Mukti
Mukti (dewanagari मुक्ति) – termin filozofii indyjskiej oznaczający wyzwolenie w doktrynach Upaniszad oraz wedanty.
Rozróżnić można następujące trzy rodzaje[1] mukti:
- kramamukti – stopniowe wyzwolenie (po śmierci) na drodze dewajany (Badri)
- widehamukti – wyzwolenie uzyskiwane w chwili śmierci (Dźaimini)
- sadjomukti – wyzwolenie natychmiastowe będące następstwem poznania atmana jakiego dostępują dźiwanmuktinowie osiągający następnie widehakaiwalję w momencie śmierci (Śankara)
W nauczaniu współczesnego Śankarze wedantysty Mandanamiśry:
- mukti jest równoważna doświadczaniu oglądu brahmana[2]
- zdobywa się ją przez połączenie właściwego czynu (karma) z wiedzą (dźńana)
- następuje po usunięciu niewiedzy (awidja) oddzieleniu[3]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- wimukti
- muktam – wolny
- moksza – wyzwolenie w njai, wajszeszice, mimamsie i wczesnej sankhji
- wimoksza
- kaiwalja – ostateczne wyzwolenie w jodze i sankhji[4]
- apawarga
- nirwana – oświecenie w tradycji buddyzmu i dżinizmu
- dżina
- budda
- kaiwalin
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wstęp. W: Asztawakragita. Tajemnice jogi poznania. M.M.Wüthrich Saranowska (tłum, wstęp). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2005, s. XIV-XV, seria: Biblioteka Klasyków Filozofii. ISBN 83-01-14512-9.
- ↑ Paweł Sajdek: Istnienie świata wielości. W: Filozofia Wschodu. Beata Szymańska (red.). Wyd. 1. Cz. Wedanta: Teoria nieorzekalności Mandanamiśry. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 130. ISBN 83-233-1487-X.
- ↑ Paweł Sajdek: Wyzwolenie. W: Filozofia Wschodu. Beata Szymańska (red.). Wyd. 1. Cz. Wedanta: Teoria nieorzekalności Mandanamiśry. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 132–133. ISBN 83-233-1487-X.
- ↑ Wstęp. W: Asztawakragita. Tajemnice jogi poznania. M.M.Wüthrich Saranowska (tłum., wstęp). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2005, s. XIV, seria: Biblioteka Klasyków Filozofii. ISBN 83-01-14512-9.