Michał Znicz

Michał Znicz

Michał Znicz (1935)
Imię i nazwisko	Michał Feiertag
Data i miejsce urodzenia	8 września 1895 Działoszyce
Data i miejsce śmierci	24 grudnia 1943 Pruszków
Zawód	aktor
Współmałżonek	Janina Morska
Lata aktywności	1918–1943

Scena z wodewilu satyrycznego „Kariera Alfa Omegi” w teatrzyku Cyrulik Warszawski (1936). Od lewej: Michał Znicz, Janina Brochwiczówna i Adolf Dymsza.

Michał Znicz, rys. Zbigniew Kresowaty

Michał Znicz

Michał Znicz, właśc. Michał Fajertak, Feiertag (ur. 8 września 1895 w Działoszycach, zm. 24 grudnia 1943 w Pruszkowie) – polski aktor.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Józefa Fajertaka, kupca i księgowego, i Estery Ewy Rubinsztajn. Miał brata Stanisława Znicza (1901–1943), śpiewaka rewiowego i operowego. Powołany do wojska rosyjskiego brał udział w I wojnie światowej i dostał się do niewoli niemieckiej. W obozie jenieckim Neuhammer zainicjował powstanie amatorskiego teatru dla polskich żołnierzy, w którym też występował jako recytator i aktor. Po trzech latach odzyskał wolność i przyjechał do Warszawy.

Jako aktor zadebiutował 16 lutego 1918 roku w warszawskim teatrze „Sfinks”, wykonując monolog Wariat Nikołaja Gogola. W okresie dwudziestolecia międzywojennego występował w warszawskich teatrach rewiowych i dramatycznych. Grał m.in. w „Qui Pro Quo”, „Stańczyku”, „Cyruliku Warszawskim”, „Wielkiej Rewii”, „Niebieskim Młynie”. Przez 10 lat występował w teatrach poza Warszawą: w Łodzi (1923–1925, 1927–29 i 1931–1932 - Teatr Miejski), Krakowie (1925–1926 - Teatr im. Słowackiego) i Lwowie (1929–1930 - Teatr Rozmaitości). Po powrocie w 1933 roku do Warszawy otrzymał stały angaż w Teatrze Kameralnym. Grał także na deskach teatrów: Narodowy, Nowy, Letni i TKKT (1935–1938).

Występował również w wielu polskich filmach, jednak zazwyczaj były to role charakterystyczne lub drugoplanowe. Jego filmowym debiutem była niema produkcja „Cud nad Wisłą” z 1921 roku.

W czasie okupacji znalazł się w warszawskim getcie, gdzie brał udział w organizowanych przedstawieniach. Należał do solistów operetki „Femina”, występował w teatrze Marka Ornsztajna, Teatrzyku „Na Pięterku”, Nowym Teatrze Kameralnym, był konferansjerem na 1. recitalu Wiery Gran w getcie. Cierpiał na depresję i przestał występować na scenie. W 1942 roku jego żona, aktorka Janina Morska zdobyła fałszywe dokumenty i wyciągnęła męża z getta. Pod zmienionym nazwiskiem ukrywał się w Pruszkowie, gdzie zmarł w wigilię Bożego Narodzenia 1943 roku, w niewyjaśnionych okolicznościach. Jedna z wersji głosi, że popełnił samobójstwo w willi w Wołominie (Leon Schiller w jednym ze swoich listów napisał, że aktor się powiesił, kiedy uciekł z getta) – inna, że został zadenuncjowany. W niektórych źródłach można znaleźć nieprawdziwą informację, jakoby w 1942 roku zginął w czasie akcji likwidacyjnej w otwockim szpitalu Zofiówka, w ramach nazistowskiego programu likwidacji osób psychicznie chorych. Został pochowany pod nazwiskiem Arnold Szubert na cmentarzu na Żbikowie (kwatera O-49). Janina Morska przed swoją śmiercią w 1966 roku wymieniła tablicę z inskrypcją na grobie męża: Michał Znicz artysta dramatyczny zmarł dn. 24 XII 1943 Najlepszemu mężowi żona. Jego grób odnaleziono w 2020 roku i krótko później został zlikwidowany.

Jego pasją była piłka nożna i psy.

Filmografia

Przed laty pisano o nim:

„Z upodobaniem grywał role serio. Udawały mu się zwłaszcza te, które są jakby przejściem od ról komicznych do poważniejszych”.

Aktor Kazimierz Krukowski (Lopek) tak o nim mówił:

„Był na scenie – dodam także na ekranie – arcyludzko wzruszający i prosty w rolach małego nieszczęśliwego człowieka, wyrzuconego nie wiadomo za co poza nawias wszystkiego, co ukochał, brutalnie zdeptanego przez życie i złych ludzi”.

Data premiery	Tytuł filmu	Rola
1939/1940	Żołnierz królowej Madagaskaru	Mazurkiewicz
1939	Kłamstwo Krystyny	Olak, ojciec Krystyny
1938	Zapomniana melodia	profesor Frankiewicz, stryj Stefana
1938	Robert i Bertrand	baron Dobkiewicz
1938	Druga młodość	lokaj Klaudiusz
1938	Krwawa rosa	torturowana ofiara
1937	Skłamałam	Galewicz
1937	Parada Warszawy	–
1937	Pani minister tańczy	lider opozycyjnego stronnictwa
1937	Niedorajda	Rowek
1937	Dyplomatyczna żona	dyrektor teatru
1936	Tajemnica panny Brinx	detektyw Bielecki
1936	Róża	Anzelm
1936	Pan Twardowski	sędzia
1936	Jego wielka miłość	aktor Szypułko
1936	Jadzia	Królik, dyrektor firmy Oksza
1936	Dodek na froncie	porucznik Duszkin
1936	Bolek i Lolek	profesor śpiewu Morini
1936	Amerykańska awantura	Stanisław Skuła
1935	Panienka z poste restante	przemysłowiec Smith
1935	Nie miała baba kłopotu	krawiec
1935	Kochaj tylko mnie	dyrektor teatru
1935	Dwie Joasie	Hilary Cicherkiewicz, pracownik kancelarii mecenasa Rostalskiego
1934	Pieśniarz Warszawy	Eustachy, stryj Juliana
1934	Młody las	profesor francuskiego
1934	Kocha, lubi, szanuje	aptekarz
1934	Czarna perła	Krzysztof
1934	Co mój mąż robi w nocy…	przemysłowiec Roman Tarski
1921	Cud nad Wisłą	Aktor

Spektakle teatralne

• 1920 – Minister z Warszawy, „Qui Pro Quo”
• 1935 – Pod włos, „Cyrulik Warszawski”
• 1935 – Muzyka na ulicy, „Teatr Letni w Warszawie”
• 1936 – Kariera Alfa Omegi, „Cyrulik Warszawski”
• 1937 – Król na jedną noc, „Wielka Rewia”
• 1937 – Podróż poślubna, „Wielka Rewia”
• 1937 – Król włóczęgów, „Teatr Letni”
• 1937 – Manewry jesienne
• 1937 – Książę Szirasu, „Teatr Letni”

Bibliografia

• komentarz Stanisława Janickiego przed filmem Zapomniana melodia z 1938 r. („W Iluzjonie” – Kino Polska)
• Michał Znicz w bazie filmpolski.pl
• Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Michał Znicz w bazie filmpolski.pl
• Michał Znicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
• Michał Znicz w bazie IMDb (ang.)
• Michał Znicz w bazie Filmweb
• Michał Znicz na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Michał Znicz na zdjęciach w bibliotece Polona