Janina Porazińska

Janina Porazińska
Data i miejsce urodzenia	29 września 1882 ; Lublin
Data i miejsce śmierci	2 listopada 1971 ; Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	poezja, proza, tłumaczenie literatury szwedzkojęzycznej
Epoka	dwudziestolecie międzywojenne, literatura współczesna
	Ważne dzieła
	Psotki i śmieszki; Baśń o siedmiu krukach; Za górami... za lasami...; Kto mi dał skrzydła; I w sto koni nie dogoni;
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Grób Janiny Porazińskiej na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Tablica pamiątkowa na kamienicy w Lublinie, w której urodziła się Janina Porazińska

Janina Porazińska (ur. 29 września 1882^[1] w Lublinie, zm. 2 listopada 1971 w Warszawie) – polska prozaiczka, redaktorka, tłumaczka literatury skandynawskiej i literatury szwedzkojęzycznej.

Swoją twórczość szczególnie poświęciła literaturze dziecięcej.

Życiorys

Była córką Edwarda i Heleny z Saryusz-Bielskich^[1]. Studiowała na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskego w Krakowie. Debiutowała w 1903 na łamach „Wędrowca” jako poetka. Była współpracowniczką pism dla dzieci: „Przyjaciela Dzieci”, a w latach 1909–1910 „Promyka” i „Promyczka”. Należała do władz ruchu junackiego. W 1917 założyła pismo „Płomyk”. W latach 1927–1939 była redaktorką czasopism „Płomyczek”, „Słonko” i „Poranek”. W latach 1922–1925 była urzędniczką Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a w okresie okupacji działaczką podziemia oświatowego i kulturalnego.

Pisarka rozmiłowana była w polskim folklorze i w oparciu o niego pisała własne poezje i baśnie. Czerpała z gadek, przypowieści, pieśni, podań. Książki jej były tłumaczone na wiele języków. Dokonała też przekładów literatury skandynawskiej. W 1958 opracowała fińską Kalevalę w wersji dla dzieci^[2].

Odznaczana za twórczość literacką i pracę na rzecz edukacji dzieci. Była także Kawalerem Orderu Uśmiechu. Bywa nazywana jedną z czterech „dam literatury dla dzieci” (obok Ewy Szelburg-Zarembiny, Marii Kownackiej i Hanny Januszewskiej).

Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 19-2-7)^[3].

Twórczość

1923: W spalonym dworze. Opowiadanie z 1920
1924: Kichuś majstra Lepigliny
1925: W Wojtusiowej izbie
1929: Kopciuszek
1933: Jaś i Kasia
1933: Wesoła gromada
1937: Legendy
1937: Maciuś Skowronek
1938: Baśń o siedmiu krukach
1939: Kozucha Kłamczucha
1946: O dwunastu z Zapiecka
1947: Borówka
1947: Pleciugowe nowinki
1947: Boża ścieżka królowej Kingi
1950: O babulce
1952: Smyku smyku na patyku (wiersze)
1952: Za górami... za lasami...
1952: Bajdurki
1955: Za trzydziewiątą rzeką
1955: Zuchwały strzyżyk
1955: Trzy gadulki
1955: Psotki i śmieszki (wiersze)
1957: Kto mi dał skrzydła (o Janie Kochanowskim)
1958: Tajemnicze butki
1958: Wesele Małgorzatki
1959: Pan Twardowski w Czupidłowie
1961: I w sto koni nie dogoni (wspomnienia)
1961: Czarodziejska księga
1962: Starodzieje
1964: Pamiętnik Czarnego Noska
1967: Moja książeczka
1971: Nad wiślaną wodą
1973: Szewczyk Dratewka

Przekłady

Zachariasz Topelius, Daleka podróż małego Lucka
Zachariasz Topelius, Perła Adalminy
Zachariasz Topelius, Sampo Lappelill
Zachariasz Topelius, Skrzat z zamku w Abo

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1966)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[4]
Srebrny Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)^[5]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[6]
Orderu Uśmiechu (1969)

Nagrody

1950: nagroda Związku Literatów Polskich
1953: nagroda Prezesa Rady Ministrów
1957: nagroda miasta Warszawy

Upamiętnienie

Od 1988 r. imię Janiny Porazińskiej nosi ulica w Łodzi na osiedlu Andrzejów^[7].

Od 2003 r. imię Janiny Porazińskiej nosi szkoła podstawowa w Boryszowie^[8].

29 września 2011 na warszawskim Powiślu otwarto skwer im. Janiny Porazińskiej^[9].

Przypisy

↑ ^a ^b Józef Z. Białek: Porazińska Janina (1882–1971). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 27. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: 1983, s. 639–641.
↑ Janina Porazińska. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2019-10-15].
↑ Cmentarz Stare Powązki: JANINA PORAZIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .
↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ DanutaD. Bieńkowska DanutaD., ElżbietaE. Umińska-Tytoń ElżbietaE., Leksykon nazewnictwa miejskiego Łodzi [online], Łódzki Ośrodek Geodezji [dostęp 2023-03-27] .
↑ Nasza Szkoła, [w:] Szkoła Podstawowa im. Janiny Porazińskiej w Boryszowie [online] [dostęp 2023-03-27] .
↑ Park dla dzieci im. Janiny Porazińskiej otwarto w Warszawie. gazeta.pl, 2011-09-29.

Bibliografia

Lesław M. Bartelski: Polscy pisarze współcześni, 1939–1991: Leksykon. Tower Press, 2000, s. 334–335.

[PSB-1] Józef Z. Białek: Porazińska Janina (1882–1971). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 27. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: 1983, s. 639–641.

[2] Janina Porazińska. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2019-10-15].

[3] Cmentarz Stare Powązki: JANINA PORAZIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .

[4] M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[5] M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

[6] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

[7] DanutaD. Bieńkowska DanutaD., ElżbietaE. Umińska-Tytoń ElżbietaE., Leksykon nazewnictwa miejskiego Łodzi [online], Łódzki Ośrodek Geodezji [dostęp 2023-03-27] .

[8] Nasza Szkoła, [w:] Szkoła Podstawowa im. Janiny Porazińskiej w Boryszowie [online] [dostęp 2023-03-27] .

[park-9] Park dla dzieci im. Janiny Porazińskiej otwarto w Warszawie. gazeta.pl, 2011-09-29.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]