Przejdź do zawartości

Ludność Raciborza

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Demografia Raciborza – w XIV wieku Racibórz należał do najludniejszych miast na Górnym Śląsku. Później jednak liczba mieszkańców nie ulegała większym zmianom i miasto zaczęło tracić na znaczeniu. Dopiero na przestrzeni ostatnich dwustu lat populacja Raciborza znacznie wzrosła, jednak przy równoległym wzroście populacji innych miast Racibórz nie odzyskał dawnej pozycji.

Pierwsza wzmianka o Raciborzu pochodzi z 1108 roku, lecz liczba osób zamieszkujących miasto w tamtym okresie jest trudna do określenia. W połowie XIV wieku Racibórz liczył około 3100 mieszkańców i był wtedy jednym z najludniejszych miast na Górnym Śląsku. Podobną liczbę mieszkańców Racibórz miał u końca XVIII wieku. Od XIX wieku następowało zwiększanie liczby mieszkańców. Pod koniec tego stulecia w mieście mieszkało już ponad 21 000 osób. W XX wieku wzrost liczby ludności dodatkowo spotęgowało włączanie do granic miasta kolejnych ościennych miejscowości. Już na początku dwudziestego stulecia liczba mieszkańców przekroczyła 30 000 i Racibórz stał się powiatem grodzkim[1]. Na przełomie lat 20. i 30. liczba ta doszła do 50 000. W latach 30. nie obserwowano już jednak wzrostu tej liczby, zaczęła ona nawet maleć. Mimo to Racibórz wciąż był jednym z ważniejszych ośrodków miejskich na Górnym Śląsku. W latach 1924–1938, choć stolicą prowincji górnośląskiej było Opole, miasto było siedzibą landtagu[2]. Koniec II wojny światowej zastał Racibórz jedynie z trzema tysiącami mieszkańców, liczba ta półtora roku później wynosiła już jednak niemal 20 000, a w II połowie lat 50. przekroczyła 30 000. W dalszych latach Racibórz stale zwiększał liczbę swych mieszkańców, osiągając kulminacyjny punkt w 1991 roku, kiedy to wyniosła ona 65 300. Miasto, mimo rozwoju, stopniowo traciło jednak na znaczeniu w regionie, do czego przyczynił się gwałtowny rozwój miast Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego oraz powstanie w latach 60. XX wieku Rybnickiego Okręgu Węglowego[3]. W latach 1950–1975, gdy Racibórz należał jeszcze do województwa opolskiego, był po Opolu drugim co do wielkości miastem województwa. Od 1991 roku liczba mieszkańców zmalała i według danych z 31 grudnia 2009 roku wynosi 56 484, co daje 81. miejsce w Polsce pod względem liczby ludności. W świetle prognozy demograficznej przeprowadzonej przez Główny Urząd Statystyczny liczba ta dalej będzie maleć, po 2015 roku spadnie poniżej 50 000, a w 2030 roku wyniesie 41 115.

Liczba ludności

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze odnalezione ślady obozowisk ludzkich na terenie obecnego Raciborza pochodzą z okresu przedostatniego zlodowacenia środkowopolskiego. Pochodzą z Raciborza-Studziennej, datowane są na 240 do 180 tys. lat p.n.e.[4] Natrafiono także na znaleziska z późniejszych okresów czasów prehistorycznych, również na ślady osadnictwa[5]. Kolejne ślady pochodzą z wczesnego średniowiecza. W tym okresie istniał na Ostrogu gród obronny Gołęszyców[6].

Rozwój demograficzny od 1787 roku
Rozwój demograficzny od 1787 roku

Ludność Raciborza od początków miasta do XIX wieku

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o Raciborzu pochodzi z 1108 roku[7]. Liczba ludności w pierwszym okresie powstawania miasta jest trudna do określenia. Do jej wzrostu przyczyniały się zarówno przyrost naturalny, jak i napływ ludności. Jednak wojny, choroby, pożary i inne klęski żywiołowe powodowały wahania w liczebności mieszkańców. Według danych szacunkowych na podstawie świętopietrza w 1329 roku Racibórz liczył 2348, a w 1337 roku 2882 mieszkańców, co czyni go jednym z najliczebniejszych miast ówczesnego Górnego Śląska. W połowie XIV wieku szacuje się, że Racibórz wraz z przedmieściami miał ok. 3100 mieszkańców[8][9]. Zawierał się wtedy tylko w granicach murów miejskich, od 1307 roku powiększony był także o niewielką osadę Nowe Miasto (Rybaki) wyrosłą w pobliżu Bramy Odrzańskiej[10]. Informacje z XVI wieku mówią o regresie gospodarczym miasta, a co za tym idzie spadku jego liczebności. W 1532 roku Racibórz posiadał 288 domów, z których 229 należało do mieszczan, 12 do szlachty, 10 do duchowieństwa, a 37 było pustych. Wzrostowi liczby mieszkańców nie sprzyjały także pożary, które nękały miasto w latach 1546–1574[11]. Na początku XVII wieku liczba ludności wynosiła ok. 3300 osób, a pod koniec pierwszej połowy XVIII wieku spadła do ok. 2700 osób[12]. Pod koniec XVIII wieku Racibórz liczył 259 domów mieszczańskich[13].

Liczba mieszkańców Raciborza w latach 1749–1945[14][15][16][17][18][19]
Rok Liczba mieszkańców Katolików Ewangelików Innych chrześcijan Żydów Mężczyzn Kobiet
1749 1577
1772 2530
1787 3272 3255 17 1391 1881
1790 3596
1791 3511
1793 3629
1800 3457
1818 4655
1825 5315
1840 7022 5154 1155 713 3341 3680
1842 7102
1852 9384
1855 9962
1858 10 226
1861 11 794 8854 1826 1114
1867 14 571
1871 15 322 11 883 2220 10 1209 7867 7455
1885 19 524 15 131 3075 1 1317 9747 9777
1895 21 680 17 113 3538 6 1021 10 582 11 098
1900 25 250
1902 30 398
1903 32 500
1905 32 690 27 718 4138 9 823 15 392 17 298
1910 38 424 33 613 4014
1925 49 076
1927 49 076
1933 51 680 47 368 3573 7 563
1939 50 004 45 640 3403 42 289

W 1749 roku miasto zamieszkiwało 1577 mieszkańców[14][18]. W 1772 roku miasto liczyło 2530 osób[18]. Z 1787 roku pochodzą najwcześniejsze oficjalne dane, które mówią o 3272 mieszkańcach, w tym 3255 chrześcijan oraz 17 żydów[14][20][21]. Wśród chrześcijan znajdowało się 30 przedstawicieli szlachty, w tym 12 mężczyzn[20]. Z obowiązku służby wojskowej zostało zwolnionych 7, ponieważ byli zbyt niscy (mieli poniżej 5 stóp, to jest około 157 cm), 107 obcokrajowców, 43 niezdolnych do służby i 65 zwolnionych na podstawie przywilejów, a także 1824 kobiet[14][20]. W 1790 roku liczba mieszkańców osiągnęła liczbę 3 596[18]. Można znaleźć również dane z końca XVIII wieku, według których w 1791 roku miasto zamieszkiwały 3511 osoby, a w 1793 roku liczba ludności wynosiła 3629 mieszkańców[14][22]. W 1795 roku liczba mieszkańców wyniosła 3081 osób[13].

Ludność Raciborza w XIX wieku

[edytuj | edytuj kod]

W 1800 roku populacja Raciborza wynosiła 3457 mieszkańców. Warto tutaj zaznaczyć, że w tamtych czasach miasto zamykało się w obrębie murów miejskich[14][21]. W 1840 roku liczba ludności sięgnęła 7022 mieszkańców, w tym 5154 katolików, 1155 ewangelików i 713 żydów. Liczba zawartych małżeństw wynosiła 880, mężczyzn było 3342 (47,6% populacji), a kobiet 3680 (52,4% populacji)[14][23]. W 1842 roku miasto liczyło 7102 osoby[14][24]. W 1849 roku liczba mieszkańców wzrosła do 8499 osób[13]. W 1852 roku było już 9384 mieszkańców[14][24]. Następne dane można znaleźć z 1858 oraz 1861 roku, kiedy to miasto przekroczyło liczbę 10 000 mieszkańców[14][25]. W 1858 roku Racibórz liczył 10 226 osób, a w 1861 roku już 11 794. Tak wielki wzrost liczby mieszkańców związany jest z włączeniem w 1860 roku do miasta wsi Nowe Zagrody, która liczyła 1455 osób. 3 grudnia 1867 roku w Raciborzu było 14 571 mieszkańców[14].

1 grudnia 1871 roku w ówczesnych Prusach został przeprowadzony spis powszechny, który objął również Racibórz. Według danych w nim zawartych w mieście znajdowały się 724 budynki mieszkalne, w których zamieszkiwało 2579 rodzin oraz 241 osób samotnych. Liczba ludności wynosiła 15 322, z czego mężczyzn było 7867 (51,3%), a kobiet – 7455 (48,7%). Jedynie 5777 (37,7%) osób urodziło się w Raciborzu. W mieście było wtedy 11 883 (77,6%) katolików, 2220 (14,5%) ewangelików, 10 innych chrześcijan oraz 1209 (7,9%) żydów. Wykształcenie mieszkańców było następujące: 2943 (19,2%) to dzieci poniżej 10 roku życia, 10 986 (71,7%) to osoby umiejące pisać i czytać, 250 (1,6%) to osoby, które nie podały swojego wykształcenia, natomiast analfabetami było 1143 (7,5%) osób. W Raciborzu mieszkało 13 niewidomych, 113 głuchoniemych oraz 24 idiotów i wariatów, natomiast upośledzonych było 150 osób[26][27].

1 grudnia 1885 roku odbył się kolejny spis ludności[27][28]. Według niego liczba ludności wynosiła 19 524 mieszkańców i w przeciągu 14 lat wzrosła o 27,4%[19][27][28]. Mężczyzn było 9747 (49,9%), a kobiet – 9777 (50,1%). Miasto było zamieszkiwane przez 3075 (15,8%) ewangelików, 15 131 (77,5%) katolików, 1 innego chrześcijanina oraz 1317 (6,7%) żydów. W Raciborzu znajdowało się 818 budynków mieszkalnych, w których mieściło się 3786 gospodarstw domowych[27][28]. 2 grudnia 1895 roku odbył się następny spis ludności. Według niego w mieście znajdowało się 21 680 ludzi, w tym 11 098 (51,2%) kobiet i 10 582 (48,8%) mężczyzn. Wśród mieszkańców było 3538 (16,4%) ewangelików, 17 113 (78,9%) katolików, 6 innych chrześcijan, 1021 (4,7%) żydów[27][29].

Ludność Raciborza w latach 1900–1945

[edytuj | edytuj kod]
Liczba mieszkańców Raciborza w latach od 1945[14][15][16][17]
Rok Liczba mieszkańców Mężczyzn Kobiet Gęstość
zaludnienia
1945 ok. 3000
1946 19 605
1950 26 447
1955 29 903
1957 29 830 16 266 13 564
1960 32 523
1961 33 900
1962 34 600
1963 35 500
1964 36 100
1965 36 561
1966 37 000
1967 38 500
1968 39 400
1969 40 200
1970 40 600
1971 40 643
1972 41 300
1973 42 200
1974 45 338
1975 45 913 23 934 26 359 671
1976 46 200
1977 50 800
1978 51 400
1979 52 900
1980 55 532 26 803 28 729 741
1981 57 182
1982 57 973
1983 58 805
1984 59 819 28 965 30 854 798
1985 61 011
1986 61 773
1987 62 493
1988 61 791
1989 62 833
1990 64 394
1991 65 300
1992 64 327
1993 64 875 31 189 33 686 865
1994 65 071
1995 65 041 31 310 33 731 867,7
1996 64 961 31 347 33 614 866,6
1997 64 523 31 119 33 404 860,8
1998 64 273 30 962 33 311 857,4
1999 64 093 29 095 31 646 855,0
2000 63 484 28 770 31 362 846,9
2001 62 964 28 545 31 067 840,0
2002 59 290 28 357 30 933 793,7
2003 58 778 28 106 30 672 784,1
2004 58 310 27 773 30 537 777,9
2005 57 755 27 452 30 303 770,5
2006 57 170 27 121 30 049 762,2
2007 56 919 26 976 29 943 758,8
2008 56 727 26 969 29 758 756,3
2009 56 484 26 842 29 642 753,0
2010 56 397 26 779 29 618 752,0
2015 55 547 26 472 29 075 740,5

W 1900 roku miasto poszerzyło swoje granice o Bosacz, mający w 1895 roku 944 mieszkańców, a w 1902 roku również o Starą Wieś oraz Proszowiec mające kolejno 4105 oraz 807 mieszkańców. Racibórz liczył łącznie 30 398 mieszkańców[27]. 1 kwietnia 1903 roku miasto stało się powiatem miejskim z 32 500 mieszkańcami na powierzchni 15,49 km²[27][30].

1 grudnia 1905 roku przeprowadzono spis ludności. W mieście było 1404 domów mieszkalnych, a także 29 innych zamieszkałych budynków, chat, namiotów, wozów i innych. W tym czasie w Raciborzu było 6256 rodzin wieloosobowych oraz 721 gospodarstw jednoosobowych. Liczba ludności sięgnęła 32 690, gdzie było 15 996 mężczyzn (w tym 604 żołnierzy) i 16 694 kobiet. Pod względem wyznania wśród mieszkańców było 27 718 katolików, 4138 ewangelików, 9 innych chrześcijan, 823 żydów, a także 2 osoby innego wyznania. Podczas tego spisu zaprezentowano również dane o deklarowanym języku ojczystym i tak 21 195 osób zadeklarowało język niemiecki jako ojczysty, w tym było 16 297 katolików, 2090 ewangelików i 808 żydów. 9892 osoby zadeklarowały język polski jako ojczysty, w tym było 22 ewangelików. Inny język został zadeklarowany przez 513 osób, gdzie 438 mieszkańców mówiło po morawsku, w tym 13 ewangelików. 1077 mieszkańców za język ojczysty uznało dwa języki (język niemiecki i inny)[31]. 1 kwietnia 1910 roku do miasta włączono Płonię, która liczyła 5450 mieszkańców, a sam Racibórz liczył wtedy 38 424 mieszkańców[27]. Przed wybuchem I wojny światowej miasto liczyło 38 600 mieszkańców[32].

20 marca 1921 roku przeprowadzono plebiscyt, w którym spośród 25 836 uprawnionych do głosowania udział wzięło 24 675 osób. 2227 (9%) głosowało za Polską, a 22 291 (90,4%) za Niemcami[33][34]. W wyniku plebiscytu oraz powstań śląskich po polskiej stronie granicy znalazł się należący do miasta obszar o powierzchni 437 ha, w tym las miejski Widok, tereny wokół wieży Bismarcka oraz folwark w Brzeziu. Wszystkie te tereny wciąż były jednak własnością magistratu[34]. W 1925 roku liczba mieszkańców osiągnęła liczbę 41 000[19]. W 1927 roku Racibórz liczył 49 076 mieszkańców, a w 1933 roku 51 680 mieszkańców[34][35]. Tak wielki wzrost liczby ludności wynika z włączenia 5 stycznia 1927 roku Ostroga, Studziennej, obszarów dworskich i Ocic do miasta. Racibórz zwiększył swoją powierzchnię o 1 787,4 hektary, które zamieszkiwały 8108 osoby, do ogólnej powierzchni 4286 ha[30][34].

W 17 maja 1939 roku liczba ludności wynosiła 49 724, czyli w przeciągu ostatnich 6 lat zmniejszyła się o 1656 osób[34][36].

Ludność Raciborza od 1945 roku

[edytuj | edytuj kod]

W maju 1945 roku miasto zamieszkiwało około 3000 osób[34][37]. Pod koniec roku było już ponad 23 000 mieszkańców, w tym 13 145 Polaków, 10 000 Niemców, 87 Czechów, 18 Żydów i 32 osoby innego pochodzenia. Przybyło także 4435 repatriantów ze wschodnich ziem polskich[34]. Pod koniec 1946 roku liczba ta wyniosła 19 605 osób[38][39].

W grudniu 1950 roku liczba ludności wyniosła 26 447 mieszkańców[39][40]. 45% przyrostu w latach 1950–1955, który wyniósł niecałe 4000 osób stanowiła ludność napływowa[41][42]. W 1957 roku Racibórz liczył 29 830 mieszkańców, w tym 13 564 (45,5%) mężczyzn oraz 16 266 (54,5%) kobiet[34][43].

27 maja 1975 roku do miasta przyłączono Brzezie nad Odrą[44][45], które liczyło wówczas 2900 osób. Pod koniec 1975 roku Racibórz liczył 50 293 osób, w tym 23 934 mężczyzn oraz 26 359 kobiet. Na każdych 100 mężczyzn przypadało wówczas 110,1 kobiet. Gęstość zaludnienia wynosiła 671 osób na 1 km². 1 lutego 1977 roku włączono Ocice Górne, które liczyły 235 osób oraz Sudół liczący 110 mieszkańców, a także Markowice i Miedonię[34]. 31 grudnia 1980 roku miasto liczyło 55 532 mieszkańców, w tym 26 803 mężczyzn oraz 28 739 kobiet. Na każdych 100 mężczyzn przypadało 107,2 kobiet, a gęstość zaludnienia wynosiła 741 osób/km²[34][46].

W 1984 roku Racibórz liczył 59 819 mieszkańców, w tym 28 965 mężczyzn oraz 30 854 kobiet. Na każdych 100 mężczyzn przypadało 106,5 kobiet, a gęstość zaludnienia wynosiła 798 osób/km²[34][47].

W 1991 roku miasto osiągnęło jak najwyższą jak dotąd liczbę mieszkańców, która wynosiła wtedy 65 300. 31 grudnia 1993 roku miasto liczyło 64 875 mieszkańców, w tym 31 189 mężczyzn oraz 33 686 kobiet. Na każdych 100 mężczyzn przypadało 108 kobiet. W Raciborzu było 6372 (9,8%) dzieci w wieku do 6 lat, 13 310 (20,5%) młodzieży w wieku od 7 do 17 lat, 1927 (3%) młodzieży w wieku 18–19 lat, 29 322 (45,2%) osób w wieku produkcyjnym, od 20 do 49 lat, 9362 (14,4%) osób w wieku 50–64 lat oraz 4578 (7%) osób w wieku emerytalnym. Gęstość zaludnienia wynosiła 865 osób/km²[34][48].

W 2002 roku miasto liczyło 60 162 mieszkańców, w 2003 roku – 59 466 mieszkańców, a w 2004 roku – 58 817 mieszkańców[49]. Dane z 2006 roku mówią o 57 987 mieszkańcach, a na koniec 2008 roku Racibórz liczył 56 727 mieszkańców[15]. Według danych z 31 grudnia 2009 roku liczba ludności wynosiła 56 484, co daje miastu 81. miejsce pod względem liczby ludności miast w Polsce[16][50]. 31 grudnia 2010 r. liczba ludności wynosiła 56 397[51].

W świetle prognozy demograficznej przeprowadzonej przez Główny Urząd Statystyczny liczba mieszkańców w najbliższych latach będzie maleć, po 2015 roku spadnie poniżej 50 000, a w 2030 roku wyniesie 41 115[52].

Powierzchnia miasta

[edytuj | edytuj kod]

Szacuje się, że w XIV wieku miasto rozlokowane w zakolu Odry zajmowało powierzchnię ok. 19 hektarów[53].

Pierwsze rozszerzenie miasta o okoliczną wieś miało miejsce w 1860 roku Wtedy to zostały włączone do niego Nowe Zagrody[20][31]. W 1885 roku powierzchnia Raciborza wynosiła 5,95 km², a w 1895 roku – 5,932 km²[31].

W 1900 roku do miasta włączono kolejną wieś – Bosacz. W 1902 roku wsie Stara Wieś i Proszowiec znalazły się w granicach Raciborza. 1 kwietnia 1903 roku miasto o powierzchni 15,43 km² stało się powiatem grodzkim. 1 kwietnia 1910 roku włączono do niego wieś i obszar dworski Płonia, a powierzchnia wyniosła wtedy 22,24 km²[27][31].

20 marca 1921 roku w wyniku przeprowadzonego plebiscytu miasto utraciło 4,37 km² swojej powierzchni i obejmowało 17,87 km². 5 stycznia 1927 roku do włączono do niego wsie Ostróg i Studzienną, a także obwody dworskie Racibórz-Zamek, Ocice-Zamek, Studzienna, Stara Wieś i Proszowiec o łącznej powierzchni 14,99 km². Powierzchnia Raciborza wyniosła wtedy 32,86 km²[31][34].

W 1975 roku do miasta włączono wieś Brzezie. 1 lipca 1975 roku w wyniku reformy administracyjnej Racibórz został pozbawiony praw miasta wyłączonego z powiatu. 1 lutego 1977 roku zostają włączone do niego wsie Markowice, Miedonia, Ocice Górne i Sudół[31][39]. W 1980 roku powierzchnia wynosiła 74,96 km²[31].

W 1995 roku miasto miało powierzchnię 74,96 km²[54]. 1 lipca 1999 roku Racibórz nie skorzystał z możliwości stania się powiatem grodzkim i wchodzi w skład powiatu raciborskiego[31]. W 2006 roku powierzchnia wzrosła do 75,01 km²[54]. Zmiana powierzchni wynikała prawdopodobnie z modernizacji ewidencji gruntów[a].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Informacja uzyskana z Urzędu Miasta w Raciborzu od pana Marcina Mogilskiego.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 52–53.
  2. ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 200–202.
  3. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Jana Kantyki: Racibórz: Zarys rozwoju miasta. s. 409.
  4. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Jana Kantyki: Racibórz: Zarys rozwoju miasta. s. 24.
  5. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Jana Kantyki: Racibórz: Zarys rozwoju miasta. s. 25–36.
  6. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Jana Kantyki: Racibórz: Zarys rozwoju miasta. s. 36–38.
  7. ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 9.
  8. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Jana Kantyki: Racibórz: Zarys rozwoju miasta. s. 55–56.
  9. ↑ Alojzy Nowara: Zarys Dziejów Raciborskiego. W: Wypisy do Dziejów Raciborskiego. Franciszek Hawranek (red.). Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1975, s. 90.
  10. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Jana Kantyki: Racibórz: Zarys rozwoju miasta. s. 53.
  11. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Jana Kantyki: Racibórz: Zarys rozwoju miasta. s. 75–76.
  12. ↑ Alojzy Nowara: Zarys Dziejów Raciborskiego. W: Wypisy do Dziejów Raciborskiego. Franciszek Hawranek (red.). Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1975, s. 93.
  13. ↑ a b c Alojzy Nowara: Zarys Dziejów Raciborskiego. W: Wypisy do Dziejów Raciborskiego. Franciszek Hawranek (red.). Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1975, s. 94.
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 71. ISBN 978-83-89802-73-6.
  15. ↑ a b c Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2008 r.. www.stat.gov.pl, 2 czerwca 2009. [dostęp 2010-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-26)]. (pol.).
  16. ↑ a b c Urząd Statystyczny w Katowicach: Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie śląskim w 2009 r.. www.stat.gov.pl, lipiec 2010. [dostęp 2010-12-10]. (pol.).
  17. ↑ a b Główny Urząd Statystyczny: Ludność według wieku i płci. Bank Danych Lokalnych. www.stat.gov.pl. [dostęp 2010-12-11]. (pol.).
  18. ↑ a b c d Marcin Kutzner: Racibórz. Śląsk w zabytkach sztuki. s. 30.
  19. ↑ a b c Marcin Kutzner: Racibórz. Śląsk w zabytkach sztuki. s. 32.
  20. ↑ a b c d Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 70. ISBN 978-83-89802-73-6.
  21. ↑ a b Tadeusz Ładogórski: Generalne tabele statystyczne Śląska 1787 roku. Wrocław: 1954, s. 96–102.
  22. ↑ Johann Adam Valentin Weigel: Geographische, naturhistorische und technologische Beschreibung des souverainen Herzogthums Schlesien, Siebenter Theil, Die Fürstenthümer Oels, Trachenberg, Neiße und Rattibor. Berlin: 1803, s. 163.
  23. ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., wyd. 2, Breslau: Graß, Barth und Comp., 1845, s. 900 (niem.).
  24. ↑ a b Augustin Weltzel: Geschichte der Stadt und Herrschaft Ratibor, Zweite, umgearbeitete und vermehrte Auflage. Ratibor: 1881, s. 431.
  25. ↑ Felix Triest: Topographisches Handbuch von Oberschlesien, 2. Teilband. Breslau: 1865, s. 656.
  26. ↑ Die Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Schlesien und ihre Bevölkerung, nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. Dezember 1871 bearbeitet und zusammengestellt vom Königlichen Statistischen Bureau. Breslau: 1874, s. 358–359.
  27. ↑ a b c d e f g h i Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 72. ISBN 978-83-89802-73-6.
  28. ↑ a b c Auf Grund der Volkszählung vom 1. Dezember 1885 und anderen amtlichen Quellen bearbeitet vom Königlichen Statistischen Bureau. Berlin: 1887, s. 416–417.
  29. ↑ Gemeindelexikon für die Provinz Schlesien, Auf Grund der Volkszählung vom 2. Dezember 1895 und anderen amtlichen Quellen bearbeitet vom Königlichen Statistischen Bureau. Berlin: 1898, s. 422–423.
  30. ↑ a b Georg Hyckel: Die deutsche Besiedlung des Ratiborer Landes. Glewitz: 1939, s. 14.
  31. ↑ a b c d e f g h Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 73. ISBN 978-83-89802-73-6.
  32. ↑ Alojzy Nowara: Zarys Dziejów Raciborskiego. W: Wypisy do Dziejów Raciborskiego. Franciszek Hawranek (red.). Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1975, s. 96.
  33. ↑ Franciszek Hawranek, Aleksander Kwiatek: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: 1982, s. 695. ISBN 978-83-89802-73-6.
  34. ↑ a b c d e f g h i j k l m Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 74. ISBN 978-83-89802-73-6.
  35. ↑ Statistik des Deutschen Reiches, tom 454, Volks-, Berufs- und Betriebszählung vom 16. VI. 1933. 1933, s. 42.
  36. ↑ Statistik des Deutschen Reiches, tom 568, Volks-, Berufs- und Betriebszählung vom 17. V. 1939. 1939, s. 41–43.
  37. ↑ Alojzy Nowara: Zarys Dziejów Raciborskiego. W: Wypisy do Dziejów Raciborskiego. Franciszek Hawranek (red.). Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1975, s. 102.
  38. ↑ Biuletyn statystyki ludności. Opole: 1959.
  39. ↑ a b c Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 75. ISBN 978-83-89802-73-6.
  40. ↑ Narodowy spis powszechny z dnia 6 grudnia 1950 roku, Województwo opolskie. Warszawa: 1954, s. 3.
  41. ↑ Anzelm Gorywoda, Maria Bytnar-Suboczowa: Niektóre zagadnienia współczesnego osadnictwa na Górnym Śląsku. s. 35–36.
  42. ↑ Alojzy Nowara: Zarys Dziejów Raciborskiego. W: Wypisy do Dziejów Raciborskiego. Franciszek Hawranek (red.). Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1975, s. 103.
  43. ↑ Rocznik statystyczny woj. opolskiego. Opole: 1958, s. 18.
  44. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 maja 1975 roku w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach katowickich i opolskim.
  45. ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 309.
  46. ↑ Rocznik statystyczny województwa katowickiego 1981. Katowice: 1981, s. 19–28.
  47. ↑ Rocznik statystyczny województwa katowickiego 1985. Katowice: 1985, s. 12–23.
  48. ↑ Statystyka gmin, województwo katowickie, 1994. Katowice: 1994, s. 33–45.
  49. ↑ Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015. Racibórz. s. 18.
  50. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r., GUS, Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, s. 183.
  51. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Ludność według płci i miast. Rok 2010. Województwo śląskie. www.stat.gov.pl. [dostęp 2012-01-10]. (pol.).
  52. ↑ Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006–2015. s. 21.
  53. ↑ Alojzy Nowara: Zarys Dziejów Raciborskiego. W: Wypisy do Dziejów Raciborskiego. Franciszek Hawranek (red.). Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1975, s. 91.
  54. ↑ a b Główny Urząd Statystyczny: Powierzchnia. Bank Danych Lokalnych. www.stat.gov.pl. [dostęp 2010-12-11]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ludność_Raciborza&oldid=74959139”