Monomachidae
| Monomachidae | |||
| Ashmead, 1902 | |||
Nieoznaczony gatunek z Brazylii | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | Proctotrupomorpha | ||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
Monomachidae | ||
| Synonimy | |||
| |||
Monomachidae – rodzina błonkówek z infrarzędu owadziarek i nadrodziny Diaprioidea. Obejmuje około 30 opisanych gatunków zgrupowanych w dwóch rodzajach. Zamieszkują krainy australijską i neotropikalną (od Meksyku po Chile i Argentynę). Są parazytoidami muchówek z podrodziny Chiromyzinae.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Błonkówki o smukłym[1] ciele długości od 6[2] do 18 mm[1], ogólnym pokrojem przypominające męczelkowate[3] lub małe gąsienicznikowate[2]. Oskórek mają gładki. Ubarwienie nigdy nie jest czarne, a czasem bywa wielokolorowe lub jaskrawozielone[1].
Głowa ma oczy złożone o wewnętrznych krawędziach niezbiegających się silnie ku dołowi, wargę górną nieprzedłużoną w pośrodkowy wyrostek, endodontyczne żuwaczki o dwóch lub trzech zębach, trójczłonowe głaszczki szczękowe i pięcioczłonowe głaszczki wargowe. Czułki u samicy buduje 15, a u samca 14 członów; ich panewki leżą bardzo blisko nadustka[4].
Niemal szyjowate przedplecze opatrzone jest ostrą listewką poprzeczną[1] i może nasuwać się na przednią część śródplecza[1][4]. Występują formy długoskrzydłe, krótkoskrzydłe i mikropteryczne[4][2]. Wszystkie odnóża mają wykształcone przedudzia. Golenie przedniej pary mają jedną ostrogę, a pozostałych par dwie ostrogi. Tylna para goleni nie jest maczugowato rozdęta[4]. Biodra tylnej pary leżą dość daleko od otworu pozatułowia. Pozatułów jest stożkowaty i pozbawiony pośrodkowego kila[1].
Metasoma z silnie wyrażonym dymorfizmem płciowym[2]. Długi i cienki[1] stylik tworzony jest przez oddzielone szwami pierwszy tergit i pierwszy sternit metasomy[4]. Tworzony przez resztę metasomy gaster jest u samicy silnie wydłużony, słabo zesklerotyzowany, zbudowany z luźno zestawionych segmentów, zwężający się ku zaostrzonemu szczytowi, u samca zaś jest on buławkowaty, tępo zakończony[4][2]. Przysadki odwłokowe u samicy są płytkowate, a u samca palcowate[4]. Pokładełko samicy jest zredukowane, nadzwyczaj krótkie i ukryte wewnątrz ósmego segmentu metasomy[1][4][2].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Błonkówki te są koinobiontycznymi parazytoidami muchówek z podrodziny Chiromyzinae w rodzinie lwinkowatych, przy czym żywiciele znani są tylko dla trzech gatunków z rodzaju Monomachus i należą oni do rodzajów Chiromyza i Boreoides[2][3]. Samice Monomachus składają jaja na jajach gospodarza. Dorosłe Monomachus opuszczają ciało gospodarza znajdującego się w stadium wyrośniętej larwy lub poczwarki. Na mniejszych samcach żeruje pojedynczy osobnik, podczas gdy na większej samicy żerować może większa ich liczba[3].
Około czterokrotna przewaga samców w próbach badawczych[3][5] wskazuje na różnice w zachowaniu między płciami. Sugeruje się, że samice trzymają się blisko powierzchni gruntu, poszukując żywicieli, podczas gdy samce latają swobodnie w poszukiwaniu samic, a być może tworzą nawet roje[5].
Rodzina o zasięgu transantarktycznym[2] i przypuszczalnie gondwańskim pochodzeniu[4]. Przedstawiciele rodzaju Chasca występują na zachodzie Ameryki Południowej i znani są dotąd z Chile i Peru[2]. Monomachus ma szerszy zasięg. Trzy gatunki znane są z Australii, dwa z Nowej Gwinei, a ponad 20 pozostałych zamieszkuje neotropikalną Amerykę od południowego Meksyku na północy przez Amerykę Centralną po Argentynę i Chile na południu[2][1]. Największą różnorodność przedstawiciele rodzaju osiągają w brazylijskiej formacji Mata Atlântica[3].
Ogólnie zasięg Monomachidae zbliżony jest do zasięgu Chiromyzinae[3]. Ponadto Monomachidae, podobnie jak Chiromyzinae spotykane są głównie w porze suchej i liczniej na większych wysokościach[5]. Wskazuje to na ścisłe powiązanie troficzne tych dwóch grup[3].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Kladogram wg wyników analizy Johnsona i Musetti (2012)[2]
|
Takson ten wprowadzony został w 1902 roku przez Williama Harrisa Ashmeada jako podrodzina Monomachinae[6]. W randze osobnej rodziny jako pierwszy sklasyfikował je w 1911 roku Wilhelm Albert Schulz[7]. Po rewizji Normana F. Johnsona i Luciany Musetti do rodziny tej zalicza się niespełna 30 opisanych gatunków zgrupowanych w dwóch rodzajach[2]:
- Chasca Johnson et Musetti, 2012
- Monomachus Klug, 1841
Wcześniej wyróżniano opisany na podstawie pojedynczej samicy rodzaj Tetraconus, jednak we wspomnianej rewizji zsynonimizowano go z rodzajem nominatywnym[2].
Tradycyjnie Monomachidae umieszczano w szeroko rozumianej nadrodzinie tybelaków (Proctotrupoidea). W 2007 roku Michael J. Sharkey zawęził definicję tybelaków, wydzielając Maamingidae, Diapriidae i Monomachidae do osobnej nadrodziny Diaprioidea[8]. W 2011 roku w obrębie tej nadrodziny wyróżniono jeszcze Ismaridae. Monofiletyzm tak definiowanych Diaprioidea znalazł dobre wsparcie w wynikach molekularnych analiz filogenetycznych[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Henri Goulet, John T. Huber, Hymenoptera of the world: an identification guide to families, Ottawa: Agriculture Canada, 1993, s. 545, ISBN 978-0-660-14933-2.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Norman F. Johnson, Luciana Musetti. Genera of the parasitoid wasp family Monomachidae (Hymenoptera: Diaprioidea). „Zootaxa”. 3188, s. 31–41, 2012.
- ↑ a b c d e f g Luciana Musetti, Norman F Johnson. Revision of the New World species of the genus Monomachus Klug (Hymenoptera: Proctotrupoidea, Monomachidae) / Révision des espèces du genre Monomachus (Hymenoptera : Proctotrupoides, Monomachidae) du Nouveau Monde. „The Canadian Entomologist”. 136, s. 501-552, 2004.
- ↑ a b c d e f g h i Ian D. Naumann. The Australian species of Monomachidae (Proctotrupoidea), with a revised diagnosis of the family. „Journal of the Australian Entomological Society”. 24, s. 261-274, 1985.
- ↑ a b c Perioto, Nelson W.; Lara, Rogéria I. R.; Fernandes, Daniell R. R.; De Bortoli, Caroline P.; Salas, Claudio; Crosariol Netto, Jacob; Perez, Lumey A.; Trevisan, Maíra; Kubota, Mirian M.; Pereira, Nirelcio A.; Gil, Oniel J. A.; Dos Santos, Rafael F.; Jorge, Sofía J.; Laurentis, Valéria L.. Monomachus (Hymenoptera, Monomachidae) from Atlantic rainforests in São Paulo State, Brazil. „Revista Colombiana de Entomología”. 42 (2), s. 171-175, 2016. DOI: 10.25100/socolen.v42i2.6688. ISSN 0120-0488.
- ↑ William Harris Ashmead. Classification of the pointed-tailed wasps, or the superfamily Proctotrypidae I.. „Journal of the New York Entomological Society”. 10, s. 240-247, 1902.
- ↑ Wilhelm Albert Schulz. Systematische Uebersicht der Monomachiden. „Memoirs of the International Congress of Entomology”. 2, s. 405-422, 1911.
- ↑ M.J. Sharkey. Phylogeny and classification of Hymenoptera. „Zootaxa”. 1668, s. 521–548, 2007.
- ↑ Sharkey, Michael J.; Carpenter, James M.; Vilhelmsen, Lars; Heraty, John; Liljeblad, Johan; Dowling, Ashley P.G.; Schulmeister, Susanne; Murray, Debra; Deans, Andrew R.. Phylogenetic relationships among superfamilies of Hymenoptera. „Cladistics”. 28 (1), s. 80–112, 2011. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2011.00366.x. ISSN 1096-0031.