodnie Indie, Cejlon, Wyspy Andamańskie i Nikobary. W Polsce regularnie i dość licznie spotykany podczas przelotów (marzec–maj i lipiec–październik) na wybrzeżu. W głębi lądu rzadki.
- Numenius phaeopus alboaxillaris – stepy na północ od Morza Kaspijskiego. Zimuje na wybrzeżach i wyspach zachodniej części Oceanu Indyjskiego.
- Numenius phaeopus rogachevae – środkowa Syberia. Lokalizacja zimowisk niepewna, prawdopodobnie w pobliżu wybrzeży Oceanu Indyjskiego.
- kulik brązowogrzbiety[5] (Numenius phaeopus variegatus) – północno-wschodnia Syberia – od Gór Wierchojańskich po dorzecza Kołymy i Anadyru. Zimuje w pasie od wschodnich Indii po Tajwan, Filipiny, Indonezję i Australazję.
- Numenius phaeopus rufiventris – zachodnia, środkowa i północna Alaska, północno-zachodnia Kanada. Zimuje na wybrzeżach od zachodnich USA do Ameryki Południowej.
- kulik kanadyjski[5] (Numenius phaeopus hudsonicus) – zachodnie i południowe wybrzeże Zatoki Hudsona. Zimuje na wybrzeżach od południowej części USA przez Karaiby po południową część Ameryki Południowej.
Część autorów, m.in. IOC, wydziela podgatunki północnoamerykańskie (rufiventris i hudsonicus) do odrębnego gatunku o nazwie kulik kanadyjski (Numenius hudsonicus)[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Wygląd
- Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Ciało szarobrązowe, na wierzchu, szyi i piersi podłużne ciemne plamy. Wierzch głowy czarnobrązowy z jasną pręgą pośrodku i obramowany jasnymi brwiami. Kuper biały, a ogon jasny z poprzecznym prążkowaniem. Spód jasny, a sam brzuch biały. Dziób długi, wygięty ku dołowi. Nogi oraz dziób czarne. N. p. alboaxillaris ma jaśniejsze i niemal pozbawione prążkowania spodnie strony skrzydeł. N. p. variegatus i N. p. hudsonicus mają brązowe spodnie strony skrzydeł. Ponadto N. p. hudsonicus ma bardziej cielisty ton upierzenia, a kuper brązowy.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 40–48 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 70–90 cm
masa ciała ok. 230–600 g
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]- Biotop
- Torfowiska i bagna w strefie tundry i lasotundry. Podczas przelotów zatrzymuje się zazwyczaj na łąkach. Zimuje zazwyczaj na morskich wybrzeżach.
- Gniazdo
- Na ziemi, z reguły w otwartym terenie.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju-czerwcu 4 jaja.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres 22–28 dni przez obydwoje rodziców, jednak częściej na jajach siedzi samica. Pisklętami zajmują się oboje rodzice.
- Pożywienie
- Bezkręgowce uzupełnione owocami.
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kulika mniejszego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, zawiera się w przedziale 1,0–2,3 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3].
W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Numenius phaeopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Whimbrel (Numenius phaeopus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-19].
- ↑ a b Numenius phaeopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, Crab-plover, coursers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Numeniinae Gray,GR, 1840 - kuliki (wersja: 2019-11-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-19].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Numenius phaeopus (Kulik mniejszy). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 108–111. ISBN 83-86564-43-1.