Lepenski Vir

Lepenski Vir – wielopoziomowe stanowisko archeologiczne, znajdujące się nad Dunajem w Serbii, w rejonie Żelaznej Bramy.

Stanowisko zostało odkryte na początku lat 60. XX wieku, podczas robót ziemnych związanych z budową tamy Đerdap^[1]. Prace archeologiczne przeprowadziła w latach 1965-1971 ekipa pod kierownictwem D. Srejovicia. Wyróżnione zostały trzy poziomy osadnicze, zamieszkane w okresie mniej więcej od 6000 do 4000 p.n.e., z których pierwsze dwa związane były z epoką mezolityczną, zaś trzeci z neolitem^[2]. Po uruchomieniu tamy stanowisko zostało zalane^[3].

Okres mezolityczny związany jest z pobytem ludności zbieracko-łowieckiej, w której gospodarce istotną rolę odgrywało rybołówstwo^[4]. Ludność ta zamieszkiwała we wznoszonych na planie trapezu domostwach z kamiennymi brukami i grodzonymi obstawami kamiennymi ogniskami^[2]^[3]. Wokół i wewnątrz domów odkryto ponad 80 pochówków^[4]. Poziom neolityczny związany jest z kulturą starczewską, zawiera kości udomowionych zwierząt: owiec, kóz, świń i bydła^[2].

Na stanowisku odkryte zostały unikatowe, potężne rzeźby kamienne w formie wykonanych z otoczaków głów ludzkich. Styl tych rzeźb nie ma żadnej analogii w znanych zabytkach mezolitycznych Europy i Bliskiego Wschodu^[3]^[5]. Prawdopodobnie miały one przeznaczenie kultowe i wyobrażały jakieś bóstwa lub przodków. Znaleziska te uważane są za pierwszy w sztuce europejskiej przykład rzeźby monumentalnej^[4].

Przypisy

↑ Predrag Novaković: Archaeology in the New Countries of Southeastern Europe: A Historical Perspective. W: Comparative Archaeologies. A Sociological View of the Science of the Past. edited by Ludomir R. Lozny. New York: Springer, 2011, s. 395. ISBN 978-1-4419-8224-7.
↑ ^a ^b ^c Timothy Darvill: Concise Oxford Dictionary of Archaeology. Oxford: Oxford University Press, 2008, s. 244. ISBN 978-0-19-953404-3.
↑ ^a ^b ^c Wielka Historia Świata. T. 1. Świat przed „rewolucją” neolityczną. Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra, 2004, s. 700-701. ISBN 83-85719-81-4.
↑ ^a ^b ^c Ian Shaw and Robert Jameson: A Dictionary of Archaeology. Oxford: Blackwell Publishing, 1999, s. 356. ISBN 0-631-17423-0.
↑ Encyklopedia historyczna świata. T. I. Prehistoria. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 1999, s. 496. ISBN 83-85909-48-6.

[1] Predrag Novaković: Archaeology in the New Countries of Southeastern Europe: A Historical Perspective. W: Comparative Archaeologies. A Sociological View of the Science of the Past. edited by Ludomir R. Lozny. New York: Springer, 2011, s. 395. ISBN 978-1-4419-8224-7.

[concise-2] Timothy Darvill: Concise Oxford Dictionary of Archaeology. Oxford: Oxford University Press, 2008, s. 244. ISBN 978-0-19-953404-3.

[fogra-3] Wielka Historia Świata. T. 1. Świat przed „rewolucją” neolityczną. Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra, 2004, s. 700-701. ISBN 83-85719-81-4.

[dictionary-4] Ian Shaw and Robert Jameson: A Dictionary of Archaeology. Oxford: Blackwell Publishing, 1999, s. 356. ISBN 0-631-17423-0.

[5] Encyklopedia historyczna świata. T. I. Prehistoria. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 1999, s. 496. ISBN 83-85909-48-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]