Jean Marcel Fabre
| Data i miejsce urodzenia |
13 grudnia 1904 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 sierpnia 1975 |
| Zawód, zajęcie |
Jean Marcel Fabre (ur. 13 grudnia 1904 w Murat-sur-Vèbre, zm. 21 sierpnia 1975 tamże) – francuski historyk literatury i polonista.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 13 grudnia 1904 r. w Murat-sur-Vèbre[1] koło Tuluzy. Egzamin maturalny zdał w Tuluzie, po czym ukończył studia w paryskiej Ecole Normale Supérieure, zakończone egzaminem (agrégation), uprawniającym do nauczania w szkolnictwie średnim i wyższym. W latach 1927–1928 odbywał w stopniu podporucznika służbę w 15 Pułku Piechoty, stacjonującym w Albi. Od października 1928 r. przebywał w Warszawie, pracując jako wykładowca filologii, a potem literatury francuskiej w Instytucie Francuskim. Od 1936 r. był tytularnym profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, a od 1937 r. wicedyrektorem Instytutu Francuskiego[2]. W tym okresie zaczął uczyć się polskiego[3]; opublikował nieliczne artykuły, ale jednocześnie zebrał bardzo obszerne materiały do dalszych prac[2].
We wrześniu 1939 r. został zmobilizowany i przydzielony do francuskiej misji wojskowej w Polsce i wraz z nią ewakuowany 17 września do Rumunii[2]. Zdemobilizowany w lipcu 1940 r., od października pracował równocześnie w charakterze nauczyciela liceum w Lyonie i wykładowcy na tamtejszym Uniwersytecie[3]. W latach 1942–1952 był profesorem uniwersytetu w Strasburgu[1], który w okresie wojny mieścił się w Clermont-Ferrand, przy czym od marca 1945 r. pracował na stanowisku docenta literatury francuskiej XVII—XVIII wieku. W tym okresie prowadził docenione potem badania nad pracami autorów francuskich (m.in. Rousseau, Marmontel, Diderot, Chénier, Beaumarchais)[3]. Po wojnie dzięki znajomym Polakom odzyskał większą część swoich materiałów zebranych przed wojną w Polsce[2], a po Październiku zaczął przyjeżdżać do Polski z odczytami i na konferencje[2].
W 1950 r. obronił doktorat[2] na Sorbonie, którego tematem była działalność kulturalna Stanisława Augusta Poniatowskiego[3]. Następnie od 1952 do 1969 r. był profesorem Sorbony. Był także honorowym przewodniczącym towarzystwa współpracy kulturalnej z Polską, a od 1959 r. członkiem Polskiej Akademii Nauk[1]. W 1968 r. odszedł na emeryturę uniwersytecką, nadal jednak kontynuując prace badawcze i biorąc udział w pracach towarzystw naukowych[3].
Autor 120 publikacji, w tym prac Stanislas-Auguste Poniatowski et l’Europe des Lumières[2] (1952), Lumières et romantisme: energie et nostalgie de Rousseau à Mickiewicz (1963) i Od Oświecenia do romantyzmu. Studia i szkice z literatury polskiej (1995)[1]. Książka Fabre’a o Stanisławie Auguście była pozytywnie, a nawet entuzjastycznie recenzowana przez polskie środowiska emigracyjne, które chwaliły ogrom nakładu pracy, obiektywizm, zrozumienie dla polskiego kontekstu kulturowego oraz brak poważnych błędów, natomiast w stalinowskiej Polsce pracę skrytykowano jako wytwór nauki burżuazyjnej, choć jednocześnie uznano ją za nieodzowne źródło do pracy historyków XVIII w. Część z emigracyjnych recenzji po Październiku doczekała się przedruku w Polsce[2]. Oprócz prac poświęconych Stanisławowi Augustowi, Fabre publikował prace dotyczące Adama Mickiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Juliusza Słowackiego i Jana Potockiego[3].
Zmarł 21 sierpnia 1975 r. w Murat-sur-Vèbre[1]; został zaatakowany przez rój pszczół podczas wyprawy na ryby[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Fabre Jean Marcel, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-11-06].
- ↑ a b c d e f g h i Jan Zieliński, Skromny podporucznik opisał prekursora Wikipedii. Był nim Stanisław August Poniatowski [online], wyborcza.pl, 4 listopada 2022 [dostęp 2022-11-06].
- ↑ a b c d e f Zygmunt Markiewicz, Jean Fabre (13 grudnia 1904 – 25 sierpnia 1975) [nekrolog], „Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, 67 (2), 1976.