Most Biskajski

Most Biskajski^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Hiszpania
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II
Numer ref.	1217
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2006; na 30. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Most Biskajski
Państwo	Hiszpania
Miejscowość	Portugalete i Getxo
	Podstawowe dane
Przeszkoda	ujście rzeki Nervión
Długość	ok. 160 m
Data budowy	1893
Data zburzenia	1937
Data odbudowy	1941
Projektant	Alberto Palacio
	Położenie na mapie Hiszpanii Most Biskajski
	Położenie na mapie Kraju Basków Most Biskajski
	43°19′24″N 3°01′01″W/43,323333 -3,016944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Most Biskajski (bask. Bizkaiko Zubia, hiszp. Puente de Vizcaya) – most gondolowy ponad ujściem rzeki Nervión (Ibaizabal), w hiszpańskim Kraju Basków w prowincji Bizkaia^[1].

Nazwy

Oficjalną nazwą mostu jest Most Biskajski. Oprócz niej funkcjonują także inne: Most Wiszący (hiszp. Puente Colgante), Most Portugalete, Most Getxo, Most Bilbao, a także Most Palacio (od nazwiska głównego inżyniera tego mostu)^[2].

Historia

Most promowy został zaprojektowany przez znanego architekta Alberto Palacio (jednego z uczniów Gustawa Eiffla) i zbudowany w 1893 r.^[2] Połączył on miasto Portugalete oraz dzielnicę miasta Getxo – Las Arenas (bask. Areeta)^[3]. Przy budowie zastosowano nowoczesne jak na koniec XIX wieku rozwiązania. Oprócz ciężkiej żelaznej konstrukcji wykorzystano lżejsze stalowe liny. Był to pierwszy i zarazem najstarszy na świecie most-gondola, który był zdolny przewozić na dużej wysokości ludzi i pojazdy. Stanowił wzorzec dla innych mostów w Europie, Afryce czy Amerykach, z których przetrwało tylko kilka. Przy jego tworzeniu zastosowano nowoczesne technologie, aby umożliwić dalsze działanie portu w Bilbao. W 1937 r., podczas hiszpańskiej wojny domowej most został częściowo zbombardowany, czego świadkiem był sam Albert Palacio. Jego gruntowna odbudowa i restauracja nastąpiła w 1941 r. Most Biskajski został zapisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO 13 lipca 2006 r.

Współczesność

Most jest ciągle w użyciu. Ma około 160 m długości i 50 m wysokości. Do przęsła znajdującego się 45 metrów nad wodą podwieszona jest na długich linach gondola, która może przewieźć co 8 minut jednorazowo 6 pojazdów i kilkudziesięciu pasażerów w ciągu 1,5 minuty. Na przejazd mostem obowiązuje zbiorczy bilet komunikacji miejskiej Bilbao. Atrakcją turystyczną jest wyjazd na szczyt filaru, z którego można podziwiać panoramę okolicy.

Przypisy

↑ Annac, Dziedzictwo UNESCO: Most Biskajski. Hiszpania 2006 [online], Dziedzictwo UNESCO, 23 grudnia 2016 [dostęp 2021-12-14] .
↑ ^a ^b VictoriaV. Charles VictoriaV., Bridges., Bournemouth: Parkstone, s. 93, ISBN 1-78525-726-9, OCLC 946059419 [dostęp 2021-12-14] .
↑ Sailing Directions for the Bay of Biscay: West Coast of France and North Coast of Spain, 1951, s. 248 .

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Annac, Dziedzictwo UNESCO: Most Biskajski. Hiszpania 2006 [online], Dziedzictwo UNESCO, 23 grudnia 2016 [dostęp 2021-12-14] .

[:0-4] VictoriaV. Charles VictoriaV., Bridges., Bournemouth: Parkstone, s. 93, ISBN 1-78525-726-9, OCLC 946059419 [dostęp 2021-12-14] .

[5] Sailing Directions for the Bay of Biscay: West Coast of France and North Coast of Spain, 1951, s. 248 .

[:1-6] Wspólnie z Portugalią

[:2-7] Wspólnie ze Słowenią

[:3-8] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[:4-9] Wspólnie z Francją

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[A]

[B]

[C]

[D]

Kulturowe	Historyczne centrum Kordoby Alhambra, Generalife i Albaicín w Grenadzie Katedra w Burgos Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem Dzieła Gaudiego w Barcelonie: Park Güell, Pałac Güell, Casa Milà, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Família, Casa Batlló i krypta w Colonia Güell Jaskinia Altamira i paleolityczna sztuka jaskiniowa północnej Hiszpanii Stare miasto i akwedukt w Segowii Zabytki Oviedo i Królestwa Asturii Stare miasto w Santiago de Compostela Stare miasto w Ávili wraz z kościołami poza murami Zabytki w stylu mudejar w Aragonii Historyczne centrum Toledo Stare miasto w Cáceres Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli Stare miasto w Salamance Klasztor w Poblet Zespół archeologiczny w Méridzie Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe Szlak pielgrzymkowy do Santiago de Compostela Historyczne miasto warowne Cuenca Giełda Jedwabiu w Walencji Las Médulas Pałac Muzyki Katalońskiej i szpital św. Pawła w Barcelonie Klasztory Yuso i Suso w San Millán de la Cogolla Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Côa i Siega Verde^[A] Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares San Cristóbal de La Laguna stanowisko archeologiczne Risco Caído Stanowisko archeologiczne Atapuerca Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí Zespół archeologiczny Tarraco Gaj palmowy w Elche Rzymskie mury obronne w Lugo Krajobraz kulturowy Aranjuezu Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza Most Biskajski Wieża Herkulesa Krajobraz kulturowy Serra de Tramuntana Kopalnie rtęci w Almadén i Idrii^[B]
Przyrodnicze	Park Narodowy Garajonay Park Narodowy Doñana Park Narodowy Teide Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[C]
Kulturowe i przyrodnicze	Pireneje – Mont Perdu^[D] Ibiza – różnorodność biologiczna i kulturowa
Niematerialne	Misterium w Elche Patum de Berga Trybunały Irygacyjne śródziemnomorskiego wybrzeża Hiszpanii: Rada Mędrców w Murcji i Trybunał Wodny w Walencji Język gwizdów z wyspy La Gomera Pieśń Sybilli z Majorki Flamenco Castell Dieta śródziemnomorska Święto Matki Bożej Dobrego Zdrowia w Algemesí Święto dziedzińców w Kordowie Sokolnictwo