Lulajże, Jezuniu
Lulajże, Jezuniu – kolęda polska o charakterze kołysanki, powstała najprawdopodobniej w drugiej połowie XVII wieku.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najwcześniejsza zachowana wersja tekstu pochodzi ze zbioru z 1705, przechowywanego w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu[1]. Zapisy tekstu kolędy figurują również m.in. w rękopisach przechowywanych w klasztorze benedyktynek w Staniątkach: dwóch kancjonałach Gąsiorowskiej z lat 1754 i 1758 oraz tzw. kancjonale Kiernickiej z 1754 r. (sama kolęda datowana tam na 1738 r.). Zamieszczono go także w dwóch osiemnastowiecznych rękopiśmiennych kancjonałach franciszkanek oraz w jednym rękopisie karmelitanek z końca XVIII wieku z 2. częścią kantyczki Chybińskiego. Drukiem tekst kolędy ukazał się nakładem lwowskiej oficyny Szlichtynów w zbiorze kantyczek najpierw w 1767, a następnie w 1785 roku[2].
Zapis melodii Lulajże, Jezuniu, nieco różniący się od dzisiejszej, pojawił się drukiem w wydanej w 1843 roku antologii ks. Michała Marcina Mioduszewskiego pt. Pastorałki i kolędy z melodyjami czyli piosnki wesołe ludu w czasie świąt Bożego Narodzenia po domach śpiewane a przez X. M. M. M. zebrane[3].
Kolęda stanowiła inspirację dla wielu twórców, m.in. Fryderyk Chopin wykorzystał jej motyw w środkowej części swego scherzo h-moll op. 20. Cytat z kolędy pojawił się również w utworze Jacka Kaczmarskiego pt. Wigilia na Syberii[4]. W III akcie Betlejem polskiego Lucjana Rydla chór aniołów śpiewa Lulajże, Jezuniu[5].
Kolęda Lulajże, Jezuniu kojarzona jest z polskością, do jej melodii niejednokrotnie układano więc w związku z aktualnymi wydarzeniami nowe teksty o wymowie patriotycznej. Istnieje m.in. jej legionowa wersja autorstwa Ludwika Markowskiego[6], czy inspirowana strajkiem szkolnym we Wrześni przeróbka Kajetana Sawczuka, podlaskiego poety i działacza niepodległościowego[7].
Kolęda Lulajże, Jezuniu jest znana także poza granicami Polski. We Francji została ona przetłumaczona na Nuit de lumière[8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jan Węcowski: Śpiewnik kolędowy. Osiem wieków kolęd polskich XIV-XXI w.. Poznań: In Rock, 2008, s. 65. ISBN 978-83-60157-39-8.
- ↑ Lulajże Jezuniu (kolęda). www.bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2009-12-25].
- ↑ Michał Marcin Mioduszewski: Pastorałki i kolędy z melodyjami czyli piosnki wesołe ludu w czasie świąt Bożego Narodzenia po domach śpiewane a przez X. M. M. M. zebrane. Kraków: 1843, s. 92-93. [dostęp 2009-12-25].
- ↑ Jacek Kaczmarski: Wigilia na Syberii. www.kaczmarski.art.pl. [dostęp 2009-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-22)].
- ↑ Lucjan Rydel: Betleem polskie. Kraków: D. E. Friedlein, 1906, s. 69-70. [dostęp 2009-12-26].
- ↑ Lulajże Jezuniu (pieśń legionowa). www.bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2009-12-25].
- ↑ Artur Adamski: Boże Narodzenie po polsku (fragment). libelli.pl. [dostęp 2009-12-25].
- ↑ Chantez'OnLine | NUIT DE LUMIERE [online], www.chantez-online.org [dostęp 2017-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-02].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lulajże Jezuniu (kolęda). www.bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2009-12-25].
- Jan Węcowski: Śpiewnik kolędowy. Osiem wieków kolęd polskich XIV-XXI w.. Poznań: In Rock, 2008. ISBN 978-83-60157-39-8.
- Michał Marcin Mioduszewski: Pastorałki i kolędy z melodyjami czyli piosnki wesołe ludu w czasie świąt Bożego Narodzenia po domach śpiewane a przez X. M. M. M. zebrane. Kraków: 1843. [dostęp 2009-12-25].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Akordy na gitarę
- Nuty kolędy w formacie PDF. gajdaw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-23)].
- Lulajże, Jezuniu w serwisie Wolne Lektury
- Lulajże, Jezuniu w serwisie Koledypolskie.pl (tekst kolędy i historia jej powstania)