Masowe wymieranie

Intensywność wymierań organizmów morskich na przestrzeni poszczególnych okresów geologicznych: *Botomanian* – wczesny kambr, *Dresbachian* – późny kambr, *End O* – koniec ordowiku, *End S* – koniec syluru, *Late D* – górny dewon, *Middle C* – środkowy karbon, *End Middle P* – koniec środkowego permu, *End P* – koniec permu, *End Tr* – koniec triasu, *End J* – koniec jury, *End K* – koniec kredy, *End Eocene* – koniec eocenu

Masowe wymieranie – gwałtowne (w skali geologicznej) wyginięcie wielu gatunków w wyniku zadziałania globalnych czynników środowiskowych (np. regresji morskich, zasadniczych zmian klimatycznych, wzmożonego wulkanizmu, katastrof kosmicznych).

W dziejach życia na Ziemi zidentyfikowano pięć wielkich masowych wymierań:

wymieranie ordowickie – ok. 438 mln lat temu
wymieranie dewońskie – ok. 374 mln lat temu
wymieranie permskie – ok. 251,9 mln lat temu^[1]
wymieranie triasowe – ok. 201 mln lat temu
wymieranie kredowe – ok. 66 mln lat temu

O masowym wymieraniu mówi się również w kontekście katastrofy tlenowej ponad 2 mld lat temu, która dotknęła bakterie beztlenowe.

Wśród ekologów trwa debata na temat znaczenia współczesnego wymierania gatunków (związanego z działalnością człowieka, w szczególności z przekształcaniem i fragmentacją siedlisk, także z eksploatacją gatunków i zawlekaniem organizmów obcych) dla różnorodności biologicznej. Zjawisko to bywa określane mianem szóstej katastrofy^[2].

Zobacz też

Przypisy

↑ Seth D.S.D. Burgess Seth D.S.D., SamuelS. Bowring SamuelS., Shu-zhongS.z. Shen Shu-zhongS.z., High-precision timeline for Earth’s most severe extinction, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 111 (9), 2014, s. 3316–3321, DOI: 10.1073/pnas.1317692111, ISSN 0027-8424, PMID: 24516148, PMCID: PMC3948271 [dostęp 2023-11-10] (ang.).
↑ Leakey Richard, Lewin Roger: Szósta katastrofa. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7180-812-7.

[1] Seth D.S.D. Burgess Seth D.S.D., SamuelS. Bowring SamuelS., Shu-zhongS.z. Shen Shu-zhongS.z., High-precision timeline for Earth’s most severe extinction, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 111 (9), 2014, s. 3316–3321, DOI: 10.1073/pnas.1317692111, ISSN 0027-8424, PMID: 24516148, PMCID: PMC3948271 [dostęp 2023-11-10] (ang.).

[2] Leakey Richard, Lewin Roger: Szósta katastrofa. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7180-812-7.

[1]

[2]

Geochronologia	archaik proterozoik fanerozoik paleozoik mezozoik kenozoik
Wymarłe zwierzęta	allotery amonity nieptasie dinozaury fauna ediakarańska ichtiozaury kreodonty labiryntodonty mozazaury pterozaury ryby pancerne trylobity zauropterygi
Rośliny kopalne	benetyty klinolisty kordaity lepidofity paprocie nasienne pranagozalążkowe psylofity ryniofity trymerofity zosterofilofity
Pojęcia	antropogeneza eksplozja kambryjska ewolucja formy przejściowe Fossillagerstätte kladystyka masowe wymieranie skamieniałości