Meteoryty HED
Meteoryty HED – grupa (klan) meteorytów kamiennych należących do achondrytów, do której zaliczają się howardyty, eukryty i diogenity. Skrót HED pochodzi właśnie od ich nazw. Jest to najpospolitsza grupa achondrytów, ok. 3/4 należy do meteorytów HED[1]. Skały te zostały zidentyfikowane jako fragmenty planetoidy (4) Westa, wyrzucone przez impakty.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Meteoryty HED są okruchami skał magmowych, zbudowanymi z piroksenów i plagioklazów. Eukryty zawierają wydłużone ziarna plagioklazu zamknięte w piroksenie, są podobne do ziemskich bazaltów, lecz jaśniejsze. Diogenity składają się głównie z piroksenów, przypominają ziemskie piroksenity. Howardyty stanowią mieszankę okruchów eukrytów i diogenitów, czasem zawierają chondry[1].
Uważa się, że eukryty pochodzą ze skorupy Westy, podczas gdy diogenity wykrystalizowały głębiej, w płaszczu tej planetoidy. Howardyty są materią z powierzchni Westy, która zawiera skały pokruszone wskutek impaktów, w tym także materię pochodzącą spoza Westy[2][3].
Pochodzenie
[edytuj | edytuj kod]Na południowej półkuli Westy znajduje się potężny basen uderzeniowy nazwany Rheasilvia. Uderzenie, które odpowiada za jego powstanie miało miejsce około miliard lat temu, wyrzuciło w przestrzeń kosmiczną ok. 1% objętości planetoidy. Efektem tej kolizji było powstanie rodziny planetoidy Westa, planetoid typu V oraz mniejszych meteoroidów. Część z nich spadła na Ziemię jako meteoryty HED[4][5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Meteoryty w zbiorach Polskich / Klasyfikacja meteorytów. Polskie Towarzystwo Meteorytowe. [dostęp 2014-04-17]. (pol.).
- ↑ Szymon Kozłowski: Meteoryty - Tektyty - Impaktyty: HED. Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego. [dostęp 2014-04-17]. (pol.).
- ↑ Achondryty HED (Vesta). meteoryty.net. [dostęp 2014-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-19)]. (pol.).
- ↑ Paul Schenk, David P. O’Brien, i in.. The Geologically Recent Giant Impact Basins at Vesta’s South Pole. „Science”. 336, s. 694–697, 2012-05-11. DOI: 10.1126/science.1223272. (ang.).
- ↑ Sonda Dawn odkrywa sekrety Westy. Kosmonauta.net, 2012-04-30. [dostęp 2012-05-14]. (pol.).