Ludwig Feuerbach

Ludwig Andreas Feuerbach

Data i miejsce urodzenia	28 lipca 1804 Landshut
Data i miejsce śmierci	13 września 1872 Norymberga
Przyczyna śmierci	udar mózgu
Zawód, zajęcie	filozof
Narodowość	niemiecka
Rodzice	Paul Johann Anselm von Feuerbach (ojciec)
Krewni i powinowaci	Karl Wilhelm Feuerbach (brat)

Ludwig Andreas Feuerbach (ur. 28 lipca 1804 w Landshut, zm. 13 września 1872 w Rechenbergu, obecnie Norymberga) – niemiecki filozof.

Życiorys

Jego ojcem był prawnik Paul Johann Anselm von Feuerbach, a bratem matematyk Karl Wilhelm Feuerbach.

Filozofia

Feuerbach był uczniem Hegla, należąc do tzw. lewicy heglowskiej. Wkrótce jednak odrzucił heglizm przyjmując w metafizyce poglądy materialistyczne. Swoje credo wyraził słowami: Myśl z bytu, a nie byt z myśli. Podkreślał materialność człowieka (Człowiek jest tym, co zje) i na tej podstawie zbudował naturalistyczną etykę i teorię religii. Zwalczał idee nieśmiertelności i nadprzyrodzoności. Religia – jego zdaniem – była tworem ludzkim: to człowiek stworzył Boga na swoje podobieństwo – nie odwrotnie. Religia jest jednak wieczna, gdyż zaspokaja odwieczne potrzeby człowieka. Jest ona także pewną formą jego wiedzy o samym sobie, o istocie człowieczeństwa. Jeżeli Bóg został stworzony na obraz człowieka to człowiek – poznając Boga w jego formach – poznaje samego siebie. Poznanie rzeczy może – zdaniem Feuerbacha – następować tylko przez zmysły (sensualizm), a poznanie innego człowieka – także poprzez „poszukiwanie prawdy w dialogu”. Był jednym z twórców pojęcia alienacji religijnej.

Filozofia Feuerbacha oddziaływała na Marksa i Engelsa. Obaj krytykowali Feuerbacha m.in. w dziełach: Tezy o Feuerbachu, Ideologia niemiecka czy Ludwig Feuerbach i zmierzch klasycznej filozofii niemieckiej. Pod koniec życia Feuerbach skierował wzrok w stronę socjalizmu naukowego. Studiował Kapitał Marksa, a w roku 1870 stał się socjaldemokratą, nie potrafił jednak przejść na pozycje materializmu dialektycznego i historycznego i do końca swych dni pozostał znakomitym przedstawicielem przedmarksowskiego materializmu i ateizmu.

W 1867 wylew krwi spowodował u Feuerbacha częściowy paraliż, który w 1872 stał się przyczyną jego śmierci.

Dzieła przetłumaczone na język polski

• Wybór pism, tom 1. Myśli o śmierci i nieśmiertelności Warszawa 1988, seria: Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN, ISBN 83-01-07528-7 t. 1-2, ISBN 83-01-07204-0 t. 1.
• Wybór pism, tom 2. Zasady filozofii przyszłości Warszawa 1988, seria: Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN, ISBN 83-01-07528-7 t. 1-2, ISBN 83-01-07205-9 t. 2.
• Wykłady o istocie religii Warszawa 1981, PWN, ISBN 83-01-01573-X.
• O istocie chrześcijaństwa Kraków 1959, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, seria: Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN.

Bibliografia

• Henryk Jankowski: Etyka Ludwika Feuerbacha. Brak numerów stron w książce
• Jan Andrzej Kłoczowski: Człowiek bogiem człowieka. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1979. Brak numerów stron w książce
• Teodor Ojzerman: Klasyczna filozofia niemiecka. Materializm antropologiczny Ludwika Feuerbacha. W: Krótki zarys historii filozofii. Pod redakcją M.T. Jowczuka, T.I. Ojzermana, I.J. Szczipanowa. Przeł. Marian Drużkowski i in. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Warszawa: Książka i Wiedza, listopad 1969, s. 298-317. (pol.).
• Ryszard Panasiuk: Feuerbach. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1972, seria: Myśli i Ludzie. Brak numerów stron w książce
• Zygmunt Poniatowski: Mały słownik religioznawczy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969.

Linki zewnętrzne

• ToddT. Gooch ToddT., Ludwig Andreas Feuerbach, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 17 listopada 2016, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-31]  (ang.).
• Feuerbach, Ludwig Andreas (1804–72) (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-09].