Nowoczerkask

Nowoczerkask
Новочеркасск
	; Sobór Wniebowstąpienia nocą
Herb	Flaga
Państwo	Rosja
Obwód	rostowski
Burmistrz	Jurij Lysienko
Powierzchnia	128 km²
Populacja (2020); • liczba ludności; • gęstość	; 168 035; 1312,77 os./km²
Nr kierunkowy	+7 86352
Kod pocztowy	3464xx
Tablice rejestracyjne	61, 161
	Położenie na mapie Rosji Nowoczerkask
	Położenie na mapie obwodu rostowskiego Nowoczerkask
	47°26′09″N 40°05′55″E/47,435833 40,098611
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Nowoczerkask (ros. Новочеркасск) – miasto w południowej Rosji, w obwodzie rostowskim, nad Aksajem (dopływ Donu). Około 168 tys. mieszkańców (2020).

Historia

Miasto zostało założone w roku 1805 jako centrum administracyjne obwodu kozaków dońskich. Budową miasta kierowali ataman kozacki Matwiej Płatow i niderlandzki architekt François Sainte de Wollant.

W pierwszych miesiącach wojny domowej w Rosji Nowoczerkask był jednym z głównych ośrodków białych, to w tym mieście oraz w Rostowie nad Donem gen. Ławr Korniłow i gen. Michaił Aleksiejew rozpoczęli tworzenie Armii Ochotniczej^[4]. Chcąc zniszczyć tę siłę w zarodku, rząd Lenina skierował nad Don zgrupowanie pod dowództwem Władimira Antonowa-Owsiejenki, co zmusiło białych do opuszczenia miasta w końcu lutego 1918 r.^[5] Nowoczerkask znalazł się w granicach Dońskiej Republiki Radzieckiej, która przetrwała do maja tego samego roku^[6]. Następnie, po obaleniu republiki wskutek antybolszewickiego powstania Kozaków, stał się stolicą Republiki Dońskiej. Został ostatecznie zajęty przez Armię Czerwoną 7 stycznia 1920 r.^[7]

Podczas II wojny światowej miasto okupowane było przez wojska niemieckie od 24 lipca 1942 do 13 lutego 1943.

2 czerwca 1962 w miejscowych Zakładach Budowy Lokomotyw Elektrycznych (NEWZ) miał miejsce protest pracowników, związany z podwyżką cen żywności, który został krwawo stłumiony przez władze z użyciem armii^[8]^[9].

Oświata

Południowo-Rosyjski Państwowy Uniwersytet Techniczny (były Doński Instytut Politechniczny)
W Nowoczerkasku od 1991 mieści się Nowoczerkaska Suworowska Szkoła Wojskowa MSW Rosji.

Polacy w Nowoczerkasku

Według danych carskich w 1897 w Nowoczerkasku mieszkało 190 Polaków, stanowiąc 0,37% miejskiej populacji^[10]. W XIX w. tutejsze gimnazjum ukończył filozof Władysław Mieczysław Kozłowski. W XX w. studia na Dońskim Instytucie Politechnicznym w Nowoczerkasku podjęli Władysław Weryho i Józef Dubiski, a profesorem i dziekanem na uczelni był Antoni Rogiński.

W Nowoczerkasku urodzili się:

1883 – Mateusz Siemionkin, jeden z pionierów psychiatrii humanistycznej w Polsce
1917 – Witold Łokuciewski, pułkownik pilot Wojska Polskiego, as myśliwski
1918 – Władysław Węgorek, entomolog, dyrektor Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu, członek Armii Krajowej

W latach 1902–1906 Polacy wznieśli kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP(inne języki), zaprojektowany przez Bronisława Brochwicza-Rogoyskiego.

Podczas II wojny światowej w 1941 w mieście przebywał Tadeusz Pióro.

Współcześnie, duży wpływ na życie wspólnoty lokalnej zgromadzonej wokół kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Nowoczerkasku miał Ks. Prałat dr Tomasz Wiosna (1969-2019), jedyny proboszcz katolicki, który był w tej parafii w najnowszych czasach na stałe (8 lat)^[11]^[12].

Przypisy

↑ Глава Администрации Новочеркасска [online] [dostęp 2021-04-15] (ros.).
↑ Город Новочеркасск [online] [dostęp 2021-04-15] (ros.).
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года [online] [dostęp 2021-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-22] (ros.).
↑ P. Kenez, Red Attack, White Resistance: Civil War in South Russia 1918, Washington DC: New Academia Publishing, 2004. ISBN 0-9744934-4-9, s. 69.
↑ P. Kenez, Red Attack..., s. 95.
↑ P. Kenez, Red Attack..., s. 118.
↑ J. D. Smele, The "Russian" Civil Wars 1916-1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0, s. 135.
↑ Taubman, William (2003), Khrushchev: The Man and His Era, s.519–523. W.W. Norton & Co., ISBN 978-0-393-32484-6
↑ Jacek Hugo-Bader: W rajskiej dolinie wśród zielska. 2010. ISBN 978-83-7536-117-9.
↑ Demoscope Weekly - Annex. Statistical indicators reference [online], www.demoscope.ru [dostęp 2018-04-11] .
↑ Ks. Tomasz Wiosna spoczął na cmentarzu w... [online], katowice.gosc.pl [dostęp 2019-08-29] .
↑ rozmowa z księdzem Tomkiem - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2019-08-29] (pol.).

Linki zewnętrzne

Nowoczerkask, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 245 .

Miasta partnerskie

[1] Глава Администрации Новочеркасска [online] [dostęp 2021-04-15] (ros.).

[2] Город Новочеркасск [online] [dostęp 2021-04-15] (ros.).

[3] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года [online] [dostęp 2021-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-22] (ros.).

[4] P. Kenez, Red Attack, White Resistance: Civil War in South Russia 1918, Washington DC: New Academia Publishing, 2004. ISBN 0-9744934-4-9, s. 69.

[:4-5] P. Kenez, Red Attack..., s. 95.

[:2-6] P. Kenez, Red Attack..., s. 118.

[7] J. D. Smele, The "Russian" Civil Wars 1916-1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0, s. 135.

[TAU-8] Taubman, William (2003), Khrushchev: The Man and His Era, s.519–523. W.W. Norton & Co., ISBN 978-0-393-32484-6

[9] Jacek Hugo-Bader: W rajskiej dolinie wśród zielska. 2010. ISBN 978-83-7536-117-9.

[10] Demoscope Weekly - Annex. Statistical indicators reference [online], www.demoscope.ru [dostęp 2018-04-11] .

[11] Ks. Tomasz Wiosna spoczął na cmentarzu w... [online], katowice.gosc.pl [dostęp 2019-08-29] .

[12] rozmowa z księdzem Tomkiem - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2019-08-29] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]